Thương chiến Mỹ - Trung Quốc ảnh hưởng thế nào tới kinh tế thế giới?

Cuộc chiến thương mại toàn diện giữa Mỹ và Trung Quốc có nguy cơ bùng nổ sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thuế 104% đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ từ ngày 9/4.

Trung Quốc tuyên bố sẽ chiến đấu tới cùng thay vì đầu hàng trước những gì nước này coi là sự cưỡng ép của Mỹ. Bắc Kinh đã tự dựng lên các rào cản thương mại đối với Washington để đáp trả.

Tương quan giao dịch thương mại Mỹ - Trung

Theo BBC, tổng giá trị giao dịch thương mại giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới lên tới 585 tỷ USD vào năm 2024. Mỹ nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc (440 tỷ USD) nhiều hơn so với Trung Quốc nhập khẩu từ Mỹ (145 tỷ USD), vì thế thâm hụt thương mại giữa Washington và Bắc Kinh là 295 tỷ USD vào năm 2024. Đây là mức thâm hụt thương mại đáng kể, tương đương 1% kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, con số này thấp hơn số liệu 1.000 tỷ USD mà ông Trump liên tục nhắc đến trong tuần này.

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, ông Trump đã áp thuế nhập khẩu đáng kể với hàng hóa Trung Quốc. Mức thuế đó được giữ nguyên và cũng được tổng thống thứ 46 của Mỹ Joe Biden bổ sung.

Các rào cản thương mại đã giúp làm giảm lượng hàng hóa Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc từ mức 21% vào năm 2016 xuống còn 13% vào năm 2024. Do đó, sự phụ thuộc thương mại vào Trung Quốc của Mỹ đã giảm trong thập niên vừa qua.

Tuy nhiên, các nhà phân tích chỉ ra rằng, một số mặt hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ đã được chuyển hướng qua một số quốc gia Đông Nam Á. Ví dụ, năm 2018 chính quyền của Tổng thống Trump áp thuế 30% đối với các tấm pin nhập khẩu từ Trung Quốc. Song, tới năm 2023, Bộ Thương mại Mỹ đã đưa ra bằng chứng cáo buộc các nhà sản xuất tấm pin mặt trời của Trung Quốc đã chuyển hoạt động lắp ráp của họ sang Malaysia, Thái Lan, Campuchia trước khi gửi những sản phẩm hoàn thiện của họ sang Mỹ. Các nhà phân tích cho hay, về cơ bản đó là một hình thức trốn thuế.

Thuế đối ứng của Mỹ áp đặt lên các quốc gia đó sẽ đẩy giá các mặt hàng có nguồn gốc Trung Quốc tại Mỹ lên cao.

Mỹ và Trung Quốc nhập khẩu những gì của nhau?

Năm 2024, mặt hàng Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều nhất là đậu nành, chủ yếu được dùng để nuôi khoảng 440 triệu con lợn ở đại lục. Mỹ cũng xuất khẩu dược phẩm và dầu mỏ sang Trung Quốc.

Ngược lại, Trung Quốc xuất sang Mỹ một lượng lớn đồ điện tử, máy tính và đồ chơi. Bắc Kinh cũng đưa tới Mỹ một lượng lớn pin để dùng cho xe điện.

Mặt hàng Mỹ nhập khẩu nhiều nhất từ Trung Quốc là điện thoại thông minh, chiếm khoảng 9%. Lượng lớn điện thoại thông minh được sản xuất tại Trung Quốc mang thương hiệu của Apple, một công ty đa quốc gia có trụ sở tại Mỹ.

Tất cả các mặt hàng Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ đã trở nên đắt đỏ hơn do mức thuế 20% ông Trump triển khai trước đó. Với mức thuế nhập khẩu mới nhất, lên tới 104% do chính quyền Trump Mỹ áp đặt với tất cả hàng hóa xuất xứ Trung Quốc, tác động có thể lớn hơn gấp 5 lần. Hàng Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc cũng tăng giá do thuế trả đũa của Bắc Kinh, gây tổn hại cho người tiêu dùng Trung Quốc theo cách tương tự.

Ảnh hưởng của thương chiến Mỹ - Trung

Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Mỹ và Trung Quốc chiếm tổng cộng 43% nền kinh tế toàn cầu trong năm nay. Nếu cuộc chiến thương mại toàn diện giữa hai nước xảy ra, tốc độ tăng trưởng của cả 2 sẽ chậm lại hoặc thậm chí đẩy họ vào suy thoái. Điều đó có thể gây hại cho các nền kinh tế khác dưới hình thức tăng trưởng toàn cầu chậm lại. Trong số những hậu quả tiềm ẩn khác có cả nguy cơ đầu tư toàn cầu bị ảnh hưởng.

Trung Quốc là quốc gia sản xuất lớn nhất thế giới và đang sản xuất lớn hơn nhiều so với mức tiêu thụ của người dân trong nước. Thặng dư hàng hóa của Trung Quốc hiện ở mức gần 1.000 tỷ USD, đồng nghĩa nước này đang xuất khẩu hàng sang các quốc gia khác trên thế giới nhiều hơn nhập khẩu.

Các nhà phân tích đưa ra ví dụ về thép. Hiện có nguy cơ, nếu Trung Quốc không thể xuất sang Mỹ, các công ty của nước này sẽ tìm cách bán phá giá ra nước ngoài. Mặc dù điều này có thể có lợi cho một số người tiêu dùng, nhưng điều đó cũng có thể làm suy yếu các nhà sản xuất tại một số nước.

Tác động lan tỏa của một cuộc chiến thương mại toàn diện giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ gây ảnh hưởng trên toàn cầu và hầu hết các nhà kinh tế đánh giá tác động sẽ rất tiêu cực.

>> Trung Quốc áp mức thuế 84% đáp trả Mỹ