Chuỗi cung ứng toàn cầu gián đoạn sau đòn thuế quan của chính quyền Trump?

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tung hàng loạt đòn thuế quan mới đang tác động đến chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thuế quan, vốn được kỳ vọng là đòn bẩy để bảo vệ ngành công nghiệp trong nước và tái cân bằng thương mại, lại đang bộc lộ những rủi ro tiềm ẩn. Liệu chính sách này có thực sự mang lại lợi ích cho nước Mỹ, hay chỉ đơn thuần là một biện pháp bảo hộ gây tổn hại đến chuỗi cung ứng toàn cầu và làm suy yếu hệ thống thương mại đa phương?

Công ty công nghệ bị ảnh hưởng

Ngành công nghệ toàn cầu từ lâu đã được xây dựng trên nền tảng của thương mại tự do. Thung lũng Silicon phát triển mạnh mẽ nhờ mạng lưới chuỗi cung ứng phức tạp trải dài khắp Châu Á, Bắc Mỹ và Châu Âu. Nhưng chỉ sau một đêm, nền tảng đó đã bị lung lay.

Nếu bất kỳ ai xem bài phát biểu của Tổng thống Trump trước Quốc hội và nghi ngờ mức độ nghiêm túc của ông về thuế quan, hãy nghĩ lại. Thông điệp của ông rất rõ ràng: Mỹ đang tăng gấp đôi chủ nghĩa dân tộc kinh tế, đưa các ngành công nghiệp quan trọng trở về quê nhà và giảm sự phụ thuộc vào các quốc gia nước ngoài.

Với mức thuế 25% hiện do chính quyền Trump sắp tới áp dụng đối với hàng hóa từ Mexico và Canada và mức thuế bổ sung 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, các công ty công nghệ lớn nhất thế giới đang phải đối mặt với một điểm uốn.

Các biện pháp trả đũa từ Trung Quốc, Canada và Mexico đã bắt đầu có hiệu lực, cho thấy rõ ràng rằng cuộc chiến thương mại này không phải là một cuộc giao tranh ngắn hạn mà là sự tái cơ cấu nền kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên, sự thay đổi này không phải là không có những thành công ban đầu. Apple đã công bố một đợt mở rộng lớn tại Texas, đầu tư hàng tỷ đô la vào các cơ sở sản xuất chip mới tại Houston.

Intel, TSMC và Micron đang thực hiện các khoản đầu tư mang tính lịch sử vào hoạt động sản xuất chất bán dẫn tại Mỹ, với các nhà máy chế tạo mới được khởi công tại Arizona, Texas và Ohio. Trong khi đó, Tesla và các nhà sản xuất ô tô khác đang đẩy mạnh sản xuất pin tại Hoa Kỳ, nhằm mục đích giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Đối với lĩnh vực công nghệ, tác động từ chính sách thuế quan rất lớn. Với mức thuế khiến các linh kiện do Trung Quốc sản xuất trở nên đắt đỏ như vậy, các công ty như Apple, Nvidia và AMD phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng. Chính phủ Hoa Kỳ đã phản ứng bằng cách đổ hàng tỷ đô la vào sản xuất trong nước thông qua Đạo luật CHIPS, nhưng việc xây dựng các nhà máy chế tạo mới mất nhiều năm.

Các công ty như Intel, TSMC và Micron sẽ có được lợi thế, trong khi những công ty vẫn phụ thuộc vào các nhà máy sản xuất của Trung Quốc sẽ phải đối mặt với những thách thức ngày càng tăng.

Đối với các nhà cung cấp dịch vụ đám mây, sự lựa chọn rất rõ ràng — hấp thụ chi phí, đẩy nhanh sản xuất tại Mỹ hoặc chuyển mức tăng cho khách hàng thông qua giá cao hơn cho điện toán đám mây, dịch vụ AI và giải pháp SaaS. Những người chiến thắng sẽ là các nhà sản xuất phần cứng có trụ sở tại Hoa Kỳ như Dell và HP. Những người thua cuộc sẽ là các công ty vẫn phụ thuộc vào thiết bị trung tâm dữ liệu giá rẻ do nước ngoài sản xuất.

Ngoài ra, các nhà bán lẻ lớn cũng chuẩn bị sẵn sàng cho tác động. Tổng giám đốc điều hành Target Brian Cornell đã cảnh báo rằng người tiêu dùng sẽ thấy giá hàng hóa nhập khẩu, bao gồm cả hàng tạp hóa, tăng trong vài ngày tới. Target và các nhà bán lẻ khác hiện đang chạy đua để chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc để tránh những tác động tồi tệ nhất.

Walmart, mặc dù được bảo vệ phần nào nhờ tập trung vào hàng hóa có nguồn gốc từ Mỹ, sẽ bị ảnh hưởng bởi chi phí tăng đối với các mặt hàng điện tử và gia dụng nhập khẩu. Một số nhà bán lẻ đang tích trữ hàng tồn kho để giảm bớt tác động, nhưng chiến lược đó chỉ giúp kéo dài thời gian.

Chuỗi cung ứng thực phẩm

Tác động từ mức thuế quan của ông Trump không chỉ ảnh hưởng tới ngành công nghiệp sản xuất mà còn tới chuỗi cung ứng thực phẩm.

Trong đó, giám đốc điều hành của Target, Brian Cornell, đã nói với CNBC vào thứ Ba rằng nhà bán lẻ này có khả năng sẽ tăng giá trái cây và rau quả nhập khẩu từ Mexico "trong vài ngày tới".

Một số nhà phân tích cảnh báo rằng khả năng các công ty chuyển thuế quan cho người tiêu dùng đang mệt mỏi vì lạm phát có thể bị hạn chế. Ví dụ, các công ty thực phẩm đóng gói có thể phải "chịu đựng ít nhất một số chi phí" thay vì có nguy cơ mất thị phần, các nhà phân tích tại S&P Global Ratings đã viết trong một báo cáo vào giữa tháng 2.

Chỉ vài năm trước, giám đốc chuỗi cung ứng hoặc giám đốc mua sắm tại các công ty lớn chủ yếu tập trung vào việc tìm kiếm trên toàn cầu những nhà sản xuất có chi phí thấp nhất — hoặc, đối với các công ty đang cố gắng tiếp thị tính bền vững cho khách hàng, những công ty có thể chứng minh rằng họ sản xuất thực phẩm hoặc hàng hóa của mình theo cách thân thiện với khí hậu và có đạo đức.

Đại dịch CPVID-19 cùng với tình trạng thiếu hụt và chậm trễ vận chuyển do các nhà sản xuất ở xa gây ra, đã khiến nhiều công ty phải sao chép các nhà cung cấp của họ hoặc trong một số trường hợp, chuyển từ các nhà cung cấp ở Châu Á sang các nhà cung cấp gần Mỹ hơn, chẳng hạn như Canada và Mexico. Ý tưởng là xây dựng lưới an toàn vào chuỗi cung ứng.

Nhưng khi ông chủ Nhà Trắng áp thuế vào Canada và Mexico, ý tưởng này lại gặp bất lợi.

Mondelez International, công ty đồ ăn nhẹ có trụ sở tại Chicago, có một nhà máy ở Salinas, Mexico, sản xuất bánh quy Oreo và Chips Ahoy! cũng như bánh quy Ritz. Theo ước tính của các nhà phân tích tại Piper Sandler, nhà máy đó chiếm khoảng 18% doanh số bán hàng của công ty tại Mỹ. Các nhà phân tích đã viết trong một ghi chú vào tháng 2 rằng nhà máy này "cũng là nhà máy tiết kiệm chi phí nhất, khiến việc hồi hương sản xuất trở nên khó khăn mà không phải chịu chi phí sản xuất cao hơn".

Một số công ty sản xuất rượu đặc biệt chịu ảnh hưởng bởi mức thuế quan mới. Tháng trước, Diageo, công ty có 45% doanh số bán rượu tequila và các loại rượu khác nhập khẩu từ Mexico và rượu whisky từ Canada tới Mỹ, cảnh báo rằng lợi nhuận hoạt động của công ty có thể bị ảnh hưởng 200 triệu USD trong nửa cuối năm nay.

Tương tự, các nhà phân tích lưu ý rằng hơn 75% doanh số bán hàng của Constellation Brands tại Mỹ  đến từ các loại bia nhập khẩu từ Mexico, như Modelo và Corona.