Peter Navarro – 'Bộ não' đứng sau cuộc chiến thuế quan khiến Elon Musk nổi giận

Từng vào tù vì liên quan đến cáo buộc gian lận bầu cử và coi thường Quốc hội, ông Peter Navarro vẫn vững vai trò là cánh tay phải đắc lực của Tổng thống Donald Trump trong cuộc chiến thuế quan với phần còn lại của thế giới.

Cố vấn Thương mại Peter Navarro đóng vai trò chủ chốt trong việc xây dựng và thúc đẩy Tổng thống Donald Trump thực hiện các kế hoạch áp thuế gây tranh cãi.

Ngày 2/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch áp thuế 10% đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, bắt đầu từ ngày 5/4. Tiếp đó, từ ngày 9/4, một loạt đối tác thương mại của Mỹ sẽ phải đối mặt với mức thuế đối ứng cao hơn, có thể lên tới 50%. Động thái này lập tức gây chấn động các thị trường tài chính toàn cầu.

Truyền thông Mỹ đưa tin, Cố vấn Thương mại Peter Navarro là một trong những quan chức tham gia xây dựng gói thuế đối ứng của ông Trump, cùng với Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer.

Trong nhóm này, cố vấn Navarro được xem là người có quan điểm cứng rắn nhất về thuế và từng khiến tỷ phú Elon Musk – một đồng minh thân cận của ông Trump – tức giận. Trong những ngày gần đây, tỷ phú Musk liên tục chỉ trích Navarro, người đã từng tự hào khoe rằng ông nhận bằng Tiến sĩ Kinh tế tại Đại học Harvard vào năm 1986.

“Có bằng tiến sĩ kinh tế tại Harvard không phải điều tốt, mà là tồi tệ. Cái tôi/bộ não > 1 chính là vấn đề”, tỷ phú Elon Musk viết trên nền tảng X ngày 5/4, ám chỉ Peter Navarro là người thiếu năng lực nhưng có cái tôi quá lớn. Khi một người dùng khác lên tiếng bênh vực Navarro, ông chủ Tesla lập tức phản bác: “Ông ta chưa từng xây dựng được thứ gì cả”.

Tiến sĩ Peter Navarro sinh năm 1949 tại Cambridge, bang Massachusetts. Ông tốt nghiệp cử nhân tại Đại học Tufts vào năm 1972, sau đó gia nhập lực lượng Hòa Bình Mỹ (Peace Corps) và làm việc tại Thái Lan trong ba năm.

Sau khi lấy bằng tiến sĩ tại Harvard, ông Navarro trở thành giáo sư kinh tế và chính sách công tại Trường Kinh doanh Paul Merage thuộc Đại học California, Berkeley – nơi ông giảng dạy từ năm 1989.

Kể từ năm 1992, ông đã tham gia tranh cử năm lần nhưng đều thất bại, đáng chú ý nhất là các cuộc đua vào vị trí Thị trưởng thành phố San Diego và Hạ viện bang California. Ông từng là một đảng viên Dân chủ, sau đó trở thành người độc lập, và chính thức gia nhập đảng Cộng hòa từ năm 2018.

Ông Peter Navarro là tác giả của nhiều cuốn sách về kinh tế, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến cán cân thương mại. Năm 2006, ông xuất bản cuốn The Coming China Wars (tạm dịch: Cuộc chiến thương mại sắp tới với Trung Quốc), bàn về vai trò của Trung Quốc trong thương mại toàn cầu – một trong những cuốn sách yêu thích của Tổng thống Trump vào năm 2011.

Navarro từ lâu đã chỉ trích mạnh mẽ Trung Quốc, cho rằng nước này “đang phát động một cuộc chiến kinh tế” thông qua việc trợ giá xuất khẩu, áp đặt hạn chế nhập khẩu và thao túng tỷ giá đồng nhân dân tệ. Quan điểm này đã thu hút sự chú ý của ông Donald Trump trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016. Kể từ đó, Navarro trở thành cố vấn kinh tế thân cận của ông Trump.

Sau khi đắc cử, Tổng thống Trump bổ nhiệm Navarro làm Giám đốc Hội đồng Thương mại Quốc gia tại Nhà Trắng, sau đó là Giám đốc Văn phòng Chính sách Thương mại và Sản xuất. Theo đội ngũ của ông Trump, Navarro được xem là một nhà kinh tế “có tầm nhìn”, người sẽ giúp xây dựng các chính sách thương mại nhằm giảm thâm hụt, thúc đẩy tăng trưởng và giữ việc làm lại trong nước.

Trong nhiệm kỳ đầu, Navarro là người ủng hộ trung thành của chính sách thương mại “Nước Mỹ trên hết”, không ngừng thúc đẩy áp thuế đối với Trung Quốc và nhiều quốc gia khác. Ông lập luận rằng “không quốc gia nào dám đáp trả bởi vì Mỹ là thị trường lớn nhất và sinh lời nhất thế giới.”

Lập trường cứng rắn của Navarro khiến ông mâu thuẫn với phần lớn các nhà kinh tế, chiến lược gia đảng Cộng hòa và giới doanh nghiệp, nhưng lại hoàn toàn phù hợp với quan điểm của ông Trump rằng Mỹ đang bị các nước khác lợi dụng về mặt thương mại.

“Ông Trump lắng nghe Peter, đặc biệt là về Trung Quốc,” Stephen Moore – nhà nghiên cứu tại tổ chức bảo thủ Heritage Foundation – chia sẻ với tạp chí TIME năm 2018. Theo ông Moore, Navarro là người đã giúp Tổng thống hiện thực hóa các quan điểm thành chính sách, đưa ra lý lẽ và hướng đi rõ ràng cho Nhà Trắng.

Tuy nhiên, những chính sách này cũng dẫn đến căng thẳng thương mại leo thang, mở đầu cho cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. Hệ quả, chính quyền Trump phải chi tới 30 tỷ USD để hỗ trợ nông dân Mỹ – những người chịu ảnh hưởng nặng nề từ việc Trung Quốc áp thuế đáp trả.

Dù chính trường liên tục biến động, Navarro vẫn giữ vững vị trí là một trong số ít cố vấn trụ lại đến cuối nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. “Tôi từng chứng kiến ông ấy nhiều lần tương tác với Tổng thống. Giữa họ có sự đồng điệu mà không cố vấn nào khác có được,” Michael Pillsbury – cố vấn hàng đầu về Trung Quốc ngoài chính quyền thời ông Trump – nhận xét.

Sau khi ông Trump thất cử năm 2020, ông Navarro trở thành một trong những tiếng nói mạnh mẽ nhất ủng hộ tuyên bố “cuộc bầu cử có gian lận”. Ủy ban Hạ viện điều tra vụ bạo loạn tại Điện Capitol ngày 6/1/2021 cáo buộc ông Navarro có vai trò trong việc lên kế hoạch đảo ngược kết quả bầu cử.

Ông bị truy tố vào năm 2022, kết tội năm 2023 và bị kết án 4 tháng tù giam vào năm 2024 – trở thành cựu quan chức Nhà Trắng đầu tiên lĩnh án vì tội coi thường Quốc hội. Cùng thời gian này, ông Trump cũng đối mặt với hàng loạt vụ truy tố liên quan đến các cáo buộc hình sự và dân sự.

Ông Navarro ra tù vào tháng 7/2024. Bốn tháng sau, Tổng thống Donald Trump tái đắc cử và một lần nữa bổ nhiệm Peter Navarro làm cố vấn trưởng về thương mại và sản xuất tại Nhà Trắng – cho thấy niềm tin tuyệt đối mà ông Trump vẫn dành cho vị cố vấn gây nhiều tranh cãi này.

Trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump, Peter Navarro vẫn giữ vững quan điểm đi ngược lại với các nguyên lý kinh tế truyền thống, tiếp tục cổ vũ mạnh mẽ cho chính sách thuế quan. Ông xem thuế nhập khẩu không chỉ là một biện pháp bảo hộ thương mại, mà còn là công cụ hiệu quả để tăng ngân sách quốc gia và hồi sinh ngành sản xuất nội địa Mỹ. Navarro thậm chí dự đoán rằng nước Mỹ sẽ thu về 600 tỷ USD từ thuế quan trong năm 2026.

“Thông điệp ở đây là thuế quan sẽ giúp giảm thuế trong nước, mang lại việc làm và đảm bảo an ninh quốc gia,” Navarro tuyên bố trong buổi phỏng vấn với Fox News ngày 30/3. “Thuế quan là điều tuyệt vời cho nước Mỹ, và sẽ giúp nước Mỹ vĩ đại trở lại.”

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế bày tỏ lo ngại sâu sắc về tính khả thi và hiệu quả của kế hoạch thuế đối ứng mà ông Trump và Navarro đề xuất. Họ cảnh báo rằng các mức thuế cao có thể khiến người tiêu dùng Mỹ phải chịu giá cả leo thang, đẩy lạm phát lên cao trong bối cảnh kinh tế vẫn còn nhiều biến động. Đồng thời, sự bất định trong chính sách thương mại có thể gây tác động ngược, làm suy yếu niềm tin của doanh nghiệp và giới đầu tư.

Tham khảo CBS News, Politico

>> Ai thực sự đứng sau chính sách thuế cứng rắn của ông Trump?