Ông Trump muốn xóa sổ Đạo luật Chips trị giá 52 tỷ USD, 85% khoản trợ cấp có nguy cơ 'bay hơi'

Tổng thống Trump ủng hộ thuế quan như động lực thúc đẩy sản xuất chip của Mỹ.

Tổng thống Donald Trump đã kêu gọi chấm dứt Đạo luật Chips - chương trình trợ cấp chất bán dẫn lưỡng đảng trị giá 52 tỷ USD, mặc dù đạo luật này đã thu hút hơn 400 tỷ USD đầu tư từ các tập đoàn như Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) và Intel Corp.

"Đạo luật CHIPS là một điều kinh khủng. Chúng ta đưa ra hàng trăm tỷ USD nhưng không đem lại ý nghĩa gì ... Chúng ta không cần phải đưa tiền cho họ", Tổng thống Donald Trump phát biểu tại nghị viện.

Ông cũng kêu gọi Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson hủy bỏ đạo luật này và sử dụng “bất kỳ khoản tiền còn lại nào” để giảm nợ hoặc phục vụ các mục đích khác.

Bài phát biểu của Tổng thống Trump được đưa ra chỉ 1 ngày sau thông báo về khoản đầu tư bổ sung 100 tỷ USD của TSMC để xây dựng 5 nhà máy sản xuất chip tại Mỹ.

Chính sách công nghiệp lớn nhất của Mỹ trong nhiều thập kỷ

Được thông qua cách đây ba năm, Đạo luật Chips và Khoa học được coi là một trong những bước can thiệp chính sách công nghiệp quan trọng nhất của Mỹ trong nhiều thập kỷ.

Đạo luật dành 39 tỷ USD trợ cấp, cùng với các khoản vay và ưu đãi thuế 25%, nhằm thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn trong nước và 11 tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển chip. Mục tiêu chính là giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào các linh kiện điện tử từ châu Á, từ điện thoại thông minh đến các trung tâm dữ liệu.

Cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều coi Đạo luật Chips là then chốt cho an ninh quốc gia và kinh tế Mỹ. Do đó, ông Trump có thể gặp khó khăn trong việc tìm đủ số phiếu để bãi bỏ, bởi nhiều nghị sĩ Cộng hòa đã ủng hộ đạo luật và các khu vực bầu cử của họ đã được hưởng lợi từ các dự án liên quan.

Các tập đoàn công nghệ lớn như TSMC, Samsung Electronics và SK Hynix đã công bố hoặc bắt đầu xây dựng các dự án tỷ đô tại Mỹ, dựa trên nguồn hỗ trợ chính phủ. Mặc dù vậy, ông Trump vẫn liên tục chỉ trích chương trình này và cho rằng việc hỗ trợ trực tiếp không phải là giải pháp tối ưu.

Thay vào đó, ông đề xuất sử dụng thuế quan để kích thích đầu tư, thậm chí ám chỉ khả năng áp đặt thuế nhập khẩu chip trong tháng tới. Ông khẳng định các công ty có thể tránh thuế bằng cách xây dựng nhà máy tại Mỹ, mặc dù chưa cung cấp chi tiết cụ thể.

Hôm thứ Hai, ông Trump tuyên bố rằng mối đe dọa áp thuế đã khiến TSMC quyết định đầu tư thêm 100 tỷ USD vào Mỹ, ngoài cam kết trước đó là 65 tỷ USD. Trong bài phát biểu, ông nhắc đến con số tổng cộng 165 tỷ USD và nhấn mạnh: “Chúng tôi không cho họ bất kỳ khoản tiền nào. Điều quan trọng với họ chỉ là họ không muốn trả thuế.”

Tương lai của các khoản trợ cấp cho TSMC còn nhiều ẩn số

TSMC và các công ty công nghệ khác đang đối mặt với sự không chắc chắn về các khoản tài trợ theo Đạo luật Chips sau khi ông Trump có khả năng quay lại Nhà Trắng.

Công ty này ban đầu đã lên kế hoạch xây dựng một nhà máy trị giá 12 tỷ USD tại Mỹ trong nhiệm kỳ đầu của Trump, sau đó mở rộng thành ba nhà máy dưới thời Biden. Để hỗ trợ các dự án này, TSMC đã đạt thỏa thuận với chính quyền Biden để nhận 6,6 tỷ USD trợ cấp từ Đạo luật Chips và 5 tỷ USD vay ưu đãi.

Theo quy định, các khoản tài trợ sẽ được giải ngân theo từng giai đoạn dựa trên tiến độ dự án. TSMC đã nhận được 1,5 tỷ USD trước khi ông Biden rời nhiệm sở.

Tuy nhiên, ông Trump không nói rõ liệu ông có tìm cách thu hồi khoản tiền đã giải ngân, hủy bỏ các ưu đãi đã được cam kết, hay chỉ đơn giản là không hỗ trợ thêm cho các khoản đầu tư mới nhất của TSMC.

Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick thông báo rằng các dự án mới của TSMC - bao gồm ba nhà máy chip bổ sung, một trung tâm nghiên cứu và phát triển, và một nhà máy đóng gói tiên tiến - sẽ không nhận được quỹ liên bang.

Ông Xin-Yao Ng, Giám đốc đầu tư tại Abrdn plc, nhận định, “Lợi thế cạnh tranh lâu dài của TSMC vẫn nằm ở Đài Loan (Trung Quốc), nơi có chi phí lao động hợp lý, chi phí xây dựng thấp, sự hỗ trợ của chính phủ và nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc chuyển nhiều sản xuất sang Mỹ sẽ là một thách thức lớn, và các khoản trợ cấp từ Mỹ là yếu tố quan trọng để bù đắp một phần chi phí cao hơn và những thách thức phát sinh”.

TSMC là một trong 20 công ty đã ký thỏa thuận ràng buộc với chính quyền Biden theo Đạo luật Chips. Các thỏa thuận này chiếm hơn 85% các khoản ưu đãi dành cho sản xuất chip, hỗ trợ các cơ sở công nghệ tiên tiến của TSMC, Intel, Samsung, Micron Technology, cũng như các nhà máy sản xuất thế hệ cũ của GlobalFoundries và Texas Instruments Inc.

Mặc dù các công ty nhìn chung coi các thỏa thuận này là ràng buộc, không phụ thuộc vào người đương nhiệm Tổng thống, nhưng một số công ty vẫn lo ngại về khả năng chính quyền Trump thay đổi điều khoản. Ông Lutnick thừa nhận không thể cam kết giữ nguyên các hợp đồng hiện có mà không xem xét lại.

Quá trình đánh giá vẫn đang diễn ra. Các câu hỏi của ông Lutnick tập trung vào lý do đằng sau các quyết định cấp trợ cấp và quyền pháp lý của chính phủ trong việc thu hồi tiền. Trong khi đó, nhóm thực hiện Đạo luật Chips đang chuẩn bị danh sách các điều chỉnh tiềm năng để giảm thiểu gián đoạn.

Một phát ngôn viên của GlobalWafers, công ty đã nhận 406 triệu USD từ Đạo luật Chips để xây dựng nhà máy ở Texas và Missouri, cho biết họ cam kết thực hiện chiến lược mở rộng và coi bất kỳ thay đổi nào đối với đạo luật là “khó có thể xảy ra”.

Tuy nhiên, nếu có bất kỳ sửa đổi nào, phát ngôn viên này nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ đánh giá lại các khoản đầu tư trong tương lai, bao gồm việc xem xét nhu cầu thị trường Mỹ, giá cả, và các loại thuế có thể phát sinh nếu sản xuất được chuyển ra ngoài nước Mỹ”.

>> 120 tòa nhà liên bang bất ngờ biến mất khỏi danh sách rao bán của chính quyền Trump: Chuyện gì đã xảy ra?