Startup AI của Trung Quốc cải tổ mô hình kinh doanh sau thành công của DeepSeek

20:30 25/03/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

Các công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo (startup AI) của Trung Quốc đang gấp rút cải tổ mô hình kinh doanh để duy trì tính cạnh tranh sau khi công nghệ AI của DeepSeek được doanh nghiệp và cơ quan chính quyền trên khắp cả nước đón nhận.

Xu hướng chung của các startup này là tìm cách phát triển các ứng dụng AI để tạo doanh thu, thay vì dồn nguồn lực để đào tạo mô hình nền tảng.

• DeepSeek tạo bước ngoặt cho chứng khoán Trung Quốc
• Thấy gì từ DeepSeek?

Đánh giá lại chiến lược kinh doanh

Trong số các startup AI tạo sinh hàng đầu của Trung Quốc, 01.ai ở Bắc Kinh đã ngừng đào tạo trước (pre-training) các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để tập trung vào việc bán các giải pháp kinh doanh AI được thiết kế riêng bằng cách sử dụng các mô hình nguồn mở của DeepSeek.

Baichuan AI quyết định tập trung vào thị trường chăm sóc sức khỏe, thay vì nhắm vào các tổ chức tài chính như trước đây. Trong khi đó, Moonshot AI cắt giảm ngân sách tiếp thị cho chatbot Kimi, từng gây sốt vào năm ngoái và giúp công ty đạt mức định giá cao nhất trong số các startup AI hướng đến người tiêu dùng của Trung Quốc.

Những thay đổi này cho thấy, DeepSeek đã thay đổi mạnh mẽ bộ mặt của ngành công nghiệp AI ở Trung Quốc.

Kể từ khi ra mắt mô hình AI lý luận đột phá R1 hồi cuối tháng 1, startup có trụ sở tại Hàng Châu được Bắc Kinh “trao vương miện” là nhà vô địch AI của đất nước. Mô hình R1 nhanh chóng được áp dụng rộng rãi ở mọi nơi trên khắp Tr`ung Quốc, từ các bệnh viện đến các chính quyền địa phương.

Điều này khiến một số startup AI hàng đầu Trung Quốc, những công ty đã nhận được sự ủng hộ đáng kể từ nhà đầu tư trong nước trong hai năm qua nhờ cơn bùng nổ của AI, phải đánh giá lại chiến lược hiện tại nhằm sao chép thành công của DeepSeek.

“Thị trường LLM của Trung Quốc đang nhanh chóng tập trung xung quanh một số ít công ty dẫn đầu. DeepSeek đã thúc đẩy nhiều công ty AI chuyển hướng nguồn lực sang các ứng dụng thay vì phát triển mô hình nền tảng”, Wang Tiezhen, kỹ sư tại trung tâm nghiên cứu AI Hugging Face nói.

01.ai, được thành lập bởi nhà đầu tư mạo hiểm và cựu giám đốc Google Trung Quốc Kai-Fu Lee, đã thay đổi trọng tâm hoạt động kinh doanh trong “thời đại DeepSeek”.

Gần đây, 01.ai  tung ra một loạt các mô hình nguồn mở có tên gọi Yi sau khi dừng đào tạo mô hình nền tảng vào cuối năm 2024 do chi phí tăng cao khi các đối thủ đào tạo các mô hình ngày càng lớn hơn và mạnh hơn.

Theo các nguồn thạo tin, trong một thỏa thuận với Alibaba, nhóm đào tạo mô hình nền tảng của 01.ai đã được chuyển giao cho tập đoàn công nghệ này.

Tuần trước, 01.ai thông báo sẽ bán các giải pháp AI phù hợp cho các công ty muốn triển khai mô hình của DeepSeek. Công ty đang quảng bá kiến trúc “hỗn hợp chuyên gia”  (Mixture of Experts - MoE) như là một lợi thế cạnh tranh. Đây là cũng kiến trúc mà DeepSeek sử dụng để phát triển các mô hình của công ty này.

Thay vì kích hoạt toàn bộ mô hình cho mỗi nhiệm vụ, kiến trúc MoE chỉ cho phép các “chuyên gia” riêng lẻ liên quan của mô hình tham gia vào việc xử lý một truy vấn. Cách tiếp cận thông minh này không chỉ giúp giảm tải chi phí vận hành mà còn nâng cao độ chính xác, đơn giản vì mỗi phần của mô hình được tối ưu hóa cho một nhiệm vụ cụ thể chứ không dàn trải cho nhiều yêu cầu công việc khác nhau.

Kiến trúc MoE cho phép các công ty AI thiếu chip cao cấp có thể đào tạo các mô hình lớn hơn với ít năng lực điện toán hơn.

DeepSeek vẫn tập trung vào nghiên cứu thay vì tìm cách tối đa hóa doanh thu bằng cách bán ứng dụng cho các doanh nghiệp. Điều này để lại một khoảng trống thị trường cần các bên trung gian như 01.ai lấp đầy.

Tìm cách hạn chế “đốt tiền”

Moonshot thu hút sự chú ý vào năm ngoái với chatbot AI Kimi nhưng mức độ phổ biến của chatbot này đã giảm sút sau nhiều lần gián đoạn hoạt động và các đối thủ cạnh tranh tung ra hàng loạt sản phẩm cạnh tranh.

Moonshot đang đối mặt với tương lai bất định khi liên tục “đốt tiền” để đào tạo mô hình mà không có nguồn doanh thu ổn định. Startup này đang  tìm cách kiếm tiền bằng cách mời người dùng gửi quà tặng ảo cho chatbot Kimi.

Gần đây, startup này cắt giảm chi tiêu tiếp thị cho Kimi để tập trung nhiều hơn cho hoạt động đào tạo mô hình dựa trên kiến trúc MoE để sao chép thành công đột phá của DeepSeek và cải thiện hiệu suất của chatbot.

Moonshot huy động được hơn 1,3 tỉ đô la Mỹ tài trợ thông qua hai vòng đầu tư vào năm ngoái, bao gồm khoản tín dụng điện toán trị giá 800 triệu đô la từ Alibaba và tiền mặt từ các công ty đầu tư mạo hiểm.

Startup Baichuan ở Bắc Kinh đang dồn nguồn lực cho mảng kinh doanh chăm sóc sức khỏe sau khi sa thải đội ngũ kinh doanh tập trung vào việc bán ứng dụng AI tài chính được thiết kế riêng cho các ngân hàng và quỹ đầu tư hồi tháng 2.

Vào thời điểm đó, ban lãnh đạo của Baichuan thông báo với nhân viên sẽ tập trung phát triển công nghệ cho bệnh viện, bao gồm cả “bác sĩ AI” hỗ trợ chẩn đoán.

Ngược lại, startup Zhipu, được sáng lập bởi Tang Jie, nhà khoa học máy tính nổi tiếng của Đại học Thanh Hoa, vẫn đang theo đuổi nhiều ngành kinh doanh khác nhau. Công ty đã tung ra một số ứng dụng dành cho người tiêu dùng cũng như bán các ứng dụng AI được cá nhân hóa cho các chính quyền địa phương và doanh nghiệp, mảng kinh doanh có tính cạnh tranh cao và biên lợi nhuận thấp ở Trung Quốc. Công ty khởi nghiệp này đã “đốt tiền” khi xây dựng mảng kinh doanh AI phục vụ doanh nghiệp. Theo các nguồn thạo tin, năm 2024, Zhipu chỉ đạt doanh thu 300 triệu nhân dân tệ (41 triệu đô la) và lỗ 2 tỉ nhân dân tệ.

Chi phí tăng cao khiến một số nhà đầu tư lo ngại sau khi DeepSeek chứng minh được con đường xây dựng các mô hình tiên tiến với ngân sách nhỏ hơn. DeepSeek chỉ có khoảng 160 nhân viên trong khi Zhipu sử dụng khoảng 800 người khiến công ty này trở thành startup phát triển LLM lớn nhất ở Trung Quốc, tính theo số lượng nhân viên.

Zhipu đang hy vọng sẽ có thêm nguồn tiền mặt sau khi nhận được một trong những lá thư giới thiệu chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) được mong đợi từ chính quyền thành phố Bắc Kinh. Công ty cần có sự chấp thuận từ cơ quan quản lý trước khi có thể niêm yết trên Sàn giao dịch STAR Market ở Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải.

Các nhà đầu tư cùa Zhipu đang bày tỏ lo ngại rằng, sự ủng hộ của chính phủ Trung Quốc dành cho DeepSeek có thể đe dọa đến mô hình kinh doanh của Zhipu là bán các giải pháp AI phù hợp cho các chính quyền địa phương.

DeepSeek đã làm rung chuyển cuộc đua AI ở Trung Quốc, khiến một số đối thủ phải quyết định xem có nên thách thức trực tiếp DeepSeek hay áp dụng các mô hình nguồn mở của công ty này để tập trung vào một thị trường tiềm năng nhỏ hơn.

“Bằng cách áp dụng các mô hình hàng đầu, các công ty AI thể loại bỏ nhu cầu đầu tư hàng chục triệu đô la hàng năm vào việc đào tạo các giải pháp thay thế kém chất lượng trong nội bộ”, Wang Tiezhen của Hugging Face nhận định nói.

Theo Financial Times