Kế hoạch thu phí cảng với tàu Trung Quốc bắt đầu gây rối loạn thương mại

10:00 25/03/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

Kế hoạch của Mỹ về việc thu phí cảng hàng triệu đô la đối với những con tàu do Trung Quốc đóng có thể gây rối loạn thương mại toàn cầu còn nghiêm trọng hơn cả thuế quan của Tổng thống Donald Trumnp, theo cảnh báo của các quan chức trong ngành.

• Mỹ điều tra các điểm nghẽn hàng hải trên toàn cầu
• Mỹ đề xuất thu phí cảng 1 triệu đô la đối với các hãng tàu Trung Quốc

Hoãn đàm phán giao hàng đến Mỹ vì lo ngại mức phí cảng mới

Các cuộc đàm phán vận chuyển 16.000 tấn ống thép vận chuyển từ Đức sang bang Louisiana, Mỹ để phục vụ một dự án năng lượng lớn đang bị hoãn lại. Jose Severin, giám đốc phát triển kinh doanh của Mercury Group, nhà cung cấp dịch vụ logistics cho thương vụ này cho biết, lô hàng ống thép vẫn nằm trong nhà kho ở Đức cho đến khi nắm bắt rõ ràng hơn về đề xuất thu phí cảng lên đến hàng triệu đô la đối với những con tàu do Trung Quốc đóng ghé cảng ở Mỹ.

Vấn đề nằm ở chỗ có đến 80% trong đội tàu hoạt động trên tuyến xuyên Đại Tây Dương của Mercury Group được đóng ở Trung Quốc. Điều này có nghĩa là mỗi chuyến tàu vận chuyển ống thép từ Đức đến Mỹ có thể chịu khoản phí mới từ 1-3 triệu đô la tùy thuộc vào cách Mỹ áp dụng đề xuất thu phí cảng. Mức phí này có thể cao hơn gấp 2 đến 3 lần so với chi phí cho mỗi chuyến tàu vận chuyển ống thép từ Đức đến Mỹ.

Đây chỉ là một trong vô số thỏa thuận vận chuyển hàng đến Mỹ đang gặp bế tắc do đề xuất thu phí cảng cao của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) nhằm hạn chế sự thống trị của Trung Quốc trong ngành công nghiệp đóng tàu, hậu cần và hàng hải.

Theo USTR, Trung Quốc đang sản xuất hơn 50% số tàu chở hàng trên thế giới tính theo trọng tải, tăng từ mức chỉ 5% vào năm 1999. Trong khi đó, các xưởng đóng tàu ở Mỹ chỉ sản xuất 0,1% số tàu chở hàng trên toàn cầu.

Tháng trước, USTR công bố kế hoạch áp dụng mức phí cảng cao tại Mỹ đối với các hãng vận tải biển Trung Quốc, tàu do Trung Quốc đóng và bất kỳ nhà khai thác tàu nào có dù chỉ một tàu do Trung Quốc đóng trong đội tàu hoặc một tàu mới được đặt hàng tại một xưởng đóng tàu của Trung Quốc.

USTR rằng sự thống trị của Trung Quốc đối với ngành đóng tàu và vận tải biển mang lại cho nước này quyền lực thị trường đối với nguồn cung, khả năng định giá và tiếp cận toàn cầu.

Chủ đề này sẽ là trọng tâm của phiên điều trần kéo dài 2 ngày của USTR tại Washington bắt đầu vào hôm 24-3 với sự tham gia của các đại diện đến từ chuỗi cung ứng vận tải biển, bao gồm cả các công ty đóng tàu Trung Quốc. Tại phiên điều trần này, hàng chục chủ doanh nghiệp và nhóm thương mại dự kiến nêu lên mối lo ngại rằng đề xuất về phí cảng mới của USTR sẽ làm gián đoạn thương mại toàn cầu nghiêm trọng hơn so với cách tiếp cận thuế quan của Tổng thống Donald Trump.

'Ngày tận thế' đối với thương mại

Trong thư gửi cho USTR, các chủ doanh nghiệp và lãnh đạo trong ngành vận tải biển cho rằng, đề xuất thu phí cảng cao không có ý nghĩa nếu nhắm đến mục tiêu phục hồi ngành đóng tàu trong nước và có khả năng gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế Mỹ.

Phí cảng mới sẽ khiến hàng hóa ở Mỹ trở nên quá đắt đỏ trên thị trường quốc tế, chuyển hướng thương mại khỏi các trung tâm vận tải biển của Mỹ sang Canada và Mexico, đẩy giá cước vận tải biển toàn cầu và lạm phát trong nước lên cao.

Theo công ty nghiên cứu vận tải biển Clarksons, về mặt lý thuyết, các mức phí cảng mới thể có thể bổ sung 40-52 tỉ đô la mỗi năm cho ngân khố của Mỹ.

“Mức phí cảng hàng triệu đô la chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và đặc biệt là nông dân của Mỹ, làm tăng giá cả và đe dọa việc làm” Joe Kramek, CEO Hội đồng vận tải  biển thế giới (WSC), người sẽ tham gia cuộc điều trần của USTR nói.

Các công ty vận tải biển sẽ bị thu phí ghé cảng ở Mỹ theo công thức dựa trên thị phần tàu hiện có do Trung Quốc đóng trong đội tàu của họ cũng như các tàu khác đang được đặt đóng ở Trung Quốc. Theo Clarksons, một số tàu có thể chịu mức phí lên tới 3,5 triệu đô la cho mỗi lần ghé cảng ở Mỹ nếu được đóng tại Trung Quốc và được một hãng vận tải biển của Trung Quốc khai thác, đồng thời hãng này cũng đang đặt đóng tàu từ một nhà sản xuất Trung Quốc.

Clarksons ước tính, 2/3 số tàu chở ô tô, gần 1/3 số tàu chở dầu thô và 83% số tàu container cập cảng Mỹ vào năm ngoái sẽ phải chịu phí mới.

John McCown, chuyên gia kỳ cựu về vận tải biển và là tác giả của một cuốn lịch sử về vận tải hàng hóa, cảnh báo, mức phí cảng mới của Mỹ hủy diệt thương mại, chẳng khác nào “ngày tận thế đối với thương mại”.

Mỹ sẽ mất hàng chục năm để nâng cao năng lực đóng tàu

Đề xuất của USTR cũng yêu cầu, trong những năm tới, một tỷ lệ hàng hóa nhất định của Mỹ, bao gồm hàng nông sản, hóa chất, năng lượng và tiêu dùng phải được vận chuyển trên các tàu treo cờ Mỹ, được đóng tại Mỹ và có thủy thủy đoàn là người Mỹ.

Nhiều hãng vận tải biển cho biết, sẵn sàng mua hoặc thuê tàu buôn do Mỹ đóng. Tuy nhiên, các xưởng đóng tàu của Mỹ sẽ mất hàng chục năm mới đáp ứng được yêu cầu về năng lực và hiện tại cũng đang thiếu hụt thủy thủ người Mỹ. Đồng thời, phí cảng mới sẽ gây thiệt hại cho các hãng vận tải biển đã đầu tư vào các tàu do Trung Quốc đóng.

Năm 2012, Atlantic Container Line (ACL), công ty vận chuyển hơn một nửa lượng thiết bị xây dựng và nông nghiệp xuất khẩu của Mỹ sang châu Âu tiếp cận các xưởng  đóng tàu của Mỹ để đặt đóng các con tàu chuyên dụng. ACL nhận được câu trả lời là không thể giao những tàu này trong ít nhất 7 năm nữa. Thay vào đó, ACL có thể thuê tàu nhanh chóng ở Trung Quốc  với mức giá cạnh tranh, Andrew Abbott, CEO ACL viết trong một văn bản gửi tới USTR.

Một số lãnh đạo trong ngành vận tải biển dự đoán, USTR sẽ điều chỉnh hoặc thậm chí hủy bỏ đề xuất mức phí cảng mới của Mỹ vì rủi ro gây gián đoạn thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, theo các nhóm vận động hành lang trong ngành đóng tàu Mỹ,  có lý do chính đáng để tin rằng, ít nhất một số phần trong đề xuất của USTR sẽ được triển khai.

Ý tưởng khôi phục ngành đóng tàu của Mỹ để củng cố ảnh hưởng của nước này đối với ngành hàng hải toàn cầu đã thu hút sự chú ý của Tổng thống Donald Trump và cũng phù hợp với tham vọng của ông về việc đưa ngành sản xuất của Mỹ trở lại thời kỳ hoàng kim. Ông đã thiết lập một văn phòng giám đốc hàng hải mới bên trong Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ.

Các lãnh đạo và nhà môi giới ngành vận tải biển cho biết, nếu USTR thực hiện đầy đủ kế hoạch trên, thị trường vận tải biển có khả năng sẽ dần bị chia tách, trong đó tàu do Trung Quốc đóng sẽ được đối xử khác với tàu đóng ở nơi khác.

Trên thị trường tàu chở dầu, nơi tàu do Trung Quốc đóng chiếm 1/3 tổng số tàu, điều này đang xảy ra. Theo các công ty môi giới tàu biển, những bên thuê tàu đang bắt đầu ngừng thuê tàu chở dầu có liên quan đến Trung Quốc trong các hợp đồng dài hạn vì lo ngại về mức phí cảng mới của Mỹ.

Theo Bloomberg