Đồng USD trong thế kẹp giữa lợi suất cao và căng thẳng địa chính trị: Góc nhìn chuyên gia

Sự đối nghịch giữa lợi suất trái phiếu tăng và đồng đô la suy yếu đang đặt ra nhiều câu hỏi hóc búa cho các nhà hoạch định chính sách và giới đầu tư. Liệu đây chỉ là một diễn biến nhất thời hay là dấu hiệu của những thay đổi sâu sắc hơn trong bức tranh kinh tế toàn cầu? Đây là một thực tế mà nước Mỹ không thể làm ngơ.

Những 'ván cờ' đa chiều của Trump: Đâu là ưu tiên thực sự?

Nước Mỹ đang chứng kiến một nghịch lý kinh tế đầy gai góc: Lợi suất trái phiếu chính phủ vút cao như diều gặp gió, trong khi vị thế bá chủ của đồng đô la lại lung lay dữ dội trên bàn cờ tiền tệ thế giới.

Chỉ số DXY- thước đo giá trị của đồng bạc xanh so với rổ 6 đồng tiền chủ chốt khác (Euro, Yên Nhật, Bảng Anh, Đô la Canada, Franc Thụy Sĩ, Krona Thụy Điển), đã rơi tự do từ đỉnh cao 109,6 điểm sau những kỳ vọng về chính sách dưới thời Tổng thống Trump. Giờ đây, DXY đang vật lộn quanh mức đáy dưới ngưỡng 100 điểm, một mức thấp chưa từng thấy kể từ tháng 4/2022 – thời điểm mà nền kinh tế toàn cầu vẫn còn đang chật vật với những dư âm của đại dịch.

Mặc dù lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ tăng mạnh ở tất cả các kỳ hạn, đạt đến mức cao nhất trong gần một phần tư thế kỷ, tưởng chừng sẽ tạo ra lực hấp dẫn đáng kể đối với dòng vốn đầu tư. Tuy nhiên, một nghịch lý đang diễn ra khi chính loại tài sản này lại chứng kiến áp lực bán tháo gia tăng trong tuần qua. Sự suy giảm sức hấp dẫn này có thể được lý giải bởi bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, làm dấy lên những lo ngại về triển vọng kinh tế vĩ mô và tiềm ẩn rủi ro hệ thống, từ đó làm giảm đi sức hấp dẫn vốn có của lợi suất cao.

Giới phân tích cho rằng, sự tương phản rõ rệt giữa đà suy yếu của chỉ số DXY và xu hướng tăng của lợi suất trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ đang vẽ nên một bức tranh đáng lưu tâm về sự thay đổi trong khẩu vị rủi ro và kỳ vọng của giới đầu tư. Diễn biến này gợi mở về một kịch bản mà nhà đầu tư có xu hướng giảm thiểu Exposure đối với tài sản của Mỹ trong bối cảnh nền kinh tế đang đối mặt với những thách thức ngày càng gia tăng. Đây có thể được xem là một sự đảo chiều đáng chú ý so với giai đoạn trước và sau khi ông Trump nắm quyền, khi các lớp tài sản này có những phản ứng khác biệt dưới tác động của các chính sách và kỳ vọng thị trường khi đó.

Nêu quan điểm tại chương trình "Việt Nam và các chỉ số", ngày 14/4, ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS), cho rằng, diễn biến suy yếu của DXY song hành cùng lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tăng, phản ánh "mục đích rõ ràng của Chính quyền Trump".

Cụ thể, chuyên gia VPS đã chỉ ra những yếu tố nền tảng đang tạo áp lực không nhỏ lên thị trường tài chính Mỹ, đặc biệt là gánh nặng nợ công và lịch đáo hạn trái phiếu khổng lồ. Việc Mỹ liên tục đối mặt với thâm hụt thương mại kéo dài và mức nợ công ở ngưỡng cao đã tạo ra những thách thức nội tại cho sự ổn định của đồng đô la và khả năng quản lý tài chính quốc gia. Đáng chú ý hơn, năm 2024 chứng kiến áp lực đáo hạn ước tính lên tới 3.000 tỷ USD trái phiếu chính phủ, một con số không hề nhỏ. Tuy nhiên, con số này còn trở nên đáng ngại hơn khi nhìn về năm 2025, với dự kiến khoảng 9.000 tỷ USD trái phiếu đến kỳ thanh toán.

"Trong bối cảnh đó, nếu lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ duy trì ở mức cao, từ 4,5% trở lên, chi phí tái cấp vốn cho lượng nợ khổng lồ này sẽ trở thành một gánh nặng tài chính khổng lồ, có khả năng gây ra những hệ lụy tiêu cực cho ngân sách quốc gia và tiềm năng tăng trưởng kinh tế, và điều này có lẽ người lãnh đạo đất nước như ông Donald Trump không hề muốn", ông Sơn nhìn nhận.

Từ phân tích trên, ông Sơn đã phơi bày một kịch bản chính trị - kinh tế phức tạp, trong đó các chính sách của ông Donald Trump được cho là đang nhắm đến một loạt mục tiêu chiến lược, với việc thao túng thị trường tài chính làm công cụ. Theo quan điểm này, việc gây áp lực khiến thị trường chứng khoán suy giảm không chỉ là một mục tiêu tự thân, mà còn là một phương tiện để đạt được những mục đích lớn hơn.

"Thứ nhất, việc giảm điểm thị trường chứng khoán sẽ tạo ra một hiệu ứng "đổ xô" vào trái phiếu chính phủ, từ đó làm giảm lợi suất và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc đáo hạn khoản nợ khổng lồ 9.000 tỷ USD vào năm 2025 với chi phí lãi suất thấp hơn. Thứ hai, sự suy yếu của thị trường chứng khoán được xem là một đòn bẩy để gây áp lực lên Fed, buộc Fed phải hành động nhanh chóng bằng cách hạ lãi suất điều hành.

Sự can thiệp này, theo lý thuyết, sẽ làm giảm chi phí vay vốn cho chính phủ và kích thích tăng trưởng kinh tế. Thậm chí, những lời lẽ gần đây của ông Trump, bao gồm cả việc gợi ý cách chức ông Powell, cho thấy một sự quyết tâm cao độ trong việc kiểm soát lãi suất theo hướng có lợi cho các mục tiêu tài chính của mình. Những động thái này, nếu được thực hiện, sẽ đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về tính độc lập của Fed và sự ổn định của thị trường tài chính Mỹ", ông Sơn lưu ý.

Chưa kể, việc đồng đô la suy yếu, như được ghi nhận qua sự sụt giảm của chỉ số DXY, không chỉ là một hiện tượng thị trường đơn thuần, mà còn là một công cụ chính sách tiềm năng để giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại kéo dài của Hoa Kỳ.

Việc định giá cao đồng đô la được định giá cao khiến hàng hóa nhập khẩu trở nên rẻ hơn so với hàng hóa sản xuất trong nước, từ đó làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng thương mại. Ngược lại, khi đồng đô la yếu hơn sẽ làm cho hàng hóa Mỹ trở nên cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế, thúc đẩy xuất khẩu và giảm nhập khẩu, từ đó thu hẹp thâm hụt thương mại.

Đây là một chiến lược kinh tế mà chính quyền ông Trump, với chủ trương "nước Mỹ trên hết", có thể đang theo đuổi một cách chủ động nhằm tái cân bằng cán cân thương mại và bảo vệ lợi ích kinh tế trong nước. Tuy nhiên, việc này cũng tiềm ẩn rủi ro lạm phát nhập khẩu và có thể gây ra phản ứng từ các đối tác thương mại, dẫn đến những căng thẳng địa chính trị.

>>>TS Lê Xuân Nghĩa 'giải mã' bài toán bơm tiền, 'ghìm cương' lạm phát

Có nên bi quan?

Nhìn về Việt Nam, chuyên gia VPS nhận định, khả năng thích ứng linh hoạt sẽ giúp nền kinh tế giảm thiểu tác động tiêu cực từ các chính sách thuế quan tiềm ẩn, đặc biệt là những chính sách mang đậm dấu ấn cá nhân và có tính thay đổi cao như ông Donald Trump. Mặc dù trong ngắn hạn, các biện pháp bảo hộ thương mại có thể tạo ra những xáo trộn nhất định cho dòng chảy thương mại và chuỗi cung ứng, song về dài hạn, Việt Nam được kỳ vọng sẽ vượt qua thách thức này nhờ khả năng tái cấu trúc nền kinh tế một cách chủ động.

Sự chuyển hướng thương mại sang đa dạng hóa các thị trường, không còn quá phụ thuộc vào một vài đối tác lớn, sẽ là một yếu tố then chốt. Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, tạo động lực cho tăng trưởng nội tại, cùng với sự phục hồi và tăng trưởng của chi tiêu tiêu dùng trong nước sẽ tạo ra những trụ cột vững chắc cho nền kinh tế.

Chứng khoán VPS, dù đưa ra kịch bản thận trọng với mức tăng trưởng doanh nghiệp 15-20%, vẫn bày tỏ sự kỳ vọng vào tiềm năng tăng trưởng của thị trường chứng khoán Việt Nam, dự báo VN-Index có thể chạm mốc 1.400 điểm. Niềm tin này được củng cố bởi các yếu tố nội tại mạnh mẽ như việc định hình lại triển vọng kinh tế, sự chuyển hướng thương mại linh hoạt, và động lực từ đầu tư công cùng tiêu dùng nội địa.

Đặc biệt, bối cảnh quốc tế cũng đang mang đến những tín hiệu tích cực cho Việt Nam. DXY giảm giá và kỳ vọng về việc Fed có ít nhất hai lần cắt giảm lãi suất trong tương lai gần đã tạo ra một "vùng đệm" an toàn hơn cho tỷ giá trong nước. Áp lực lên tỷ giá giảm đi sẽ mở ra nhiều dư địa hơn cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế mà không phải quá lo ngại về ổn định vĩ mô.

Ví dụ, Ngân hàng Nhà nước có thể xem xét giảm lãi suất điều hành để giảm chi phí vay vốn cho doanh nghiệp và người dân, kích thích đầu tư và tiêu dùng, mà không phải đánh đổi bằng sự ổn định của đồng nội tệ, một bài toán khó thường trực khi Fed có những động thái thắt chặt chính sách tiền tệ. Đây chính là cơ hội củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô, thu hút đầu tư, và thúc đẩy tăng trưởng bền vững trong bối cảnh các yếu tố bên ngoài vẫn còn nhiều bất ổn.