Toan tính chiến lược của Nga khi mềm mỏng với Mỹ, cứng rắn với Ukraine

Giới phân tích cho rằng, Nga sẽ có lợi ích kinh tế và địa chính trị nếu chấp thuận đề xuất của Tổng thống Mỹ Donald Trump về một lệnh ngừng bắn nhằm chấm dứt xung đột. Nhưng Điện Kremlin dường như vẫn giữ vững các mục tiêu của họ đối với cuộc xung đột tại Ukraine.

Mềm mỏng với Mỹ, cứng rắn với Ukraine

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, ông đang tập trung vào việc chấm dứt xung đột tại Ukraine trong thời gian sớm nhất. Các quan chức Nga và Mỹ đã gặp gỡ tại Saudi Arabia vào ngày 24/2 để thúc đẩy các cuộc đàm phán về các điều khoản của lệnh ngừng bắn một phần, nhằm chấm dứt các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng và tàu thuyền trên Biển Đen . Ukraine cho biết, nước này luôn sẵn sàng ký kết một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện, nhưng Tổng thống Nga Putin tuyên bố, trước tiên ông muốn tìm kiếm nhiều sự nhượng bộ khác nhau.

Theo giới phân tích, Điện Kremlin dường như muốn tận dụng những cơ hội được tạo ra từ mong muốn của ông Trump sớm đạt thỏa thuận hòa bình với Ukraine, ngay cả khi chưa rõ kết quả các cuộc đàm phán. Theo quan điểm của Moscow, mối quan hệ tốt hơn với Washington sẽ mang đến lợi ích kinh tế và địa chính trị.

New York Times dẫn một số nguồn thạo tin cho biết, Điện Kremlin coi các cuộc đàm phán về Ukraine và việc khôi phục quan hệ Mỹ-Nga là hai vấn đề riêng biệt. Tổng thống Putin muốn tìm kiếm một chiến thắng sâu rộng ở Ukraine nhưng ông cũng muốn xem xét đề xuất ngừng bắn của ông Trump nhằm nắm bắt lợi ích của việc tan băng trong quan hệ với Washington.

Ông Vyacheslav Nikonov, Phó chủ tịch Ủy ban đối ngoại của Hạ viện Nga cho biết ông Trump và ông Putin đang xây dựng một “chương trình nghị sự song phương” không liên quan đến Ukraine”.

Trả lời phỏng vấn báo chí ông cho rằng: “Ukraine đang ở thế bất lợi. Các cuộc tấn công vẫn diễn ra. Nhưng tôi cho rằng đối với Tổng thống Putin, quan hệ với Mỹ quan trọng hơn vấn đề Ukraine nói riêng”.

Theo đánh giá của giới quan sát, việc cải thiện quan hệ với Mỹ có thể mở ra những lợi ích kinh tế cơ bản cho Nga chẳng hạn như giúp họ có nguồn cung cấp phụ tùng thay thế cho máy bay Boeing, hay lợi ích địa chính trị rộng lớn như việc giảm sự hiện diện của NATO tại châu Âu. Điều chưa rõ ràng là liệu ông Trump có sử dụng điều này làm đòn bẩy để đạt được thỏa thuận tốt hơn cho Ukraine hay không và liệu ông có mất kiên nhẫn với Nga vào một thời điểm nào đó hay không.

“Ông Trump thích những thỏa thuận nhanh chóng. Nếu thấy có những khó khăn lớn, ông ấy có thể thất vọng và gạt vấn đề này sang một bên”, Aleksandr A. Dynkin, một chuyên gia về các vấn đề quốc tế, cố vấn cho Bộ Ngoại giao Nga, đánh giá.

Tổng thống Putin được cho là đang tìm cách gây dựng quan hệ tốt với Tổng thống Trump. Trong cuộc gặp Đặc phái viên Nhà Trắng Steve Witkoff tại Moscow trong tháng 3, ông Putin đã trao tặng một "bức chân dung tuyệt đẹp của Tổng thống Trump do một họa sỹ người Nga vẽ. "Đó là một khoảnh khắc vô cùng ấn tượng", ông Witkoff nói với Fox News.

Tuy vậy, đối với Ukraine, không có dấu hiệu cho thấy ông Putin sẽ từ bỏ các mục tiêu như yêu cầu Ukraine không gia nhập NATO, Kiev phải rút khỏi liên minh phương Tây ở Trung và Đông Âu, giảm quy mô quân đội …

Triển vọng hợp tác trong quan hệ Nga - Mỹ

Ông Feodor Voitolovsky, Giám đốc Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế tại Moscow, cho biết Nga sẽ tìm kiếm "lộ trình" cho một thỏa thuận rộng hơn trước khi đồng ý bất kỳ lệnh ngừng bắn nào. Theo nhà phân tích này, Nga có thể chấp nhận việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc tại Ukraine với điều kiện không có quân đội của các nước NATO.

“Đối với Nga, những triển vọng dài hạn có giá trị hơn lệnh ngừng bắn ngắn hạn. Các bên có thể đưa ra một mô hình cho phép Nga và Mỹ, cũng như Nga và NATO, cùng tồn tại mà không can thiệp vào lợi ích của nhau”, ông Feodor Voitolovsky lưu ý.

Để đạt được thỏa thuận như vậy, Nga đang kêu gọi tập trung vào đề xuất của ông Trump. Ông Voitolovsky cho rằng, thỏa thuận chung về Ukraine là điều kiện tiên quyết cho sự hợp tác giữa Mỹ và Nga và Tổng thống Trump – người từng là doanh nhân nổi tiếng, có lẽ sẽ hiểu rằng tài sản của Nga hiện đang bị định giá thấp.

Ông Dynkin, chuyên gia về các vấn đề quốc tế của Nga suy đoán, Điện Kremlin có thể xóa tên Mỹ khỏi danh sách “các quốc gia không thân thiện” vốn hạn chế khả năng kinh doanh của các công ty Mỹ tại Nga. Theo ông Dynkin, Moscow có thể đặc biệt quan tâm đến các cuộc đàm phán về lĩnh vực hàng không, do những thách thức mà các hãng hàng không Nga phải đối mặt trong việc bảo dưỡng máy bay chở khách do Mỹ sản xuất. Về phần mình, Mỹ có thể cho phép xuất khẩu phụ tùng máy bay và khôi phục các chuyến bay thẳng đến Moscow. Ngoài ra, Nga cũng có khả năng cho phép các hãng hàng không Mỹ bay qua Siberia, một đặc quyền mà Moscow đã thu hồi vào năm 2022.

Bà Anastasia Likhacheva, trưởng khoa quan hệ quốc tế tại Trường Kinh tế Cao cấp ở Moscow lập luận, ông Trump khó có thể đưa ra các biện pháp trừng phạt nhanh chóng và sâu rộng đối với Nga ở thời điểm này. Ngoài ra, sự tan băng trong quan hệ với Mỹ có thể dẫn đến việc các biện pháp trừng phạt và giúp các công ty Nga dễ dàng hoạt động trên toàn cầu hơn.

“Một kịch bản như vậy có thể hữu ích và tạo ra nhiều cơ hội có lợi cho Nga", bà Anastasia Likhacheva nhấn mạnh.