TPHCM hướng đến chuyển đổi mô hình kinh tế, cải thiện chất lượng tăng trưởng

15:51 25/03/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

TPHCM là nơi khởi nguồn, thí điểm nhiều cơ chế, chính sách mới của đất nước, đặc biệt là các chính sách về kinh tế, thị trường. Hiện TPHCM đã và đang chuyển đổi mô hình kinh tế từ chiều rộng sang chiều sâu, cải thiện chất lượng tăng trưởng, chú trọng phát triển các ngành công nghệ cao, kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. 

• Lao động những ngành nào dễ bị mất việc vì AI?

Kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Thành ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM tổ chức Hội thảo khoa học “Thành phố Hồ Chí Minh - 50 năm xây dựng, bảo vệ và phát triển”. Hội thảo tập trung phân tích thành tựu đổi mới và phát triển của TPHCM trong 50 năm qua (1975- 2025) trên các lĩnh vực. Ở đó, Thành phố tiếp tục giữ vững vai trò là trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá, giáo dục- đào tạo, khoa học- công nghệ, có vị trí chính trị quan trọng của cả nước, có sức lan toả, thúc đẩy phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Thành phố định hướng sớm trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ, văn hoá, giáo dục- đào tạo, khoa học- công nghệ và đổi mới sáng tạo của khu vực Đông Nam Á và Châu Á, có năng lực cạnh tranh toàn cầu. Các tham luận cũng khẳng định, hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế không ngừng mở rộng, góp phần huy động các nguồn lực đầu tư phát triển kinh tế- xã hội, nâng cao vị thế, uy tín của đất nước và Thành phố.

Chuyển đổi mô hình kinh tế từ chiều rộng sang chiều sâu

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TPHCM, nhận định sự đoàn kết, đồng lòng trong đảng, trong dân là yếu tố quan trọng, góp phần tạo nên sự thành công của địa phương thời gian qua. Các ý kiến của nguyên lãnh đạo thành phố, chuyên gia, nhà khoa học tại hội thảo đã làm rõ hơn thành tựu, những tồn tại của thành phố trong chặng đường 50 năm bảo vệ, xây dựng và phát triển (30-4-1975 - 30-4-2025).

TPHCM có vị trí đặc biệt, luôn nhận được sự quan tâm từ Trung ương Đảng, Bộ Chính trị. Minh chứng rõ nét là Bộ Chính trị đã có bốn nghị quyết riêng về phát triển kinh tế - xã hội TPHCM từ năm 1982 đến nay. Thành phố cũng là nơi khởi nguồn, thí điểm nhiều cơ chế, chính sách mới của đất nước, đặc biệt là các chính sách về kinh tế, thị trường. Sự chủ động, năng động, sáng tạo là đặc sản của TPHCM.

"TPHCM là nơi khởi nguồn, thí điểm nhiều cơ chế, chính sách mới của đất nước, đặc biệt là các chính sách về kinh tế, thị trường. Sự chủ động, năng động, sáng tạo là đặc sản của thành phố, của con người TPHCM", ông Nguyễn Văn Được nhấn mạnh.

Trong giai đoạn mới, TPHCM được định vị là đô thị đặc biệt với hơn 10 triệu dân, trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, thương mại của cả nước, là cửa ngõ kết nối khu vực và thế giới. TPHCM cũng hướng đến việc xây dựng không gian theo hướng đa trung tâm, đa chức năng, hình thành các khu đô thị tri thức, sáng tạo để năm 2045 phát triển ngang tầm các đô thị lớn trên thế giới.

"TPHCM đã và đang chuyển đổi mô hình kinh tế từ chiều rộng sang chiều sâu, cải thiện chất lượng tăng trưởng, chú trọng phát triển các ngành công nghệ cao, kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Tỷ lệ lao động có chuyên môn cao trong các ngành được nâng lên, lao động phổ thông có chiều hướng giảm, đóng góp năng suất các nhân tố tổng hợp tăng lên", ông Nguyễn Văn Được cho biết.

Chủ tịch UBND TPHCM cũng thông tin, thời gian qua, thành phố từng bước trở thành trung tâm văn hóa, giáo dục, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, là nơi tập trung các hoạt động đối ngoại, hợp tác quốc tế. Đô thị sôi động nhất cả nước cũng là địa điểm hội tụ, phát triển các giá trị văn hóa, đây là kết quả của sự đầu tư không ngừng nghỉ, tinh thần đổi mới, sáng tạo của địa phương.

Chủ tịch UBND TPHCM cũng chỉ rõ, thành phố còn một số tồn tại, hạn chế cần sớm khắc phục là tốc độ tăng trưởng có dấu hiệu chậm lại so với trước năm 2020. TPHCM còn một bộ phận nhân sự có tâm lý e ngại, không dám làm, còn nhiều dự án tồn đọng chưa được giải quyết dứt điểm...

Trong khi đó, ông Huỳnh Đảm, nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đúc kết 4 chữ "đoàn kết, chủ động, sáng tạo và đột phá" là những yếu tố làm nên những thành quả đáng tự hào của TPHCM trong 50 năm đất nước thống nhất. Sự "xé rào" không chỉ giải quyết cho những công việc của thành phố mà còn giúp Trung ương đổi mới, đất nước không ngừng phát triển.

Trong bối cảnh hiện nay, ông Đảm cho rằng khi TPHCM xác định thể chế là điểm nghẽn thì "tự mình phải cởi trói cho mình", bởi thể chế là do con người tạo ra, do nhận định không đúng tình hình, không theo kịp thực tiễn. Cùng với thể chế, cải cách mạnh mẽ tổ chức bộ máy là công việc cấp bách để bước qua thời kỳ mới.

Cần ưu tiên cho nhân lực chất lượng cao

Tại hội thảo, các đại biểu, chuyên gia đã đóng góp ý kiến, làm rõ những tồn tại, hạn chế trên ở nhiều lĩnh vực; từ đó đề xuất các giải pháp cần thực hiện trong thời gian tới để khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế, vị trí chiến lược của TPHCM.

Về vấn đề đào tạo, sử dụng và thu hút nhân tài, Tiến sĩ, Hoàng Thùy Linh, Trường Đại học Văn Lang, cho rằng trong chiến lược phát triển của quốc gia hay đô thị lớn, nhất là trong bối cảnh kinh tế tri thức, kinh tế số hiện nay, nhân lực chất lượng cao có vai trò vô cùng quan trọng. TPHCM đã xây dựng cơ chế chính sách thu hút nhân tài. Tuy nhiên, cơ chế chính sách đó chưa phát huy được hiệu quả do chưa có cơ chế đãi ngộ đặc thù đặc biệt.

Trong 5 năm thí điểm, TPHCM  thu hút 19 nhà khoa học về làm việc trong khối nhà nước nhưng sau đó 14 người rời đi do thu nhập chưa tương xứng. TPHCM chưa có chính sách ưu tiên đối với nhóm nhân lực chất lượng cao dẫn đến tính trạng “chảy chất xám” ra nước ngoài hoặc chuyển dịch từ hệ thống công ra nhóm các doanh nghiệp tư nhân.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Nguồn, Học viện Chính trị khu vực 2, những năm qua, TPHCM đã triển khai các chương trình tạo nguồn cán bộ thu hút, trọng dụng nhân tài. Tuy nhiên, việc thu hút và trọng dụng nhân tài trong khu vực công của TPHCM vẫn còn một số hạn chế.

Thứ nhất là hiện còn nhiều nội dung như cách thức sử dụng người có tài năng sau khi được thu hút, môi trường làm việc, sự thăng tiến, chế độ đãi ngộ... chưa được thể chế hóa. Vì vậy, nguồn cán bộ trẻ từ sinh viên và đội ngũ viên chức tham gia đào tạo các chương trình tạo nguồn cán bộ thu hút, trọng nhân tài giảm mạnh, không đạt được chỉ tiêu đề ra.

Thứ hai, nội dung bồi dưỡng, đào tạo nhân tài chưa ưu việt, chưa phù hợp thực tế. Vì vậy, số lượng chuyên gia, nhà khoa học được thu hút còn ít, chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của thành phố. Ở giai đoạn 2018-2022, số lượng chuyên gia thu hút chưa đạt được mục tiêu đề ra. TPHCM thu hút được 5/8 chuyên gia, nhà khoa học và không thu hút được người có tài năng đặc biệt.

Thứ ba, thủ tục tuyển dụng nhân tài còn rườm rà gây khó khăn cho nhân tài muốn cống hiến. Hiện nay, tuyển dụng nhân tài còn nặng về bằng cấp. Một số cơ quan, đơn vị có chính sách đón nhận nhân tài với nhiều tiêu chí được đề ra, trong đó tiêu chí chủ yếu là bằng cấp như tốt nghiệp đại học loại giỏi, loại xuất sắc; có học vị thạc sĩ, tiến sĩ; có học hàm giáo sư, phó giáo sư…

Thứ tư, hiện vẫn thiếu môi trường chuyên nghiệp cho nhân tài cống hiến. Điều đó dẫn đến tình trạng nhân tài được thu hút về làm việc thiếu khả năng độc lập trong giải quyết công việc, thụ động trong thực hiện nhiệm vụ, chậm thích ứng với nhiệm vụ mới.

Để thực hiện được mục tiêu đến năm 2025, thu hút ít nhất 10% nhân tài vào làm việc trong các đơn vị nhà nước, bà Nguồn cho rằng TPHCM cần phân nhóm được nhân tài để có cơ chế, chính sách phù hợp với từng đối tượng nhân tài trên địa bàn thành phố. Điều này là cơ sở để các cơ quan quản lý, sử dụng nhân lực xây dựng được cơ chế phù hợp trong tuyển dụng, trọng dụng và đãi ngộ nhân tài, cũng như không tạo áp lực quá lớn cho chính nhân tài và cơ quan quản lý, sử dụng nhân tài.

Đơn vị sử dụng nhân tài cũng cần tiếp tục điều chỉnh mức lương và chế độ đãi ngộ theo hướng linh hoạt, dựa trên sự thỏa thuận theo cơ chế thị trường và kết quả cống hiến, đóng góp của nhân tài. Điều này làm tăng sự hấp dẫn của chính sách và nâng cao khả năng cạnh tranh với khu vực tư nhân.