Đợt bán tháo do DeepSeek: Lời cảnh báo về mức độ tập trung chưa từng thấy của chứng khoán Mỹ

Đợt bán tháo mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghệ, được kích hoạt bởi thành công của startup AI Trung Quốc DeepSeek, đang làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về tính dễ tổn thương của thị trường chứng khoán Mỹ. Điều đáng chú ý là hiện tượng này phản ánh một thực tế đáng báo động: 10 cổ phiếu hàng đầu đang chiếm gần 40% tổng giá trị của chỉ số S&P 500 - một mức độ tập trung chưa từng thấy trong thời đại hiện đại.

Trong bối cảnh này, nhiều sản phẩm chỉ số có trọng số bằng nhau - tức là đầu tư cùng một lượng tiền vào mỗi cổ phiếu trong chỉ số tham chiếu - đang được quảng bá như một giải pháp để phân tán rủi ro. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Liệu đây có thực sự là chiến lược phù hợp cho các nhà đầu tư?

Thực tế cho thấy sự tập trung cao của thị trường đã tạo ra những danh mục đầu tư thụ động kém đa dạng hơn. Tuy nhiên, điều này không nhất thiết là bất lợi về mặt lợi nhuận. Trong những năm gần đây, việc tập trung một phần ba danh mục vào một số ít cổ phiếu tăng trưởng mạnh đã mang lại lợi nhuận kép hai con số ấn tượng cho các nhà đầu tư thụ động. Ngược lại, các nhà quản lý quỹ chủ động, những người đã giảm tỷ trọng cổ phiếu công nghệ lớn, lại có kết quả kém khả quan hơn.

Có những lý do hợp lý giải thích cho việc định giá cao của các công ty hàng đầu. Các "công ty siêu sao" ngày nay đã thực sự nắm bắt được lợi thế kinh tế quy mô toàn cầu. Họ không chỉ sở hữu và kiểm soát tài sản trí tuệ có giá trị mà còn chứng minh được khả năng thương mại hóa hiệu quả. Thu nhập của họ tăng trưởng nhanh và bền vững, khiến các nhà đầu tư tin tưởng vào triển vọng dài hạn.

Tuy nhiên, lịch sử đã nhiều lần chứng minh: "vương quyền" trên thị trường chứng khoán không phải là vĩnh cửu. Nghiên cứu của Bridgewater Associates cho thấy một thực tế đáng chú ý: Kể từ năm 1900, nhóm 10 công ty vốn hóa lớn nhất thường hoạt động kém hơn thị trường trung bình 22% trong thập kỷ tiếp theo. Đặc biệt, khi mở rộng khung thời gian quan sát lên ba thập kỷ, mức chênh lệch này thậm chí còn tăng vọt lên 53%.

Những biến động như vậy thực chất lại là dấu hiệu của một thị trường khỏe mạnh. Chúng ta đã chứng kiến cách những tên tuổi công nghệ từng một thời thống trị như Eastman Kodak, Xerox và Lucent dần nhường chỗ cho thế hệ mới như Apple, Amazon và Alphabet. 

Dù vậy, một số người lập luận rằng các công ty vốn hóa lớn hiện nay có thể thành công hơn so với giai đoạn trước đây bằng cách kiểm soát cạnh tranh và củng cố vị thế thống lĩnh hiệu quả hơn. Tuy nhiên, đặt niềm tin vào điều này cũng đồng nghĩa với việc tin rằng "lần này sẽ khác" - một giả định mà các nhà đầu tư dài hạn cần đặc biệt thận trọng khi xem xét các sản phẩm chỉ số có trọng số bằng nhau.

Để thị trường giảm bớt tính tập trung, các công ty đầu ngành sẽ cần trải qua giai đoạn hiệu suất suy giảm. Chính điều này có thể tạo đà cho sự vượt trội của các quỹ theo dõi chỉ số có trọng số bằng nhau. Tuy nhiên, tương lai của các gã khổng lồ công nghệ vẫn là một ẩn số khó đoán. Chỉ cách đây một năm, nhiều người đã cho rằng thị trường đã chạm ngưỡng bão hòa. Thế nhưng, nhóm Magnificent Seven – bao gồm Apple, Microsoft, Alphabet, Amazon, Meta Platforms, Nvidia và Tesla - đã tạo bất ngờ với mức tăng trưởng trung bình ấn tượng hơn 60% trong năm 2024.

Goldman Sachs đưa ra một góc nhìn đáng chú ý trong báo cáo tháng 10. Theo đánh giá của họ, sự tập trung cao của chỉ số hiện nay sẽ dần giảm bớt, và điều này sẽ tác động sâu sắc đến triển vọng lợi nhuận dài hạn. Nhóm phân tích của Goldman Sachs dự báo S&P 500 sẽ chỉ mang lại lợi nhuận 3% mỗi năm trong 10 năm tới - thấp hơn đáng kể so với mức 7% nếu không có sự thay đổi trong độ tập trung của chỉ số. Đáng chú ý, kỳ vọng cơ sở của họ cho thấy cổ phiếu có thể hoạt động kém hơn cả trái phiếu Chính phủ Mỹ - một hiện tượng hiếm gặp trong lịch sử thị trường tài chính.