Tỷ phú Musk lấn sân sang chính trường vô tình tạo gánh nặng cho đảng Cộng hòa, khi cử tri bất bình với ông đang trút giận lên các ứng viên đảng này.
Đảng Cộng hòa trong tuần này chịu đòn giáng đầu tiên kể từ khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức. Brad Schimel, ứng viên bảo thủ được đảng Cộng hòa hậu thuẫn, thất cử ghế thẩm phán Tòa án Tối cao Wisconsin trước đối thủ Susan Crawford theo chủ nghĩa tự do được đảng Dân chủ ủng hộ.
Cuộc đua được mô tả là "màn đối đầu ủy nhiệm" giữa đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Wisconsin. Tỷ phú Elon Musk, đồng minh của ông Trump, đã chi hơn 23 triệu USD nhằm giúp Schimel đắc cử.
Nhưng điều này lại tạo ra trở ngại cho đảng Cộng hòa. Động thái can thiệp của ông Musk đã khiến cử tri Wisconsin quay lưng với Schimel, bỏ phiếu cho Crawford, giúp bà đắc cử ghế thẩm phán tòa án tối cao bang Wisconsin, nhiệm kỳ 10 năm.
Tỷ phú giàu nhất thế giới trở thành chủ đề để phe Dân chủ chỉ trích chính quyền ông Trump. "Chiến thắng của bà Crawford trước ông Schimel, ông Musk và ông Trump là thông điệp vang dội từ cử tri rằng Wisconsin tin vào tự do, dân chủ và pháp quyền", Ben Wikler, chủ tịch đảng Dân chủ tại Wisconsin, tuyên bố. "Wisconsin không phải để bán".
"Sự can thiệp sâu về mặt tài chính và cá nhân của ông Musk trong cuộc bầu cử thẩm phán ở Wisconsin ngày 1/4 là gánh nặng chính trị cho đảng Cộng hòa", Wall Street Journal bình luận.
Elon Musk cầm cưa máy tại sự kiện của CPAC ở Oxon Hill, bang Maryland ngày 20/2. Ảnh: AFP
Giới quan sát đánh giá chiến thắng của bà Crawford tiếp thêm năng lượng cho đảng Dân chủ, vốn đang chật vật tìm cách ứng phó ông Trump. Phe này coi diễn biến ở Wisconsin là dấu hiệu cho thấy họ có thể lật ngược tình thế tại quốc hội, nơi phe Cộng hòa chiếm thế đa số sít sao tại lưỡng viện, trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026.
Một số quan chức đảng Cộng hòa và Nhà Trắng đã bày tỏ lo ngại rằng ông Musk có thể tiếp tục khiến họ thất thế trong nhiều cuộc bầu cử nữa. Họ bất an trước những tuyên bố chỉ trích An sinh Xã hội của Musk trên mạng xã hội X. Hình ảnh tỷ phú cầm cưa máy giơ trên đầu tại một sự kiện bảo thủ hồi đầu năm nhiều khả năng sẽ được phe Dân chủ dùng cho quảng cáo tranh cử năm 2026.
"Các công chức liên bang được yêu mến hơn nhiều so với Elon Musk", Whit Ayres, nhà thăm dò đảng Cộng hòa, nói. Ayres gần đây thực hiện thăm dò để tìm hiểu cảm nghĩ của người dân với công chức liên bang và vai trò của ông Musk trong việc tinh gọn bộ máy chính phủ Mỹ.
"Hình ảnh cưa máy mà ông Musk sử dụng đơn giản là không được ưa thích", Ayres bổ sung.
Tại Wisconsin, trong số cử tri độc lập, 58% không ủng hộ Musk. Tỷ lệ này trong nhóm ủng hộ đảng Dân chủ lên tới 97%, theo kết quả thăm dò Marquette thực hiện cuối tháng 2. Động thái tặng tiền của ông Musk để thu hút cử tri đi bầu bị chỉ trích là "mua chuộc".
Patrick Guarasci, cố vấn cấp cao chiến dịch của bà Crawford, nói ông Musk chính là gánh nặng của phe Cộng hòa và nêu ví dụ về hạt Brown, nơi ông Trump thắng bà Kamala Harris hồi tháng 11/2024 với chênh lệch 7,5 điểm phần trăm. Ông Musk đến Brown vận động cho Schimel hôm 30/3, nhưng bà Crawford sau đó đã thắng tại hạt này với khoảng cách gần ba điểm.
"Ông ấy khiến cử tri chú ý đến mình và phe Cộng hòa phải trả giá", Guarasci bình luận.
Một số người ủng hộ đảng Cộng hòa tìm cách giảm nhẹ tác động của sự việc. Jason Thielman, chiến lược gia đảng Cộng hòa, cho rằng kết quả bầu cử thẩm phán Wisconsin không phải chỉ báo cho những gì sẽ diễn ra trong bầu cử quốc hội giữa kỳ năm 2026.
Theo Thielman, nhiệm vụ cắt giảm chi tiêu mà ông Musk phối hợp với Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE) thực hiện "là hành động táo bạo giúp khơi dậy sự ủng hộ của MAGA", ám chỉ những người ủng hộ Tổng thống Trump.
Nhưng ngoài Wisconsin, hai cuộc bầu cử đặc biệt ở Florida, bang "sân nhà" của ông Trump, ngày 1/4 cũng cho thấy ông Musk không phù hợp với chính trường đảng Cộng hòa. Hai cuộc bầu cử nhằm tìm người kế nhiệm Matt Gaetz và Mike Waltz, hai nghị sĩ rời Hạ viện sau khi được ông Trump đề cử vào chính quyền.
Đảng Cộng hòa vẫn giữ được hai ghế này sau cuộc bầu cử đặc biệt, nhưng đảng Dân chủ đã dần thu hẹp chênh lệch ở khu vực họ vốn "không có cửa". Tại Khu vực bầu cử số 1 Florida, rắc rối của đảng Cộng hòa nằm ở hạt Escambia, và có thể liên quan đến ông Musk.
Escambia là nơi Gaetz từng thắng ứng viên Dân chủ Gay Valimont với chênh lệch 14 điểm phần trăm năm 2024. Cục diện năm nay bất ngờ đảo ngược. Bà Valimont thắng sít sao ứng viên Cộng hòa Jimmy Patronis tại hạt vốn không ủng hộ đảng Dân chủ này.
Chung cuộc, Patronis vẫn thắng Valimont ở Khu vực bầu cử số 1 Florida, nhưng với cách biệt 14 điểm phần trăm, thấp hơn nhiều so với chênh lệch 32 điểm phần trăm mà ông Gaetz giành được hồi năm ngoái.
Sáng kiến cắt giảm nhân sự của DOGE dường như ảnh hưởng tiêu cực đến Khu vực bầu cử số 1, nơi có nhiều công chức liên bang nhất so với 27 khu vực còn lại ở Florida. Dù cuộc bầu cử đặc biệt ở đây chưa khiến đảng Cộng hòa mất ghế, nó vẫn là tín hiệu cảnh báo sớm khiến phe này phải lưu tâm đến những khu vực có đặc điểm tương tự.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và tỷ phú Elon Musk. Ảnh: AFP
Thăm dò gần đây do NBC News thực hiện cho thấy 51% cử tri Mỹ đang có quan điểm tiêu cực về ông Musk, chỉ 39% có đánh giá ngược lại.
"Elon rất tuyệt vời với ông Trump, vì tỷ phú này giống như tấm khiên", một cố vấn của ông Musk nói. Nhưng việc thu hút quá nhiều sự chú ý "không tốt cho bầu cử, vì ông ấy lại vô tình tiếp năng lượng cho phe Dân chủ".
Tổng thống Trump cho biết ông Musk có thể rời chức vụ chính phủ trong vài tháng tới. "Musk sẽ ở lại một khoảng thời gian nhất định, sau đó quay lại công việc kinh doanh toàn thời gian. Ông ấy đang làm một công việc tuyệt vời", ông Trump nói, thêm rằng tỷ phú có thể ở lại "miễn là ông ấy muốn".
Những ứng viên Cộng hòa có ý định tranh cử năm 2026 sẽ hoan nghênh ông Musk rời chính quyền. Câu hỏi đặt ra là mọi thứ liệu đã quá muộn với những khu vực bầu cử cạnh tranh sít sao hay chưa, cây viết Charlie Mahtesian của Politico bình luận.
Như Tâm (Theo WSJ, Politico, NBC News)
