'Gậy ông đập lưng ông': Mức thuế 25% của ông Trump đang 'dâng' ngành ô tô toàn cầu cho Trung Quốc?

Nếu bạn từng hy vọng về một tương lai nơi ngành công nghiệp ô tô toàn cầu không bị Trung Quốc chi phối, thì có lẽ đã đến lúc nói lời tạm biệt với giấc mơ đó.

Chuyên gia David Fickling nhận định, mức thuế 25% mà Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp lên ô tô nhập khẩu sẽ giáng một đòn mạnh vào những phần còn lại của chuỗi cung ứng xe điện mà Bắc Kinh chưa hoàn toàn kiểm soát.

Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ là hai quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất khi mức thuế mới có hiệu lực vào tuần tới. Hai quốc gia này chiếm khoảng một phần ba tổng lượng ô tô nhập khẩu vào Mỹ và lên tới hai phần ba lượng xe nhập từ bên ngoài khu vực Bắc Mỹ.

Tuy nhiên, điều đáng nói hơn là Nhật Bản và Hàn Quốc đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của ngành xe điện. Năm ngoái, các công ty Hàn Quốc và Nhật Bản sản xuất hơn 25% tổng số pin EV trên toàn cầu, khiến họ trở thành những đối thủ cạnh tranh thực sự duy nhất của Trung Quốc trong lĩnh vực này. Ngược lại, các doanh nghiệp Mỹ và châu Âu gần như không có vị thế, đặc biệt sau khi Northvolt AB tuyên bố phá sản hồi đầu tháng này.

Nếu mục tiêu là đưa việc làm trong ngành sản xuất trở lại nước Mỹ, thì việc gây tổn thất cho hai đồng minh châu Á này là một nước đi khó hiểu. Hàn Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất vào các dự án mới tại Mỹ năm 2023, với tổng vốn đầu tư lên đến 21,5 tỷ USD.

Trong khi đó, Nhật Bản đã dành hàng thập kỷ để xây dựng danh mục đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Mỹ, với tổng giá trị tài sản đạt 783 tỷ USD, chiếm khoảng 15% tổng vốn FDI vào Mỹ.

Dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, mối quan hệ này đã được củng cố mạnh mẽ nhờ chính sách thúc đẩy chuỗi cung ứng năng lượng sạch không phụ thuộc vào Trung Quốc. Các công ty Hàn Quốc như LG Energy Solution, Samsung SDI và SK On đã cam kết đầu tư 54 tỷ USD để xây dựng 15 nhà máy sản xuất pin trải dài từ Michigan đến Georgia. Theo một báo cáo của Reshoring Initiative, từ năm 2021, hơn một nửa số việc làm sản xuất trở lại Mỹ là từ ngành pin xe điện.

Các hãng xe lớn như General Motors, Ford và Stellantis đều hợp tác với các công ty Hàn Quốc để sản xuất pin cho xe điện, trong khi Tesla cũng bắt tay với Panasonic của Nhật Bản. Nếu ngành công nghiệp ô tô Mỹ muốn có một tương lai điện khí hóa như các giám đốc điều hành hàng đầu của họ tuyên bố, thì họ sẽ cần sự thành công của các doanh nghiệp châu Á này.

Như những gì chúng ta đã chứng kiến trong đại dịch Covid-19 và hậu quả của nó, chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã rất mong manh. Giờ đây, với chính sách thuế mới, Trump đã tạo ra một cú sốc nghiêm trọng đối với ngành xe điện.

Các nhà sản xuất pin Hàn Quốc và Nhật Bản không chỉ sản xuất cực âm và cực dương cho Detroit, họ còn là một phần không thể thiếu của ngành công nghiệp ô tô trong nước, và sẽ gặp khó khăn nếu không thể xuất khẩu.

Hyundai và Kia hiện kiếm được nhiều lợi nhuận từ thị trường Mỹ hơn so với quê nhà, nhưng các nhà máy của họ tại Mỹ chỉ có thể sản xuất khoảng một phần ba trong tổng số hai triệu xe mà họ bán tại Bắc Mỹ năm ngoái. Nếu lợi nhuận của các hãng xe Nhật – Hàn sụt giảm, các nhà sản xuất pin cũng sẽ chịu ảnh hưởng theo.

Điều đáng lo ngại hơn là những công ty này vốn dĩ có biên lợi nhuận rất thấp, chỉ ở mức một con số. Trong khi đó, họ đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ Trung Quốc như CATL và BYD – những công ty không chỉ dẫn đầu trong công nghệ pin LFP (loại pin lithium-ion có chi phí thấp hơn, đang nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường EV) mà còn liên tục công bố những bước đột phá như công nghệ sạc nhanh chỉ trong năm phút.

Bài học từ lịch sử

Những chính sách hạn chế thương mại thiếu suy xét thường có xu hướng phản tác dụng. Ví dụ, mức thuế mà Trump áp lên thép và nhôm vào tháng 3/2018 đã khiến Mỹ thiệt hại 4,6 tỷ USD mỗi tháng do chi phí tăng cao và mất nguồn thu thuế chỉ trong vòng chưa đầy một năm.

Trước đó, vào năm 2012, mức thuế mà cựu Tổng thống Barack Obama áp lên các nhà sản xuất tấm pin mặt trời Trung Quốc đã dẫn đến sự trả đũa từ Bắc Kinh, khiến ngành sản xuất polysilicon mà Mỹ từng dẫn đầu gần như bị xóa sổ. Kịch bản này rất có thể sẽ lặp lại.

Đối với ông Trump, việc phá vỡ một trong những chính sách năng lượng sạch quan trọng nhất của Biden không phải là hệ quả ngoài ý muốn, mà chính là mục đích của những mức thuế này. Ngay từ những hành động điều hành đầu tiên, ông đã gỡ bỏ các quy định buộc các nhà sản xuất ô tô phải điện khí hóa, cắt giảm ngân sách cho hệ thống sạc EV, hủy bỏ các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu và nới lỏng quy định về khí thải.

Có thể trong ngắn hạn, các nhà phân tích và cổ đông tại Detroit sẽ hoan nghênh động thái này, bởi việc giảm đầu tư vào nghiên cứu và phát triển EV sẽ giúp các hãng xe có nhiều tiền hơn để chia cổ tức cho nhà đầu tư trong vòng ba năm tới. Chủ nghĩa bảo hộ luôn là một cách hữu hiệu để tối đa hóa lợi nhuận trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, nếu nhìn xa hơn, đây không phải là con đường để giành chiến thắng. Hiện tại, Mỹ và các đồng minh đang bị tụt lại phía sau trong cuộc đua xe điện toàn cầu. Và khi Trump phá hủy những mối liên kết mong manh giữa chuỗi cung ứng phi Trung Quốc, ông đang đảm bảo rằng tương lai ngành ô tô sẽ thuộc về Bắc Kinh.

>> Hai huyền thoại Warren Buffett và Lý Gia Thành tích cực bán tài sản, ôm tiền mặt: Thị trường sắp có biến động lớn?