Meme coin và 'bong bóng' đầu cơ: Tăng nóng, vỡ nhanh, nhà đầu tư đang kiệt sức?

Sự bùng nổ của meme coin, loại tiền mã hóa không có giá trị sử dụng thực tế và phụ thuộc hoàn toàn vào đầu cơ, đã thu hút sự chú ý của ngay cả những người không am hiểu thị trường tiền mã hóa. Tuy nhiên, sự phổ biến này đi kèm với nhiều tai tiếng và thất vọng.

Mới đây, Tổng thống Argentina Javier Milei vướng vào một bê bối lớn sau khi quảng bá Libra, một meme coin sụt giảm mạnh chỉ sau thời gian ngắn. Theo Nansen Research, 86% nhà đầu tư đã mất tổng cộng 251 triệu USD, dẫn đến lời kêu gọi luận tội Milei vì cáo buộc liên quan đến hành vi lừa đảo.

Ông Milei đã phủ nhận mọi liên hệ với đồng tiền này cũng như đội ngũ phát triển và đã xóa bài đăng của mình. Tuy nhiên, vụ việc vẫn mang dấu hiệu của một cú lừa đảo (rug-pull), khiến cộng đồng tiền mã hóa bức xúc.

Theo các chuyên gia, thị trường meme coin đang tăng trưởng nóng nhưng song song với đó thì danh tiếng của thị trường này cũng đang xấu đi.

Sự chuyển đổi của meme coin

"Chẳng ai còn hứng thú với meme coin nữa", Nic Puckrin, nhà sáng lập The Coin Bureau, chia sẻ.

"Tâm lý thị trường hiện nay có lẽ tệ ngang, hoặc thậm chí tệ hơn thời điểm sàn FTX sụp đổ", ông nói. "Ngày nào cũng có một đồng meme coin mới ra mắt với một người nổi tiếng nào đó thao túng giá rồi bán tháo".

Nhưng mọi thứ không phải lúc nào cũng như vậy.

Khoảng năm 2014, khi meme coin lần đầu xuất hiện, chúng chủ yếu là các dự án xây dựng cộng đồng. "Ý tưởng ban đầu là tạo ra những tài sản vui nhộn mà cộng đồng có thể cùng tham gia, gắn liền với văn hóa meme trên Internet", Puckrin giải thích.

Giá trị thấp của chúng cũng khiến thị trường meme coin trở thành nơi hấp dẫn cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Ngay cả khi thị trường tiền mã hóa suy thoái vào năm 2022, Vic Laranja, một nhà sáng tạo nội dung và nhà giao dịch meme coin, cho biết thị trường vẫn chủ yếu do những người đam mê crypto điều khiển.

Nhưng đó là chuyện của năm ngoái. "Giờ đây, meme coin đã trở thành một dạng cờ bạc mới đối với các nhà đầu tư nhỏ lẻ", Laranja nhận định.

Sòng bạc mở cửa

Làn sóng bùng nổ meme coin bắt đầu khi các quỹ ETF Bitcoin giao ngay được ra mắt vào đầu năm 2024, thu hút lượng thanh khoản dồi dào, kích thích khẩu vị rủi ro của các nhà giao dịch.

Cùng thời điểm đó, sự ra đời của nền tảng Pump.Fun trên blockchain Solana đã đơn giản hóa quá trình phát hành meme coin, dẫn đến "một vụ nổ meme coin" với gần 6 triệu meme coin được tạo ra tính đến tháng 1/2025, theo Wired.

Ở một khía cạnh nào đó, Pump.Fun giúp giảm bớt các hành vi gian lận so với trước đây, khi 8/10 giao dịch meme coin được cho là lừa đảo kiểu "honeypot" - nơi người mua không thể bán số token của mình sau khi mua vào.

"Pump.Fun chuẩn hóa hợp đồng thông minh, buộc các nhà phát triển phải hủy quyền kiểm soát hợp đồng, ngăn họ tự ý phát hành thêm token", Laranja cho biết.

Tuy nhiên, điều này không ngăn được các chiêu trò bơm giá và bán tháo, khiến meme coin bị coi như một hình thức đánh bạc. Tháng trước, một vụ kiện tập thể đã cáo buộc Pump.Fun hoạt động như mô hình Ponzi và bơm xả.

Hoạt động giao dịch meme coin trên nền tảng này cũng gây nhiều tranh cãi khác vì những hành vi cực đoan trong các buổi phát trực tiếp quảng bá token, như khỏa thân, sử dụng súng hay đe dọa tự sát, dẫn đến việc tính năng này bị gỡ bỏ vào tháng 11.

Việc Tập đoàn Trump phát hành meme coin ngay trước lễ nhậm chức đã tạo tiền lệ, mở ra làn sóng bắt chước. Juan Correa từ BCA Research nhận định rằng, khi Tổng thống cũng làm vậy, các nhà đầu tư không còn lo ngại rủi ro pháp lý.

BCA Research thậm chí đã ra mắt meme coin của riêng mình để chứng minh cơn sốt đã đạt đỉnh.

Tuy nhiên, khi cơn sốt kéo dài sang đầu năm 2025, sự mệt mỏi bắt đầu xuất hiện. Solana, token gốc của blockchain nơi phần lớn meme coin ra đời, đã giảm khoảng 32% so với mức cao nhất mọi thời đại vào tháng 1.

Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu meme coin tiếp tục phát triển với tốc độ này, thị trường tiền mã hóa nói chung sẽ chịu hậu quả. Correa cho rằng meme coin làm lu mờ các tài sản tiền mã hóa có giá trị thực, là "lực lượng hút cạn" thanh khoản và lợi nhuận hiếm khi được tái đầu tư vào hệ sinh thái crypto.

Puckrin ước tính khoảng 6 tỷ USD thanh khoản đã bị meme coin rút khỏi hệ sinh thái crypto.

Tuy nhiên, hướng đi về mặt pháp lý vẫn chưa rõ ràng.

Vào thứ Năm, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đã thông báo thành lập một đơn vị chống tội phạm mạng, bao gồm gian lận trên blockchain. Tuy nhiên, đầu tháng này, Ủy viên Hester Pierce đặt câu hỏi liệu việc giám sát meme coin có thuộc trách nhiệm của SEC hay không.

Puckrin cho rằng vấn đề cốt lõi là sự thiếu rõ ràng trong quy định về loại tài sản và cơ quan quản lý crypto. Ông nhấn mạnh rằng "những gì đang xảy ra gần đây rõ ràng là tội phạm tài chính và giao dịch nội gián".

Với Laranja, điều thị trường cần chính là các quy định rõ ràng để đưa crypto lên một tầm cao mới. Nhưng cho đến lúc đó, tâm lý chung vẫn đang ở mức rất thấp.

"Mọi người gần như bỏ cuộc, coi như trò chơi đã kết thúc", ông nói. "Tôi tin rằng thị trường tiền số vẫn có một tương lai tươi sáng, nhưng trước hết, chúng ta cần sự minh bạch".

Theo MI

>> Sân bay quốc tế trị giá hơn 6.000 tỷ đồng được Trung Quốc tài trợ bị 'đắp chiếu'