Lao động những ngành nào dễ bị mất việc vì AI?

16:00 15/03/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

Trong hai tháng đầu năm, thị trường lao động chứng kiến nhiều biến động. Sự phát triển nhanh của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra yêu cầu về những kỹ năng mới từ phía nhà tuyển dụng mà nhiều ứng viên chưa đáp ứng tốt.

Thiếu lao động kỹ thuật tay nghề cao 

Theo khảo sát từ các nền tảng tìm việc làm, trong hai tháng đầu năm 2025, thị trường lao động cho thấy có dấu hiệu phục hồi tích cực so với cùng kỳ năm 2024.

Chia sẻ với KTSG Online, bà Đào Thu Phương, CEO Siêu Việt Group, tập đoàn sở hữu nền tảng tìm việc Vieclam24h.vn nói khảo sát mới nhất ghi nhận nhu cầu tuyển dụng tăng 19% so với năm trước, phản ánh xu hướng mở rộng nhân sự của các doanh nghiệp.

Đầu năm 2025, ngành bán lẻ, bất động sản, xây dựng và chế biến, chế tạo dẫn đầu nhu cầu tuyển dụng, chiếm gần 60% tổng số. Ngành chế biến, chế tạo tăng 41% nhu cầu lao động nhưng vẫn thiếu hụt nhân lực, đặc biệt dệt may, da giày tuyển dụng tăng 7% trong khi nhu cầu tìm việc giảm 18%. Tại TPHCM, dù nhu cầu tuyển dụng sau Tết tăng nhưng nguồn lao động vẫn đáp ứng đủ. Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt lao động tay nghề cao vẫn là thách thức trên cả nước.

Theo khảo sát từ Vieclam24h, ngành bất động sản và xây dựng có nhu cầu tuyển dụng sôi động đầu năm 2025 do thị trường có sự phục hồi sau các giải pháp từ chính phủ, tăng trưởng nhu cầu tuyển dụng trên 40% so với cùng kỳ năm ngoái và hơn 50% người lao động trong ngành này có nhu cầu tìm việc mới.

Riêng nhóm lao động phổ thông tiếp tục thiếu hụt mạnh về nhu cầu tìm việc trong khi nhu cầu tuyển dụng tăng hơn 10% sau Tết. Theo báo cáo từ Hiệp hội Điện tử Việt Nam, tính đến cuối năm 2024, các khu công nghiệp lớn tại miền Bắc và miền Nam đã tuyển dụng hơn 1,5 triệu lao động phổ thông. Số lao động thiếu hụt tại các doanh nghiệp chủ yếu là lao động phổ thông, ngành dệt may, lắp ráp điện tử.

Theo HUBA (Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM), trong hai tháng đầu năm 2025, có 33,7% doanh nghiệp tại TPHCM tăng tuyển dụng, cao hơn mức giảm 20,7% chủ yếu ở ngành bán lẻ và công nghệ.

Năng lực ứng dụng AI trở thành tiêu chuẩn tuyển dụng

Làn sóng sa thải chủ yếu diễn ra trong các lĩnh vực có cung lao động dư thừa, như công nghệ, tài chính, truyền thông quảng cáo. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực này đang tinh gọn bộ máy, tự động hóa quy trình và tập trung vào hiệu suất cao hơn.

Theo bà Vũ Bích Phượng, đại diện nền tảng Timviec365, nhiều doanh nghiệp cần tuyển nhân sự có trình độ chuyên môn cao, tay nghề lao động giỏi trong khi thực trạng lao động hiện có vẫn chưa đáp ứng được. Công nghệ và tự động hóa là nguyên nhân tiếp theo trả lời cho vấn đề có một làn sóng sa thải nhân viên hàng loạt trên thị trường thời gian qua. Chính ảnh hưởng trực tiếp từ công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và quy trình làm việc tự động hóa khiến cho nhiều vị trí trong cơ cấu ngành đã dễ dàng bị thay thế, bà nói thêm.

Hiện tại, doanh nghiệp gặp khó khăn khi tuyển dụng, trong đó mức lương, yêu cầu kỹ năng và sự dịch chuyển của thị trường lao động là ba yếu tố quan trọng nhất. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ cũng tạo ra nhu cầu về những kỹ năng mới. Trong khi đó, nhiều ứng viên chưa sẵn sàng nâng cấp kỹ năng hoặc chưa có điều kiện tiếp cận đào tạo phù hợp, dẫn đến tình trạng mất cân đối trên thị trường.

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Giám đốc Innocom, cho biết tỷ lệ thay đổi nhân sự công ty cuối 2024 đầu 2025 là 5%, thấp hơn mức 10% trước đây. Nhu cầu tuyển dụng tăng do sự phát triển mạnh của ngành phần mềm và AI nhưng nguồn ứng viên phù hợp, đặc biệt với các vị trí chuyên sâu còn hạn chế. Công ty đẩy mạnh đào tạo nội bộ và tìm kiếm kênh thu hút nhân tài hiệu quả hơn. Nhìn chung, thị trường đang chuyển dịch mạnh sang yêu cầu về tư duy hệ thống và năng lực ứng dụng AI, thay vì chỉ thuần về lập trình.

Ngoài ra, việc hợp tác giữa doanh nghiệp với các trường đại học, cao đẳng trong quá trình đào tạo sẽ rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo và thực tế tuyển dụng. Tiếp đến, việc kết nối cung cầu lao động dựa trên các nền tảng tuyển dụng và sàn giao dịch việc làm sẽ cải thiện chính sách thu hút, giữ chân nhân sự.

Báo cáo từ TopCV về thị trường tuyển dụng 2024-2025, xu hướng tuyển dụng 2025, phát triển nhân tài số, thích ứng trong kỷ nguyên AI, chỉ ra những tác động địa chính trị và xã hội đang buộc các doanh nghiệp phải tìm mọi cách để duy trì hoạt động từ cải tiến sản phẩm, cắt giảm chi phí hoặc nhân sự. Với khảo sát dựa trên 3.000 doanh nghiệp và người lao động, 52,6% người trả lời cho biết họ lựa chọn chiến lược giữ nguyên quy mô và tối ưu hiệu suất.

Trong 8,4% tổng đơn vị khảo sát chọn thu hẹp quy mô năm 2024, có 1,66% doanh nghiệp đến từ ngành bán lẻ, hàng tiêu dùng nhanh. Trước xu hướng chuyển đổi số, AI và tự động hóa, nhiều doanh nghiệp cắt giảm mảng kém hiệu quả để tập trung vào lĩnh vực cốt lõi. Bên cạnh đó, 38,9% đại diện doanh nghiệp (chủ yếu thuộc lĩnh vực sản xuất và IT, phần mềm) vẫn có kế hoạch tiếp tục mở rộng kinh doanh trong năm 2025.

Khảo sát cho thấy năm 2024-2025, 65,2% doanh nghiệp ưu tiên mở rộng kinh doanh, trong đó 47,6% tập trung tuyển dụng nhân sự kinh doanh, bán hàng, đặc biệt nhóm có 2-3 năm kinh nghiệm. Ngành IT, phần mềm cũng có nhu cầu cao với 12,2%, chủ yếu tuyển ứng viên từ 2-5 năm kinh nghiệm. Tiếp theo là marketing, truyền thông, quảng cáo (9,3%), dịch vụ chăm sóc khách hàng (5,1%) và nhân sự (4%).