Thâm hụt thương mại - Bài toán nan giải của siêu cường số 1 thế giới

Trong khi nền kinh tế Mỹ vẫn mạnh mẽ ở các lĩnh vực trí tuệ và dịch vụ cao cấp, thì sự phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu giá rẻ đang đặt ra thách thức dài hạn đối với việc làm trong lĩnh vực sản xuất và chuỗi cung ứng nội địa.

Ngày 2/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố trọng tâm trong chính sách thuế quan mới, tuyên bố sẽ áp thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ tất cả các quốc gia. Ông cho rằng biện pháp này cần thiết để khôi phục nền kinh tế Mỹ và phản ứng trước những hành vi thương mại mà ông gọi là "không công bằng".

Theo đó, mức thuế chung 10% sẽ được áp dụng đối với mọi mặt hàng nhập khẩu, trong khi một số quốc gia bị xem là "gây tổn hại" cho thương mại Mỹ sẽ phải đối mặt với mức thuế cao hơn. Cụ thể, Trung Quốc hiện đang chịu mức thuế cơ bản lên tới 54%.

Chính quyền Mỹ cho biết các mức thuế này được tính toán dựa trên số liệu mất cân bằng thương mại song phương – bằng cách lấy giá trị thâm hụt thương mại của Mỹ với một quốc gia chia cho tổng giá trị hàng hóa mà Mỹ nhập khẩu từ quốc gia đó. Canada và Mexico hiện không thuộc diện áp thuế tương hỗ, song nhiều mặt hàng xuất khẩu từ hai nước này vẫn phải chịu mức thuế 25% do ông Trump ban hành hồi tháng 3.

Thâm hụt thương mại là gì?

Thâm hụt thương mại xảy ra khi giá trị hàng hóa và dịch vụ mà một quốc gia nhập khẩu vượt quá giá trị xuất khẩu. Nói cách khác, quốc gia đó mua từ nước ngoài nhiều hơn những gì họ bán ra. Ngược lại, khi xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu, quốc gia đó đạt thặng dư thương mại.

Các nhà kinh tế thường phân tích cán cân thương mại theo hai hướng: tổng thể (bao gồm cả hàng hóa và dịch vụ) hoặc tách biệt giữa hai loại. Trong đó, dịch vụ bao gồm các lĩnh vực như vận tải, xây dựng, kế toán và hỗ trợ pháp lý.

Tuy nhiên, trong chính sách thuế quan mới công bố, Nhà Trắng dường như chỉ tập trung vào thâm hụt thương mại hàng hóa – không tính đến giao dịch trong lĩnh vực dịch vụ, vốn là thế mạnh của Mỹ.

Cán cân thương mại phần nào hé lộ những lĩnh vực mà Mỹ đang dẫn đầu cũng như những lĩnh vực đang phụ thuộc vào nước ngoài. Về thế mạnh, Mỹ nổi bật trong xuất khẩu dịch vụ – đặc biệt là các ngành như ngân hàng, bảo hiểm, tư vấn kinh doanh và pháp lý. Đây là những lĩnh vực có giá trị gia tăng cao và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế hiện đại.

Ngoài ra, Mỹ cũng là quốc gia xuất khẩu lớn đối với một số mặt hàng chủ lực như máy bay, đậu nành và dầu mỏ. Tuy nhiên, song song với đó, Mỹ ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu trong nhiều lĩnh vực tiêu dùng, đặc biệt là các sản phẩm điện tử, dệt may và hàng tiêu dùng khác.

Xu hướng này phản ánh sự dịch chuyển sản xuất ra nước ngoài, nơi chi phí lao động thấp hơn và chuỗi cung ứng toàn cầu phát triển mạnh mẽ.

Trong khi thâm hụt thương mại hàng hóa có thể được xem là dấu hiệu cảnh báo về sự phụ thuộc vào nhập khẩu, thì thế mạnh trong xuất khẩu dịch vụ và một số mặt hàng chiến lược cho thấy nền kinh tế Mỹ vẫn giữ vai trò chủ chốt trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, việc áp thuế trên diện rộng có thể gây ra những hệ lụy phức tạp – từ phản ứng trả đũa của các đối tác thương mại đến tác động lâu dài đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp trong nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, cân bằng giữa chủ nghĩa bảo hộ và toàn cầu hóa sẽ tiếp tục là một bài toán khó đối với các nhà hoạch định chính sách.

Theo Wall Street Journal

>> Canh bạc thuế quan có thể đẩy kinh tế Mỹ vào vòng xoáy suy thoái bất tận?