Đại biểu Quốc hội đề xuất cơ chế dân “đổi nhà” để tiện sử dụng tuyến metro

Cho rằng nhiều người đang sống ở gần ga có thể chưa có nhu cầu sử dụng đường sắt đô thị, nhiều người có nhu cầu sử dụng lại ở khá xa cách nhà ga, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Cảnh đề xuất cơ chế hỗ trợ để dân “đổi nhà”.

Ý kiến này được ông Nguyễn Văn Cảnh nêu ra khi thảo luận về dự thảo nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP Hà Nội và TP.HCM.

Xem xét có cơ chế hỗ trợ hình thức đổi nhà

Phát biểu trên hội trường chiều 15/2, vị đại biểu Quốc hội đoàn Bình Định bày tỏ thống nhất với các nội dung trong nghị quyết để huy động mọi nguồn lực, rút ngắn tiến độ, nâng cao hiệu quả đầu tư các tuyến đường sắt đô thị tại hai thành phố lớn trên.

Góp ý thêm, ông cho rằng nhóm khách hàng chính của đường sắt đô thị sẽ là những người dân sống trong phạm vi hợp lý để đi bộ đến các nhà ga. Số lượng người sử dụng các tuyến đường sắt chính là yếu tố để đánh giá hiệu quả đầu tư các tuyến. Do 3 tuyến đường sắt đô thị có nhà ga chủ yếu ở các khu vực dân cư hiện hữu nên hiện nay có thể cung chưa gặp đủ cầu.

“Nhiều người đang sống ở gần ga có thể chưa có nhu cầu sử dụng đường sắt đô thị. Nhiều người có nhu cầu sử dụng đường sắt đô thị lại ở khá xa cách nhà ga”, ông nói.

Đại biểu nghĩ trong thực tế nhiều trường hợp tương tự cũng sẽ xảy ra. Có nhiều nhà ở hẻm thì đổi cho hẻm, nhà chung cư đổi cho nhà chung cư và nhiều trường hợp khác muốn đổi cho nhau.

Chúng ta cứ định giá tài sản, thống nhất tiền chênh lệch. Mỗi gia đình cũng có thể tự mua, tự bán, tự trao đổi nhưng để tìm được người mua, người bán sẽ rất lâu và rồi để hoàn thành việc mua bán cũng rất tốn thời gian, giảm hiệu quả khai thác của metro.

“Vì vậy, tôi đề nghị xem xét có cơ chế hỗ trợ hình thức đổi nhà, hỗ trợ việc làm thủ tục chuyển đổi quyền sở hữu đất, nhà ở nhanh chóng”, theo ông Nguyễn Văn Cảnh.

Một vấn đề nữa được ông nêu ra là trong quy hoạch toàn tuyến thì đều có hệ thống kết nối, tuy nhiên khi mới hoàn thành vài tuyến, có tuyến chưa hoàn thành 100% đã đưa vào sử dụng thì việc kết nối tạm sẽ thực hiện như thế nào? Ông đề nghị trước mắt cần bổ sung một số xe bus con thoi để đi lại giữa ga Cầu Giấy của tuyến Nhổn - ga Hà Nội và ga Cát Linh của tuyến Cát Linh - Hà Đông.

“Khi khách xuống tàu thì có thể đi thẳng đến xe bus mà không cần ra khỏi ga để đón xe bus. Xe bus cũng không dừng lại nhận khách hay trả khách ở các tuyến dọc đường như hiện nay. Chúng ta có thể tốn thêm chi phí để duy trì một vài xe bus này nhưng sẽ giúp nâng cao hiệu quả đi lại của 2 tuyến metro”, ông Nguyễn Văn Cảnh đề xuất.

Bên cạnh đó, đại biểu này cũng cho rằng cần nghiên cứu về hình thức bán vé để khách mua một lần có thể đi bất kỳ ga nào của một tuyến đến bất kỳ ga nào của tuyến còn lại. Những tuyến sau này cũng có thể áp dụng tương tự khi chưa hoàn thành toàn bộ tuyến metro.

Ngoài ra, hiện nay nhiều nhà ga chưa có dịch vụ thương mại quanh ga và trong ga để đáp ứng nhu cầu phục vụ khách tốt hơn. Ông đề nghị 2 địa phương nghiên cứu cho phép các siêu thị mini được mở gần các vị trí ra vào ga để khách có thể sử dụng được các dịch vụ ăn uống nhanh khi đi học, đi làm, có thể mua sắm những vật dụng, đồ dùng thiết yếu khi ra về.

Ngoài ra, ở các ga bên cạnh trung tâm thương mại xây luôn các cầu vượt nhẹ, nối trực tiếp vào các tầng lầu của các trung tâm thương mại để khách không phải xuống đường rồi mới đi ngược vào các trung tâm thương mại, như vậy đỡ tốn thời gian và giúp ích cho người dân khi có những đợt mưa và nắng gắt.

Phát triển từng tuyến một thì khó phát huy được tác dụng

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) đồng tình việc cần phải ban hành một hệ thống các cơ chế, chính sách “thật đặc thù, thật đặc biệt” để phát triển mạng lưới đường sắt đô thị.

Bởi lẽ, nếu không có một hệ thống chính sách thật sự đặc biệt thì không thể nào hình thành được một mạng lưới đường sắt trong một thời gian ngắn. Nếu chúng ta cứ đi phát triển từng tuyến đường một thì không bao giờ phát huy được tác dụng.

Đường sắt đô thị phải hình thành nên cả một mạng lưới kết nối với nhau thì mới tạo được hiệu quả, do vậy rất cần phải có một cơ chế thực sự mạnh để có thể đầu tư tập trung trong thời gian ngắn để hoàn thành được cả mạng lưới này.

Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh phát triển mạng lưới đường sắt đô thị hiện nay của Hà Nội và TP.HCM là trong điều kiện đô thị có rồi, do vậy mạng lưới đường sắt này phải đi kèm theo chỉnh trang đô thị. Phần lớn những ga ngầm trong khu vực nội đô, không thuộc khu vực được gọi là bảo tồn thì mỗi một điểm ga ngầm đấy phải đồng thời là một điểm đô thị TOD để giải quyết vấn đề nhu cầu vận tải hành khách hiệu quả, góp phần vào tải cải tạo, chỉnh trang đô thị, đồng thời lại tạo được nguồn lực tiền vốn cho đường sắt này.

Đề cập vấn đề huy động vốn, đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông) cho biết dự thảo luật quy định Thủ tướng Chính phủ quyết định cân đối, bố trí kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn hằng năm, vốn ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương và tối đa cho Hà Nội là khoảng 215.000 tỷ đồng, cho TP.HCM là 209.000 tỷ đồng và trong 2 giai đoạn 2026-2030 và 2031-2035 để làm cơ sở quyết định đầu tư và thực hiện đầu tư các dự án thuộc danh mục kèm theo nghị quyết này.

Ông cho rằng ngân sách trung ương hỗ trợ cho địa phương để thực hiện quyết định đầu tư và quyết định chuẩn bị đầu tư là hoàn toàn phù hợp, cũng phù hợp với một trong những nguyên tắc trong Luật Đầu tư công đó là phải xác định được nguồn vốn thì mới có thể quyết định được đầu tư.

Tuy nhiên, đại biểu băn khoăn khi dự thảo nghị quyết đặt ra vấn đề là chỉ cam kết bố trí không vượt quá tối đa mà lại trong 2 giai đoạn thì không có ý nghĩa nhiều. Bởi vì, không vượt quá tối đa thì có thể đã bố trí 1 tỷ cũng là không vượt quá 219.000 tỷ đồng. Quan trọng nhất là trung ương phải cam kết trong từng giai đoạn hỗ trợ tối thiểu bao nhiêu thì mới có thể quyết định đầu tư được.