Trung Quốc ngập trong sữa: Nông dân đổ bỏ vì quá dư thừa, kêu gọi tiêu hủy bò

Một nghịch lý đang diễn ra tại Trung Quốc khi đất nước tỷ dân lại đối mặt với tình trạng dư thừa sữa nghiêm trọng.

Sữa là "không thể thiếu cho một Trung Quốc khỏe mạnh và một quốc gia hùng mạnh". Đó là lời khẳng định của các quan chức nước này vào năm 2018 khi họ phát động chiến dịch tăng cường ngành công nghiệp sữa của đất nước.

Chính phủ muốn nâng cao an ninh lương thực của Trung Quốc bằng cách giảm sự phụ thuộc vào sữa nhập khẩu. Đồng thời, họ hy vọng người dân Trung Quốc sẽ khỏe mạnh hơn nhờ tiêu thụ nhiều sản phẩm từ sữa, vốn giàu protein và canxi. Các quan chức đã cung cấp trợ cấp cho nông dân để tăng số lượng đàn bò, đồng thời tuyên truyền "nuôi dưỡng thói quen tiêu thụ các sản phẩm từ sữa".

Nhờ những nỗ lực đó, sản lượng sữa của Trung Quốc đã tăng trưởng vượt bậc, góp phần giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và tạo ra nhiều việc làm. Kể từ khi bắt đầu, sản lượng sữa của Trung Quốc đã tăng hơn 30%, đạt 42 triệu tấn vào năm ngoái, vượt xa mục tiêu của chính phủ. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa thay đổi được thói quen tiêu dùng của người dân.

Mặc dù sữa được quảng bá rộng rãi như một thực phẩm thiết yếu, mức tiêu thụ bình quân đầu người tại Trung Quốc vẫn chỉ ở mức 40kg/năm, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình toàn cầu và khuyến nghị của các chuyên gia y tế Trung Quốc.

Sản xuất sữa vượt quá nhu cầu tiêu thụ đã khiến các trang trại sữa Trung Quốc đối mặt với tình trạng dư thừa nghiêm trọng. Giá sữa giảm mạnh 28% kể từ tháng 8/2021, xuống còn 3,14 NDT (khoảng 45 cent) cho 1kg vào cuối tháng 9, thấp hơn đáng kể so với chi phí sản xuất. Điều này khiến hầu hết các trang trại lâm vào tình trạng thua lỗ từ nửa cuối năm ngoái, theo Lu Shi từ tập đoàn StoneX.

Nguyên nhân chính đầu tiên cho việc người dân Trung Quốc không tiêu thụ nhiều sữa là do cơ địa không dung nạp lactose – một loại đường có trong sữa. Trước đây, trong chế độ ăn truyền thống của người Trung Quốc, sữa và các sản phẩm từ sữa không đóng vai trò quan trọng, ngoại trừ một số dân tộc thiểu số có nền văn hóa du mục như người Mông Cổ.

Sự khác biệt này đã khiến các nhà thám hiểm phương Tây vô cùng ngạc nhiên khi đến Trung Quốc vào thế kỷ 19. Một nhà truyền giáo Mỹ từng ghi lại: “Ở nhiều nơi, thói quen uống sữa và sử dụng sữa trong nấu ăn của chúng ta bị coi là vô cùng ghê tởm”.

Ngày nay, các bậc cha mẹ Trung Quốc rất khuyến khích con em mình uống sữa, thậm chí các công ty sữa còn tài trợ cho các vận động viên Olympic của đất nước. Tuy nhiên, sản phẩm từ sữa vẫn chưa trở thành thực phẩm chủ yếu. Sữa tươi và sữa chua hiện là hai sản phẩm được tiêu thụ phổ biến nhất, trong khi bơ và phô mai, vốn là những thực phẩm quen thuộc ở nhiều quốc gia khác, lại chưa được người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng.

Hiện tại, khả năng tiếp cận các sản phẩm thực phẩm ngoại nhập của người tiêu dùng Trung Quốc đang bị hạn chế do tình hình kinh tế khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập. Song song đó, xu hướng giảm sinh cũng làm giảm nhu cầu về sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh.

Do sản xuất vượt quá nhu cầu nội địa, các doanh nghiệp Trung Quốc buộc phải tìm kiếm thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, việc tiêu thụ sản phẩm sữa của Trung Quốc trên thị trường quốc tế gặp nhiều khó khăn.

Nguyên nhân chính là do chi phí sản xuất sữa tại Trung Quốc cao hơn so với mặt bằng chung, một phần là do phải nhập khẩu một lượng lớn thức ăn chăn nuôi. Bên cạnh đó, vụ bê bối sữa melamine năm 2008 đã để lại hậu quả nghiêm trọng, làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của các sản phẩm sữa Trung Quốc trên thị trường quốc tế.

Tất cả các yếu tố trên đã đẩy người nông dân Trung Quốc vào tình cảnh khó khăn, buộc họ phải đổ bỏ sữa do tiêu thụ ế ẩm và chi phí bảo quản quá cao.

Mặc dù Chính phủ đã có những nỗ lực hỗ trợ như khuyến khích cho vay và chấp nhận gia súc làm tài sản thế chấp, tình hình vẫn không mấy cải thiện. Thậm chí, chuyên gia Li Shengli của Hiệp hội sữa Trung Quốc còn đưa ra đề xuất tiêu hủy 300.000 con bò sữa để cân bằng cung cầu.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thói quen tiêu thụ sữa của người dân Trung Quốc vẫn còn hạn chế, kết hợp với tỷ lệ sinh giảm đã khiến tình hình ngành sữa càng thêm bi đát.

Theo The Economist

>> Trung Quốc 'đau đầu' vì dư thừa sữa, thiếu trẻ sơ sinh dù đông dân thứ 2 thế giới