Theo những nguồn tin thân cận, Tổng thống Trump đã âm thầm thảo luận về việc sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell trong nhiều tháng qua. Tuy nhiên, ông vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc có loại bỏ Powell trước khi nhiệm kỳ kết thúc vào năm sau hay không.
Tại câu lạc bộ riêng Mar-a-Lago ở Florida, Trump đã trao đổi với Kevin Warsh, cựu Thống đốc Fed, về khả năng sa thải Powell và đặt Warsh vào vị trí thay thế. Warsh không ủng hộ ý tưởng này và khuyên Trump nên để Powell hoàn thành nhiệm kỳ mà không can thiệp. Các cuộc trò chuyện với Warsh kéo dài đến tháng 2/2025, trong khi những người thân cận khác vẫn bàn với Trump về việc sa thải Powell gần đây nhất vào đầu tháng 3/2025.
Tại cuộc họp tại Phòng Bầu dục vào ngày 17/04, ông Trump tỏ ra tự tin rằng bản thân có quyền sa thải ông Powell. "Nếu tôi muốn ông ta ra đi, ông ta sẽ ra đi rất nhanh, hãy tin tôi", Trump tuyên bố trong một cuộc họp tại Phòng Bầu dục vào hôm thứ Năm. Tổng thống Mỹ thể hiện sự không hài lòng với Powell và cáo buộc ông "chơi trò chính trị" với lãi suất.
Chủ tịch Fed Jerome Powell và Tổng thống Mỹ Donald Trump
Tuy nhiên, mọi nỗ lực sa thải Powell hầu như chắc chắn sẽ dẫn đến vụ kiện tại Tòa án Tối cao. Điều này không chỉ tạo ra một đám mây nghi ngờ đối với người kế nhiệm Powell mà còn có thể làm sụp đổ thị trường tài chính nếu Chủ tịch Fed bị sa thải vì bất đồng chính sách.
Nhà Trắng từ chối bình luận về vấn đề này, và Warsh cũng không phản hồi các yêu cầu bình luận.
Trong nội bộ Nhà Trắng, các cố vấn của Trump đang chia rẽ về vấn đề này. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent liên tục phản đối kế hoạch thay thế ông Powell, lập luận rằng lợi ích không tương xứng với những rủi ro tiềm tàng. Bessent thậm chí đã mô tả sự độc lập của Fed trong chính sách tiền tệ như một "hộp ngọc" thiêng liêng mà Mỹ không bao giờ nên xâm phạm.
Theo Bessent, Nhà Trắng dự kiến sẽ bắt đầu phỏng vấn các ứng viên cho vị trí Chủ tịch Fed vào mùa thu này, khoảng 6 tháng trước khi nhiệm kỳ của Powell kết thúc. Đáng chú ý, một số người từng trao đổi với Warsh cho biết ông này đã tạo ấn tượng rằng công việc tại Fed gần như đã được hứa hẹn cho ông sau khi Powell mãn nhiệm.
Trong khi đó, những cố vấn khác lại sẵn sàng cho một cuộc chiến và tìm cách thách thức Powell quyết liệt hơn. Họ cho rằng ngân hàng trung ương cùng những người ủng hộ ở Washington và Phố Wall đã tôn vinh sự độc lập của Fed quá mức, không phù hợp với luật hiến pháp và không có lợi cho nền kinh tế.
Dù vậy, Trump vẫn kiên quyết rằng Chủ tịch Fed nên mất chức và luật quản lý của Fed quy định các nhà hoạch định chính sách chỉ có thể bị loại bỏ "vì lý do chính đáng" không đủ mạnh để đứng vững trước tòa án.
Câu hỏi liệu Chủ tịch Fed có thể bị loại bỏ trước khi kết thúc nhiệm kỳ 4 năm vẫn chưa có lời giải đáp vì tình huống này chưa từng xảy ra. Trump từng thừa nhận: "Tôi đã đe dọa sa thải ông ấy. Có một câu hỏi liệu bạn có thể làm điều đó hay không".
Hiện tại, Trump đang cố gắng sa thải một số người được Biden bổ nhiệm, những người đã phản đối việc bị loại bỏ bằng cách viện dẫn tiền lệ pháp lý 90 năm. Đồng thời, Bộ Tư pháp Mỹ đang tìm cách lật đổ phán quyết mang tính bước ngoặt năm 1935, vốn là hàng rào pháp lý mạnh nhất bảo vệ sự độc lập của Fed.
Ông Powell cũng cảnh giác với tình hình này. Trong ngày 16/04, ông phát biểu: "Đó là tình huống chúng tôi đang theo dõi rất cẩn thận". Powell tin rằng thách thức pháp lý hiện tại, liên quan đến việc Trump loại bỏ một thành viên của Hội đồng Quan hệ Lao động Quốc gia, cuối cùng sẽ không áp dụng được cho Fed.
Trump từng phỏng vấn Kevin Warsh cho vị trí Chủ tịch Fed vào năm 2017 trước khi chọn Jerome Powell. Warsh, cựu Trợ lý kinh tế của Tổng thống George W. Bush, đã giữ vai trò quan trọng trong việc kết nối Washington và Phố Wall suốt cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Sau khi rời Fed vào năm 2011, ông làm việc với huyền thoại đầu tư Stanley Druckenmiller, người cũng là cố vấn lâu năm của Bessent và từng là “cánh tay phải” của George Soros.
Trên mạng xã hội Truth Social, Trump công khai bày tỏ sự không hài lòng với Powell: "Việc sa thải Powell không thể để trễ hơn nữa!". Vị Tổng thống chỉ trích Powell vì không hạ lãi suất đủ nhanh như ông mong muốn.
Sự độc lập của Fed trong việc hoạch định chính sách tiền tệ đã được bảo vệ kể từ sau thời kỳ lạm phát cao của những năm 1970. Trước đó, trong cuộc bầu cử năm 1972, Tổng thống Nixon từng âm thầm gây áp lực lên Chủ tịch Fed Arthur Burns để nới lỏng chính sách tiền tệ, và Burns đã nhượng bộ.
Sau cuộc suy thoái đau đớn đầu những năm 1980 nhằm khắc phục lạm phát, Fed và các ngân hàng trung ương toàn cầu đã được cấp quyền tự chủ đáng kể để hoạch định lãi suất vì lợi ích lâu dài của nền kinh tế. Sự độc lập này cũng giúp các chính trị gia tránh bị đổ lỗi về những biện pháp không được lòng dân để kiềm chế lạm phát.
Giới đầu tư trong và ngoài nước coi sự độc lập của Fed là yếu tố thiêng liêng, góp phần giảm lạm phát và rủi ro khi nắm giữ trái phiếu chính phủ dài hạn. Lợi suất trái phiếu có thể tăng vọt nếu các nhà đầu tư lo ngại ngân hàng trung ương sẽ nới lỏng kiểm soát lạm phát.
Powell đã tuyên bố rõ ràng với chính quyền cách đây sáu năm rằng ông sẽ kiện ra tòa nếu bị sa thải, và lập trường này dường như không thay đổi. Khi đó, lãnh đạo Fed đã quyết định rằng nếu vị trí chủ tịch của Powell bị thách thức, Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) sẽ đoàn kết bằng cách họp ngay lập tức để bầu lại Powell làm chủ tịch.
FOMC gồm 7 thống đốc đặt tại Washington và các chủ tịch luân phiên từ 12 ngân hàng Fed khu vực. Các chủ tịch ngân hàng khu vực này được bổ nhiệm bởi hội đồng giám đốc của ngân hàng, không phải bởi tổng thống. FOMC bầu chủ tịch riêng vào cuộc họp đầu tiên hàng năm.
Điều này có nghĩa rằng việc sa thải Powell sẽ không mang lại nhiều lợi ích thực tế, vì ông vẫn có thể tiếp tục lãnh đạo Fed cho đến khi vụ kiện được giải quyết, thậm chí có thể vượt quá nhiệm kỳ hiện tại của ông.
