Nhựa Rạng Đông và cú 'sảy chân' khó đứng dậy

CTCP Rạng Đông Holding (Nhựa Rạng Đông) đang khiến thị trường dậy sóng khi thông tin các công ty con, công ty thành viên và công ty mẹ đều tạm dừng hoạt động.

Cả 5 thành viên HĐQT, bao gồm Chủ tịch là ông Hồ Đức Lam, người gắn bó lâu năm tại doanh nghiệp, cùng từ nhiệm.

Con đường tư nhân hóa của Nhựa Rạng Đông

Nhựa Rạng Đông từng là biểu tượng của ngành nhựa, được thành lập đầu những năm 1960, tiền thân là Liên hiệp các xí nghiệp Cao su Viễn Đông và cổ phần hoá năm 2005, với tên gọi CTCP Nhựa Rạng Đông và niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán TP.HCM năm 2009.

Sau khi cổ phần hóa từ năm 2005, công ty mở rộng loạt nhà máy tại TP.HCM, Khánh Hòa, Hà Nội, Nghệ An, Long An, chuyên sản xuất các sản phẩm từ nhựa như tôn ván nhựa, bao bì mềm, nhựa y tế, màng nhựa...

Đây là một trong các doanh nghiệp hàng đầu trong ngành sản xuất nhựa, đặc biệt là PVC và tấm lợp tại Việt Nam. Nhiều năm liền Nhựa Rạng Đông chiếm khoảng 65% thị phần cho sản phẩm tấm lợp PVC, 55% thị phần cho sản phẩm màng mỏng PVC, 35% thị phần PE...

Đặc biệt, công ty có dòng sản phẩm giả da cao cấp chuyên phục vụ cho ngành trang trí nội thất du thuyền được xuất khẩu sang Mỹ, có tốc độ tăng trưởng sản lượng bình quân 20% qua mỗi năm.

Những năm trước 2023, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp luôn tốt, với lợi nhuận riêng ngành nhựa hàng chục tỷ đồng/năm.

Một trong những người điều hành đưa Nhựa Rạng Đông thành biểu tượng ngành nhựa là Chủ tịch Hồ Đức Lam. Ông Lam là em của cựu Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa, đã làm việc tại Nhựa Rạng Đông từ những năm đầu tiên của 2000, trước khi doanh nghiệp cổ phần hóa. Trước khi giữ chức Chủ tịch HĐQT, ông đã tham gia các vị trị như Trưởng phòng Kỹ thuật CTCP Nhựa Rạng Đông, Tổng Giám đốc Nhựa Rạng Đông.

Trước khi từ nhiệm, theo báo cáo quản trị công ty 6 tháng đầu năm 2024, ông Hồ Đức Lam đang là cổ đông lớn nhất, với tỷ lệ sở hữu 15,87% vốn.

Ông Lam đã từng sở hữu gần 65% cổ phần của doanh nghiệp này thời điểm sau khi Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) thoái vốn toàn bộ 43,36% vốn cuối tháng 8/2015, thu về gần 100 tỷ đồng.

3 cá nhân mua toàn bộ số cổ phiếu trên với tổng tỷ lệ sở hữu sau giao dịch chiếm đến 59,33% sau một năm nắm giữ đã chuyển nhượng toàn bộ cho ông Hồ Đức Lam, khi đó là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc. Tính đến cuối 2015, ông Lam đã sở hữu 9,2 triệu cổ phiếu RDP, tương đương tỷ lệ 64,74%.

Ngoài ra, thời điểm đó, con trai ông Lam là ông Hồ Đức Dũng và một thành viên họ Hồ khác là ông Hồ Phi Hải - Phó Tổng giám đốc Nhựa thiếu niên tiền phong phía Nam, cũng có tên trong danh sách HĐQT. Ông Hải sở hữu gần 5% vốn doanh nghiệp và nhiều lần đăng ký mua cổ phiếu RDP.

Năm 2015 cũng là năm công ty đạt đỉnh lợi nhuận, với hơn 70 tỷ đồng.

Cú "sảy chân" của biểu tượng ngành nhựa

Hiện tại, bên cạnh Nhựa Rạng Đông, ông Hồ Đức Lam cũng làm Chủ tịch HĐQT tại Công ty CP Nhựa Rạng Đông Long An, Công ty CP Rạng Đông Films, Công ty CP Rạng Đông Healthcare,...

Công ty CP Rạng Đông Films chính là pháp nhân vừa gửi hồ sơ ra TAND Quận 1 - TP.HCM, yêu cầu mở thủ tục phá sản Nhựa Rạng Đông ngày 2/1. Và ngày 24/1, Tòa đã thông báo chính thức về việc mở thủ tục phá sản.

Rạng Đông Films do Nhựa Rạng Đông nắm 97,75% vốn, và ông Hồ Đức Lam ngồi ghế Chủ tịch.

Nhựa Rạng Đông liên tục gặp biến cố từ năm 2023, khi thua kiện đối tác ngoại là Tập đoàn Sojitz Planet Corporation (Nhật Bản) và phải trả lại gần 157 tỷ đồng cùng các chi phí liên quan.

Thương vụ bắt đầu tư năm 2016, Nhựa Rạng Đông ký hợp tác thương mại toàn diện với Sojitz cung cấp nguyên liệu, chuyển giao công nghệ, hệ thống quản lý và phát triển sản phẩm mới theo tiêu chuẩn Nhật Bản. Năm 2017, hai bên tiếp tục ký kết thỏa thuận cổ đông chiến lược, cho phép Sojitz mua 5 triệu cổ phần RDP tại Công ty Rạng Đông Long An với giá hơn 174 tỷ đồng.

Thương vụ này ngoài giúp Nhựa Rạng Đông ghi nhận lãi 125 tỷ đồng, thì hai bên cùng đầu tư dự án nhà máy tại Long An với tổng vốn 32 triệu USD.

Nhưng sau khi chuyển nhượng cổ phần, Sojitz cho rằng RDP đã vi phạm một số nghĩa vụ liên quan và chấm dứt hợp đồng, yêu cầu hoàn trả 90% giá trị giao dịch, tương đương gần 157 tỷ đồng. Nhựa Rạng Đông không hoàn trả và Sojitz khởi kiện.

Lý do tranh chấp, theo Rạng Đông, hợp đồng mua bán cổ phần do Sojitz soạn thảo có những điều khoản ép buộc, như Rạng Đông Long An phải ký hợp đồng lao động với 700 người được chỉ định, và phải ký hợp đồng với tất cả khách hàng được chỉ định.

Cuối năm 2023, Nhựa Rạng Đông bị tuyên thua kiện, buộc phải hoàn trả Sojitz gần 157 tỷ đồng, kèm theo lãi suất 10%/năm và các chi phí pháp lý liên quan. Tổng cộng, Nhựa Rạng Đông phải trả khoảng 174 tỷ đồng, chưa gồm lãi suất.

Khoản bồi thường lớn này đã tác động đến tình hình doanh nghiệp, khó khăn bắt đầu ngay sau đó.

Báo cáo tài chính năm 2023 sau kiểm toán cho thấy của doanh nghiệp lỗ gần 147 tỷ đồng, trong đó riêng quý IV/2023 lỗ đến 117 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, công ty đang nợ gần 1.372 tỷ đồng tại các ngân hàng, trong đó nợ ngắn hạn hơn 1.095 tỷ.

Riêng năm 2024, công ty mới công bố báo cáo kết quả kinh doanh đến giữa năm 2024, với mức lỗ hơn 64,5 tỷ đồng, nâng lỗ lũy kế đến hết tháng 6/2024 lên 266 tỷ đồng. Tổng tài sản doanh nghiệp đến giữa năm 2024 cũng về dưới 2.000 tỷ đồng.

Hiện cổ phiếu RDP đã bị đình chỉ giao dịch, do đã vi phạm nhiều quy định về công bố thông tin. Thị giá cổ phiếu này đang ở mức giá 1.310 đồng/cổ phiếu. Ở thời đỉnh cao, cổ phiếu RDP từng lên mốc gần 30.000 đồng.

Năm 2023, Nhựa Rạng Đông đưa ra phương án phát hành riêng lẻ 30 triệu cổ phiếu với giá 10.000 đồng/cổ phiếu. Số tiền 300 tỷ đồng thu được dự kiến trả nợ ngân hàng. Trong số các cá nhân đăng ký mua cổ phiếu có ông Hồ Đức Lam, đăng ký mua đến 17 triệu cổ phiếu.

Cũng theo phương án này, Nhựa Rạng Đông dự kiến hết năm tài chính 2024 sẽ xóa lỗ lũy kế. Bức tranh kinh doanh công ty sẽ khởi sắc từ 2024.