Lo thép giá rẻ tràn vào, EU siết hạn ngạch và ra quy định nghiêm ngặt hơn về nguồn gốc

Liên minh châu Âu (EU) quyết định siết nhập khẩu thép kể từ tháng 4 tới. Động thái này được đưa ra trong bối cảnh ngành công nghiệp thép châu Âu đang chịu sức ép kép từ chi phí năng lượng tăng cao và làn sóng thép giá rẻ từ nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc.

* Đến lượt Ấn Độ áp thuế bảo hộ thép giữa khủng hoảng dư thừa toàn cầu

* Chủ tịch Lê Phước Vũ (HSG): Ngành tôn thép giỏi lắm chỉ đi ngang, xu thế chung là đi xuống

* Thép Việt đang thâm nhập vào thị trường Mỹ

Phó Chủ tịch điều hành EC, Stephane Sejourne, người chịu trách nhiệm về chiến lược công nghiệp của EU, cho biết biện pháp đầu tiên trong kế hoạch này là giảm hạn ngạch nhập khẩu đối với nhiều loại thép từ ngày 01/04 để cắt giảm dòng chảy thép vào EU khoảng 15%.

Sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump áp mức thuế 25% đối với nhôm thép nhập khẩu vào Mỹ, các chuyên gia cảnh báo, EU có nguy cơ trở thành "bến đỗ" của dòng thép giá rẻ chuyển hướng từ thị trường Mỹ, đe dọa sự tồn tại của các nhà máy thép châu Âu. Ông Sejourne dự báo các nhà sản xuất từ Canada, Ấn Độ và Trung Quốc sẽ tìm cách đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Âu để bù đắp thị phần mất đi tại Mỹ.

"Trong thời kỳ không ai tôn trọng các quy tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và mọi nước đều nhấn mạnh đến an ninh quốc gia, EU không thể là châu lục duy nhất để ngành công nghiệp thép sụp đổ", ông Stephane Sejourne nhấn mạnh khi công bố kế hoạch này vào ngày 19/03.

Không chỉ là vấn đề kinh tế thuần túy, thép còn mang tính chiến lược đối với châu Âu, đặc biệt trong bối cảnh xung đột Ukraine đang thúc đẩy EU tái thiết ngành công nghiệp quốc phòng. Theo ông Sejourne, đây là vấn đề chiến lược vì sẽ không có ngành công nghiệp quốc phòng và ô tô nếu không có thép, Sejourne nhấn mạnh. Để minh họa, một xe tăng chiến đấu cần tới 50-60 tấn thép chất lượng cao, trong khi một máy bay chiến đấu cần 10 tấn nhôm.

Theo dự thảo Kế hoạch hành động về thép và kim loại, EC sẽ đưa ra quy tắc “nấu chảy và đổ khuôn”. Quy tắc này có nghĩa là nguồn gốc của thép sẽ được xác định theo nơi thép được luyện và đúc. Điều sẽ ngăn chặn tình trạng thay đổi nguồn gốc thép bằng cách chuyển thép thô sang các nước thứ 3 để xử lý tối thiểu rồi xuất khẩu để tránh các biện pháp phòng vệ thương mại của EU bao gồm thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp.

Động thái này sẽ tác động lớn đến những nhà sản xuất thép ở Trung Quốc, thường xử lý công đoạn cuối ở các nước thứ ba, chẳng hạn xử lý thép cán nóng thành thép mạ kẽm nhúng nóng, trước khi được gửi đến EU để tránh thuế.

"Ngành công nghiệp thép châu Âu vẫn bị đe dọa bởi tình trạng dư thừa năng lực sản xuất toàn cầu và những méo mó thương mại từ Trung Quốc và những nước khác trợ cấp cho ngành công nghiệp trong nước hoặc lách các biện pháp phòng vệ thương mại và lệnh trừng phạt của EU", EC cảnh báo.

Trong năm 2024, EU nhập khẩu khoảng 60 triệu tấn thép mỗi năm, với 30 triệu tấn nằm trong hạn ngạch miễn thuế. Lượng thép vượt hạn ngạch sẽ bị áp thuế 25%. Kể từ tháng 7/2019, khối lượng hạn ngạch nhập khẩu thép đã tăng hơn 25% theo quy định của WTO.

Chủ tịch EC Ursula von der Leyen khẳng định: "Ngành công nghiệp thép luôn là động lực cốt lõi cho sự thịnh vượng của châu Âu. Điều đó có nghĩa là chúng ta phải hỗ trợ các nhà sản xuất thép ở châu Âu đang đối mặt với những thách thức lớn trên thị trường toàn cầu".

Hiện EC cũng đang đánh giá xem liệu có áp dụng biện pháp thắt chặt hạn ngạch nhập khẩu tương tự đối với nhôm hay không.