Mỹ điều tra các điểm nghẽn hàng hải trên toàn cầu

11:20 19/03/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

Cuộc điều tra các điểm nghẽn hàng hải như hai kênh đào Suez, Panama, eo biển Malacca...là động thái gần đây của chính quyền Tổng thống Trump liên quan đến ngành hàng hải toàn cầu.

• Mỹ đề xuất thu phí cảng 1 triệu đô la đối với các hãng tàu Trung Quốc
• Tàu hàng đến các cảng châu Âu sắp phải trả phí phát thải carbon

Mục đích điều tra của Ủy ban Hàng hải liên bang Mỹ (FMC) là để đưa ra các biện pháp chấn chỉnh và trừng phạt nếu phát hiện có bất kỳ quốc gia, hãng vận tải biển hoặc nhà khai thác hàng hải nào gây ra các điều kiện bất lợi cho hoạt động vận chuyển và thương mại nước ngoài của Mỹ.

Trong thông báo đăng trên trên Công báo liên bang hôm 14-3,  FMC cho biết, các sự kiện gần đây chỉ ra rằng những hạn chế về vận chuyển tại một số điểm quan trọng trong chuỗi cung ứng vận chuyển toàn cầu đã dẫn đến những điều kiện phù hợp để FMC mở cuộc điều tra.

Theo FMC, những hạn chế như vậy đã ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng hóa qua eo biển Manche (giữa Anh và Pháp), eo biển Malacca (nằm giữa Indonesia và Malaysia, kết nối biển Đông và Ấn Độ Dương), tuyến đường biển Bắc (chạy dọc theo bờ biển phía Bắc của Nga qua Bắc Băng Dương, kết nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương), eo biển Singapore, kênh đào Panama, eo biển Gibraltar (kết nối Đại Tây Dương và Địa Trung Hải) và kênh đào Suez (Ai Cập).

Cuộc điều tra của FMC là một trong số nhiều động thái gần đây của chính quyền Tổng thống Trump liên quan đến ngành hàng hải toàn cầu, bao gồm các đề xuất của Đại diện Thương mại Mỹ nhằm hạn chế sự thống trị của Trung Quốc trong ngành đóng tàu.

FMC cho biết, các yếu tố đáng lo ngại ở các tuyến hàng hải nói trên bao gồm căng thẳng địa chính trị, kiểm tra hải quan, tắc nghẽn và chậm trễ, cướp biển và khủng bố, hoạt động quân sự, giới hạn công suất cùng với các rủi ro và quy định về môi trường.

Tùy thuộc vào kết quả của cuộc điều tra, FMC có thể từ chối cấp phép vào các cảng của Mỹ đối với tàu của một quốc gia liên quan đến các tuyến hàng hải trên. FMC cũng có thể giữ lại các tàu sắp khởi hành đến một cảng khác của Mỹ.

Thông báo của FMC ám chỉ bất kỳ biện pháp nào như vậy sẽ chủ yếu ảnh hưởng đến các tàu đăng ký dưới cờ của Panama, hiện có hơn 8.000 tàu.

Các biện pháp khác có thể bao gồm việc hạn chế số lượng chuyến đi đến và từ các cảng của Mỹ, giới hạn số lượng hoặc loại hàng hóa được vận chuyển, đình chỉ toàn bộ hoặc một phần quyền vận hành của một hãng vận tải biển theo bất kỳ thỏa thuận nào đã đăng ký với FMC.

Điều này có thể liên quan đến việc bị tước các ưu đãi tại các bến cảng của Mỹ, hợp đồng thuê bến cảng ưu tiên, thỏa thuận chia sẻ không gian trên tàu hoặc gộp hàng hóa hoặc doanh thu với các hãng vận tải biển khác để tối ưu hóa công suất và giảm chi phí.

Mức phí lên tới 1 triệu đô la cho mỗi hành trình của tàu nước ngoài đến Mỹ cũng có thể được áp dụng.

Cuộc điều tra của FMC dựa trên các thẩm quyền từ Đạo luật hàng hải thương mại năm 1920 cũng như Đạo luật thực hành vận tải biển nước ngoài năm 1988.

“FMC có thẩm quyền thực hiện hành động khắc phục nếu phát hiện điều kiện bất lợi trong quá trình vận chuyển hàng hóa qua các tuyến hàng hải nói trên”, Lauren Beagen, luật sư trước đây làm việc tại FMC bình luận.

Beagen lưu ý, mức phí 1 triệu đô la cho mỗi chuyến vận chuyển hàng đến Mỹ có khả năng hạn chế khả năng các hãng vận tải biển tham gia vào các liên minh hoặc chặn các tàu treo cờ nước ngoài tiếp cận các cảng của Mỹ

Beagen, hiện là CEO của The Maritime Professor, một nền tảng giáo dục trực tuyến tập trung vào việc cung cấp kiến thức về ngành hàng hải và chuỗi cung ứng cảnh báo, cuộc điều tra có khả năng tác động đến một lượng lớn đội tàu vận tải thương mại trên thế giới.

Tuyến đường biển Bắc là tuyến đường tắt giữa châu Âu và châu Á, có thể định hình lại thương mại toàn cầu vì vùng biển dọc theo tuyến này không còn bị đóng băng trong thời gian dài như trước đây.

“Điều này đã làm dấy lên sự cạnh tranh về quản lý, khi Nga tìm cách kiểm soát tuyến đường biển ngắn nhất giữa châu Âu và châu Á đồng thời áp dụng phí”, FMC cho biết.

Tình trạng hạn hán ở kênh đào Panama trong thời gần đây đã gây ra thời gian chờ đợi dài và gián đoạn tốn kém cho các hãng vận tải biển. Ngoài nguy cơ bất ổn chính trị hoặc gián đoạn tại kênh đào này, Panama còn có một trong những cơ quan đăng ký tàu lớn nhất, với 8.000 tàu được báo cáo đăng ký treo cờ của nước này.

Các tàu lớn đi qua eo biển Singapore đặc biệt dễ bị mắc cạn ở vùng nước nông, trong khi thời tiết biến động khó lường làm tăng thêm thách thức cho hoạt động hàng hải.

FMC lưu ý, eo biển Singapore và eo biển Malacca vẫn đối mặt với các mối đe dọa về an ninh như hải tặc cùng với nguy cơ gián đoạn do căng thẳng chính trị trong khu vực.

Kênh đào Suez, một trong tuyến hàng hải bận rộn nhất thế giới, đóng vai trò quan trọng đối với thương mại toàn cầu. Bất kỳ sự tắc nghẽn nào đối với kênh đào này đều có thể gây ra sự gián đoạn dây chuyền đối với hoạt động thương mại toàn cầu, như đã thấy trong vụ tàu Ever Given mắc cạn vào năm 2021 và các cuộc tấn công vào tàu thương mại trên biển Đỏ của phiến quân Houthi ở Yemen trong những năm qua.

FMC đang lấy ý kiến bình luận của các bên liên quan trong 60 ngày tới về nguyên nhân gây ra những hạn chế đối với các tuyến hàng hải được liệt kê. Đặc biệt là mức độ các hạn chế liên quan đến luật pháp, thông lệ hoặc hành động của chính phủ nước ngoài hoặc bắt nguồn từ các thực hành của chủ sở hữu hoặc công ty điều hành tàu treo cờ nước ngoài.

Theo Bloomberg, Trade Wind