Thách thức 'ghìm cương' mặt bằng lãi suất huy động

19:00 28/02/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

Việc “ghìm cương” lãi suất tiết kiệm để đạt mục tiêu tăng trưởng cao sẽ phụ thuộc vào biến số tỷ giá, lạm phát và khả năng điều hành linh hoạt cung tiền, theo các chuyên gia.

• Biến động trái ngược về lãi suất tại nhiều ngân hàng sau Tết
• Tiếp tục tăng ngay từ đầu năm – lãi suất đang chịu sức ép từ đâu?

Thanh khoản vẫn ổn định

Câu chuyện lãi suất huy động trở nên nóng ngay từ đầu năm khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) yêu cầu các tổ chức tín dụng triển khai “nghiêm túc” các giải pháp ổn định mặt bằng lãi suất tiền gửi. Trước đó, Thủ tướng Chính phủ cũng nhắc đến việc thanh tra những ngân hàng có mức lãi suất huy động cao. Ngay sau đó, đã có một số ngân hàng quy mô vốn nhỏ điều chỉnh lại lãi suất sau khi tăng từ đầu tháng 2.

Theo đánh giá của Vụ chính sách tiền tệ (NHNN), tốc độ tăng trưởng tín dụng trong hai tháng đầu năm chưa cao trong khi thanh khoản hệ thống ổn định, vì vậy ngân hàng không có áp lực tăng lãi suất huy động. Biểu thông tin lãi suất công bố vẫn cho thấy cơ bản vẫn ổn định so với cuối năm 2024, dù một số ngân hàng có điều chỉnh tăng giảm theo thị trường.

Đánh giá tương tự, báo cáo kinh tế vĩ mô mới công bố của Công ty chứng khoán VPBankS, cho biết trong hai tháng đầu năm 2025, mặt bằng lãi suất huy động nhìn chung vẫn ở mức ổn định. Trước đó, trong hai tháng cuối năm 2024, mặt bằng lãi suất tăng nhẹ ở các kỳ hạn trung và dài hạn, giảm nhẹ ở kỳ hạn ngắn, phản ánh nhu cầu thanh khoản cuối năm. "Thanh khoản hiện tại vẫn ở mức tưởng đối ổn định ở tất cả các kỳ hạn", báo cáo có đoạn.

Trong buổi họp mới đây với NHNN, đại diện Agribank cho biết ngân hàng không tăng lãi suất huy động và vẫn giữ tăng trưởng nguồn vốn từ tháng 12-2024 đến nay. Trước đó, trong năm 2024, ngân hàng đã bốn lần điều chỉnh giảm lãi suất cho vay, theo đó lãi suất cho vay bình quân giảm đến 1,5 điểm phần trăm. Còn tại Vietcombank, đại diện ngân hàng cho biết mặt bằng lãi suất huy động niêm yết của ngân hàng có xu hướng giảm từ tháng 3-2023 đến nay, và hiện vẫn đang ở mức thấp nhất thị trường.

Một số ngân hàng cho biết mức lãi suất tăng lên để hấp dẫn người gửi tiền trên kênh số, cũng như củng cố kỳ hạn dòng vốn dài hơn. Như đại diện Techcombank cho biết trong thời gian qua ngân hàng giảm lãi suất kỳ hạn 1 và 3 tháng (khoảng 0,2% và 0,1%) nhưng tăng nhẹ ở kỳ hạn 6 tháng (0,1%).

Nhìn chung, thống kê đầu năm cho thấy mặt bằng lãi suất tiền gửi tăng chủ yếu nằm ở các ngân hàng quy mô nhỏ, còn các ngân hàng quốc doanh thì vẫn duy trì mặt bằng thấp gần tương tự như năm 2024, nhóm ngân hàng tư nhân lớn thì vẫn chưa điều chỉnh nhiều so với cuối năm ngoái. Còn ở thị trường 2, lãi suất liên ngân hàng vẫn ổn định.

Nhưng với kịch bản tăng trưởng năm 2025, mặt bằng lãi suất cũng được cho là có nhiều áp lực. Trong đó kịch bản huy động với nhiều ngân hàng quy mô lớn nhỏ cũng gặp thách thức khác nhau, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến lãi suất đầu ra và hiệu quả kinh doanh của ngành.

Thách thức chi phí vốn

Khi yêu cầu “ghìm cương” lãi suất huy động được đặt ra, hầu hết các dự đoán vào cuối năm ngoái và đầu năm nay đều cho rằng mặt bằng lãi suất sẽ tiếp tục chịu áp lực lớn khi đô la Mỹ chưa thể giảm nhanh như dự kiến trước đó.

Các lãnh đạo ngân hàng cho rằng trong năm nay, nhu cầu huy động vốn sẽ tiếp tục ở mức cao trong bối cảnh các mục tiêu tăng trưởng đều thách thức, với tăng trưởng GDP tối thiểu 8% trong khi tín dụng có thể tăng 16% (năm ngoái là trên 15%). Theo yêu cầu của nhà quản lý, các nhà băng sẽ phải tiết kiệm chi phí, giảm lợi nhuận để giữ mặt bằng lãi suất ở vùng phù hợp.

Còn các chuyên gia và nhà phân tích đều đánh giá rằng mặt bằng lãi suất huy động (và cả cho vay) vẫn đang ở mức thấp hơn so với thời kỳ trước dịch Covid-19, sẽ tiếp tục gặp áp lực tăng, từ đó ảnh hưởng đến lợi nhuận hệ thống.

“Chúng tôi dự báo lãi suất sẽ dần trở lại mức bình thường vào quí 2, NHNN có thể tăng lãi suất thêm 50 điểm cơ bản trong quí 2-2025”, ông Tim Leelahaphan, Chuyên gia kinh tế Cấp cao Việt Nam và Thái Lan, Ngân hàng Standard Chartered, đánh giá.

Áp lực mà ông Tim nhắc đến là câu chuyện của lạm phát, chính sách của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và diễn biến của tiền đồng. Điểm tích cực là Chính phủ đang tập trung thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ hơn, điều này có thể giúp “duy trì lãi suất thấp trong ngắn hạn”.

Còn bà Nguyễn Thúy Hạnh, Tổng giám đốc kiêm Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp và Đầu tư, Standard Chartered Việt Nam, nói về mặt lãi suất, NHNN sẽ “cố gắng giữ mức lãi suất thấp nhất và lâu nhất có thể”. Cách điều hành của NHNN là linh hoạt cân đối giữa tỷ giá, lãi suất để gây dựng niềm tin vào tiền đồng.

Ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Khối Phân tích, Công ty chứng khoán Maybank, đánh giá việc giữ mặt bằng lãi suất huy động ở vùng thấp hoặc không tăng quá mạnh, sẽ phụ thuộc vào những biến số quan trọng gồm lạm phát, tỷ giá và tăng trưởng tín dụng.

“NHNN cần kiểm soát tăng trưởng tín dụng một cách hợp lý để đảm bảo sự ổn định của thị trường tiền tệ. Trong 3 yếu tố trên, với năm 2025, chúng tôi cho rằng tỷ giá và tăng trưởng tín dụng sẽ ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất”, ông Thành bình luận.

Kịch bản diễn biến lãi suất huy động không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tăng trưởng mà còn liên quan đến rủi ro về thanh khoản hệ thống. Đầu tiên là khả năng tăng trưởng tiền gửi chậm lại trong khi tín dụng tiếp tục tăng nhanh. Ngoài ra, sự chênh lệch về khả năng huy động vốn giữa các nhà băng cũng sẽ tiềm ẩn những rủi ro.

Theo báo cáo của đơn vị xếp hạng tín nhiệm VIS Ratings, một số ngân hàng nhỏ hiện nay gặp vấn đề nợ xấu cao và chi phí tín dụng tăng. Cùng với áp lực biên lợi nhuận, những ngân hàng nhỏ còn đối mặt vấn đề thanh khoản giữa bối cảnh cạnh tranh huy động tiền gửi ngày càng gay gắt.

Từ góc độ hệ thống, việc hỗ trợ thanh khoản chung cho cả thị trường sẽ tiếp tục là một bài toán cân đối dòng tiền cho NHNN. Trong quá khứ, cuộc đua lãi suất huy động đã từng xảy ra và gây nhiều hệ lụy.

Trong bối cảnh lo ngại chi phí vốn ở các ngân hàng, chi phí đi vay của nền kinh tế cũng là một nỗi lo chung. Có trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu vào cuối quí 4-2024 với lãi suất lên tới 13-14%/năm. Cùng với sự ổn định trên thị trường tiền tệ, xây dựng nguồn vốn phù hợp trên thị trường vốn là lời giải quan trọng đối với các doanh nghiệp.