Ảnh minh họa: Shutterstock
Theo ước tính của IMF, các nước đang phát triển ở châu Á đang thiếu nguồn tài chính khoảng 800 tỷ USD mỗi năm để giảm thiểu và thích ứng với khí hậu. Để bù đắp khoản thiếu hụt này, cần có các giải pháp để thu hút dòng vốn đầu tư tư nhân.
Thiếu hụt lớn
Biến đổi khí hậu đang diễn ra nhanh chóng đòi hỏi phải tăng đáng kể qui mô tài chính khí hậu để giải quyết khoảng cách tài chính lớn. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính rằng, các nước đang phát triển ở châu Á cần ít nhất 1.100 tỷ USD mỗi năm để giảm thiểu và thích ứng với khí hậu. Tuy nhiên, các khoản đầu tư thực tế chỉ lên tới 333 tỷ USD, để lại khoản thiếu hụt khoảng 800 tỷ USD.
Với mức nợ công đã cao và các lựa chọn ưu tiên chính sách, vốn tư nhân phải đóng vai trò nổi bật hơn trong việc đáp ứng các nhu cầu tài chính khí hậu to lớn này. Khu vực tư nhân dự kiến sẽ đóng góp khoảng 90% tài chính khí hậu vào năm 2030.
Tuy nhiên, khu vực tư nhân chỉ cung cấp 49% tài chính khí hậu toàn cầu trong giai đoạn 2021-2022, với tỷ lệ thậm chí còn thấp hơn đối với các khu vực Nam Á, Đông Á và Thái Bình Dương.
Cả động lực tài chính trực tiếp và gián tiếp đều có thể giúp huy động vốn khí hậu tư nhân, từ cả phía kéo và đẩy.
Về phía kéo, các khoản đầu tư phù hợp với khí hậu mang lại các cơ hội kinh doanh quan trọng và các chính sách về khí hậu cải thiện khả năng hiện thực về mặt thương mại. Thị trường vốn cung cấp các cơ hội tài trợ mới với các công cụ tài chính mới nổi như trái phiếu xanh, xã hội và liên kết bền vững.
Về phía đẩy, các rủi ro liên quan đến khí hậu, các quy định như bắt buộc cắt giảm phát thải, đánh giá rủi ro khí hậu, công bố về tính bền vững và các ưu tiên thay đổi của nhiều bên liên quan có thể chuyển hướng đáng kể vốn tư nhân vào các khoản đầu tư khí hậu.
Tuy nhiên, vẫn còn những rào cản đối với việc tăng thêm đóng góp vốn tư nhân. Chẳng hạn, sự không chắc chắn trong chính sách khí hậu cản trở đầu tư tư nhân do nhận thức được rủi ro cao hơn. Trong khi việc đảo ngược chính sách và sự chậm trễ trong việc thực hiện các chương trình nghị sự về khí hậu làm tăng thêm sự không chắc chắn.
Từ trái qua phải: Shu Tian, Chuyên gia kinh tế cấp cao; Alexander Raabe, Chuyên gia kinh tế, Vụ Nghiên cứu kinh tế và Tác động phát triển ADB; Esmyra Javier, Chuyên gia biến đổi khí hậu (Tài chính khí hậu), Vụ Biến đổi khí hậu và Phát triển bền vững ADB |
Ngoài ra, việc thiếu sự điều chỉnh phù hợp về chính sách cũng làm suy yếu các động lực cho các nhà đầu tư tư nhân vào tài chính khí hậu.
Bên cạnh đó, việc thiếu thông tin đáng tin cậy liên quan đến khí hậu làm tăng đáng kể chi phí giao dịch và tài chính. Các nhà đầu tư sẵn sàng trả tiền để có thông tin tốt hơn về tài sản xanh. Ví dụ, trái phiếu xanh có chứng nhận của bên thứ ba được chấp nhận rộng rãi tiết kiệm được 24–36 điểm cơ bản trên lợi suất trái phiếu xanh của họ.
Việc huy động nguồn tài chính tư nhân cho khí hậu ở quy mô lớn đòi hỏi các chính sách phù hợp, thị trường tài chính được tăng cường và sự hỗ trợ của khu vực công để vượt qua các rào cản đầu tư và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp ở châu Á và Thái Bình Dương.
Trên phương diện toàn cầu, tiến độ áp dụng công bố thông tin về tính bền vững vẫn còn chậm, trong khi tài chính bền vững vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ trong thị trường tài chính. Tính đến tháng 6/2024, trái phiếu doanh nghiệp bền vững tại các nước đang phát triển ở châu Á chỉ chiếm 4,2% thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói chung. Sự phát triển chậm hơn mong muốn của các phân loại chuyển đổi đã hạn chế vai trò của thị trường vốn trong việc huy động tài chính khí hậu.
Trong khi đó, khả năng thương mại của nhiều dự án phù hợp với khí hậu vẫn còn yếu. Một số dự án, chẳng hạn như năng lượng tái tạo và xe điện, phải đối mặt với cú sốc cung do tập trung nguồn cung khoáng sản quan trọng.
Các dự án khác có chi phí trả trước cao, thời gian hoàn vốn dài và chi phí chuẩn bị quá cao đối với khu vực tư nhân. Ngoài ra, các dự án thị trường mới nổi cần phải trả phí bảo hiểm rủi ro để trang trải rủi ro chính trị, pháp lý, tiền tệ và chuyển nhượng cho các nhà đầu tư tư nhân.
Cần có giải pháp để khơi thông dòng vốn tư nhân
Để huy động vốn khí hậu tư nhân ở quy mô lớn, các nhà hoạch định chính sách ở châu Á và Thái Bình Dương phải tăng cường nhiều động lực khác nhau và giải quyết các rào cản mang tính hệ thống.
Các chính sách đồng bộ và toàn diện có thể tăng cường động lực cho tài chính khí hậu tư nhân một cách hiệu quả về mặt chi phí. Cụ thể, các chính phủ cần điều chỉnh các chính sách hiện hành để gửi tín hiệu nhất quán đến các nhà đầu tư, chẳng hạn như loại bỏ dần trợ cấp nhiên liệu hóa thạch để tăng cường tác động của giá carbon.
Trong khi đó, các gói chính sách toàn diện, như kết hợp các tiêu chuẩn hiệu quả khí thải giao thông với các trạm sạc xe điện, có thể giải quyết các điểm nghẽn của hệ thống bằng cách kết hợp các chính sách cụ thể theo từng lĩnh vực với hỗ trợ cơ sở hạ tầng đầy đủ.
Một thị trường tài chính hướng đến khí hậu, hỗ trợ có thể huy động tài chính khí hậu tư nhân. Việc tăng cường tính toàn vẹn và minh bạch trong các công bố liên quan đến khí hậu là rất quan trọng đối với châu Á và Thái Bình Dương. Việc thực thi công bố các dữ liệu có thể so sánh và quan trọng, chẳng hạn như các công bố từ Hội đồng Tiêu chuẩn Bền vững Quốc tế, sẽ dẫn đến việc định giá hiệu quả hơn các rủi ro liên quan đến khí hậu và giảm chi phí giao dịch và thông tin.
Việc xanh hóa lĩnh vực tài chính bằng cách tích hợp các rủi ro liên quan đến khí hậu vào các quy định tài chính có thể thúc đẩy các công bố liên quan đến khí hậu. Các thông lệ và phân loại công bố được hài hòa giúp khai mở một nhóm tài chính tư nhân toàn cầu.
Bên cạnh đó, khu vực công có thể tăng khả năng hiện thực của các dự án hướng đến khí hậu thông qua những thay đổi về mặt cấu trúc đối với thị trường, các ưu đãi và các chương trình giảm thiểu rủi ro. Khu vực này có thể cung cấp các ưu đãi như thuế quan ưu đãi, ưu đãi thuế, trợ cấp có mục tiêu hoặc thông qua giá carbon và tiêu chuẩn phát thải, do đó tăng khả năng hiện thực của các dự án năng lượng tái tạo.
Tài chính công thông qua các giải pháp giảm thiểu rủi ro, chẳng hạn như bảo lãnh, bảo hiểm, các khoản vay thứ cấp và các khoản vay ưu đãi, có thể giúp các dự án khí hậu có khả năng được ngân hàng chấp nhận hơn. Khu vực này cũng có thể tạo điều kiện cho các cải cách thị trường để cho phép khu vực tư nhân tham gia bằng cách khắc phục những hạn chế của thị trường, chẳng hạn như các thỏa thuận mua điện dài hạn làm chậm trễ các khoản đầu tư giảm phát thải carbon và bằng cách sử dụng các công cụ sáng tạo như cơ chế chuyển đổi năng lượng.
Việc giải quyết những thách thức này và tận dụng các cơ hội có thể mở ra tiềm năng to lớn của vốn khí hậu tư nhân, mở đường cho một tương lai ít carbon và có khả năng phục hồi trước biến đổi khí hậu trong khu vực.
