Canh bạc thuế quan gây rủi ro chính trị cho Tổng thống Mỹ Trump

Khi công bố chính sách thuế mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi đó là "Ngày Giải phóng". Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng động thái này có thể gây ra những khó khăn chính trị cho đảng Cộng hòa và thiệt hại kinh tế cho các cử tri đã bỏ phiếu cho ông.

Theo các chuyên gia, sẽ mất nhiều năm để khôi phục ngành sản xuất của Mỹ, thay đổi chuỗi cung ứng và đưa sản xuất về nước - những mục tiêu mà ông Trump và những người ủng hộ ông cho rằng chính sách thuế quan sẽ giúp họ đạt được.

Thực tế là người tiêu dùng sẽ phải trả nhiều tiền hơn khi mua hàng, nền kinh tế Mỹ có thể rơi vào suy thoái và các đồng minh sẽ áp dụng biện pháp đáp trả với hàng hóa Mỹ. Đó là những tác động mà ông Trump gọi là "sự xáo trộn", nhưng cử tri có thể không muốn chấp nhận khi bước vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới.

Đảng Cộng hòa của ông Trump đang kiểm soát Hạ viện và Thượng viện với mức chênh không lớn. Những thiệt hại do thuế quan gây ra trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ có thể tạo ra lợi thế cho đảng Dân chủ đối lập trong nỗ lực giành lại quyền kiểm soát ở một hoặc cả hai viện.

"Ông ấy có khả năng chịu đựng cao, nhưng nó có thể biến thành nỗi đau thực sự tại hòm phiếu (vào) tháng 11/2026", Mike Dubke, cựu giám đốc truyền thông tổng thống trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, nhận định.

"Mối quan tâm là những lợi ích mà ông ấy và các cố vấn tin là sẽ gặt hái được sẽ đến vào thời điểm nào. Bởi vì ông ấy chỉ còn 18 tháng nữa là đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ", ông Dubke nói với Reuters.

Theo các nhà kinh tế học, chính sách tăng thuế sẽ sớm ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Theo kết quả cuộc thăm dò do Reuters/Ipsos thực hiện, có đến 70% người Mỹ, bao gồm 62% thành viên đảng Cộng hòa, tin rằng chính sách tăng thuế sẽ đẩy giá hàng tạp hóa và các mặt hàng tiêu dùng khác lên cao.

Khoảng 53% số người được hỏi trong cuộc thăm dò đồng ý rằng việc tăng thuế sẽ gây hại nhiều hơn có lợi, trong khi 31% không đồng ý. Những người còn lại không chắc chắn hoặc không trả lời. Chỉ có 31% số người được hỏi đồng ý rằng người lao động Mỹ sẽ có lợi khi Mỹ áp thuế với hàng hóa nhập khẩu, trong khi 48% không đồng ý.

Dấu hiệu bất mãn

Lanhee Chen, thành viên của Viện Hoover và là cựu cố vấn cho hai lãnh đạo đảng Cộng hòa Mitt Romney và Marco Rubio, cho biết: "Rủi ro chính liên quan đến nền kinh tế. Sẽ có tác động tức thời về giá cả và điều đó có ý nghĩa gì đối với một tổng thống được bầu lên một phần để chống lạm phát? Một rủi ro khác là nguy cơ nền kinh tế bước vào giai đoạn suy thoái”.

Trong giai đoạn tranh cử, ông Trump hứa sẽ hạ giá hàng hóa, và mối lo ngại của cử tri về lạm phát quá cao trong những năm dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden là một lý do lớn đã khiến đối thủ của ông là cựu Phó Tổng thống Kamala Harris thất bại trong cuộc bầu cử tháng 11/2024.

Những dấu hiệu bất mãn với ông Trump đang bắt đầu xuất hiện trong các thành viên đảng Cộng hòa.

Các ứng cử viên của đảng này vừa giành chiến thắng trong 2 cuộc bầu cử đặc biệt tại Florida ngày 2/4, với tỷ lệ sít sao hơn nhiều so với chiến thắng mà ông Trump giành được tại tiểu bang này năm ngoái. Tại Wisconsin, một bang chiến trường quan trọng mà ông Trump đã giành chiến thắng năm ngoái, một ứng cử viên theo chủ nghĩa tự do vừa giành được ghế tại Tòa án Tối cao của tiểu bang này với quan điểm phản đối Tổng thống Trump và cố vấn Elon Musk.

Cũng trong ngày 2/4, Thượng viện Mỹ thông qua luật dừng áp mức thuế mới với Canada, sau cuộc bỏ phiếu với kết quả 51-48 do được 4 thành viên đảng Cộng hòa ủng hộ. Nhờ đó, dự luật này có thể sẽ bị gác lại tại Hạ viện.

Chính sách thuế mới đã khiến chỉ số chứng khoán tương lai Mỹ lao dốc. Sự sụt giảm mạnh trên thị trường chứng khoán sẽ gây tổn hại đến các tài khoản tiết kiệm hưu trí của người Mỹ.

"Ngày Giải phóng là để giải phóng các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ khỏi tiền của họ. Bạn không thể ngăn chặn một tàu sân bay bằng một xu và bạn không thể định hình lại hoàn toàn nền kinh tế toàn cầu trong 1 ngày", một cựu trợ lý quốc hội của đảng Cộng hòa nói với Reuters.

Nhà Trắng khẳng định chính quyền Trump đang làm mọi cách có thể để hạ thấp chi phí sinh hoạt và gạt bỏ những lo ngại về hậu quả chính trị của việc tăng thuế.

"Mối quan tâm đầu tiên và duy nhất của Tổng thống Trump là phúc lợi của người dân Mỹ. Hành động thương mại mang tính lịch sử của ông... phản ánh cam kết của ông trong việc khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ trong các ngành công nghiệp và người lao động của chúng ta, chứ không phải để chiều theo những giả thuyết chính trị vô nghĩa", người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai phát biểu.

Tuy nhiên, các cuộc khảo sát về niềm tin của các hộ gia đình và doanh nghiệp về triển vọng kinh tế đồng loạt giảm trong 2 tháng qua, kể từ khi ông Trump bắt đầu nói về việc tăng thuế, đảo ngược hoàn toàn tâm trạng lạc quan sau khi ông Trump giành chiến thắng vào tháng 11 năm ngoái.

"Xét về mặt rủi ro chính trị, đây thực sự là một ý tưởng tồi", Philip Luck, giám đốc chương trình kinh tế tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế, đánh giá. Ông nhấn mạnh nguy cơ các đối tác thương mại của Mỹ sẽ trả đũa.

Barbara Trish, Giáo sư ngành khoa học chính trị tại Cao đẳng Grinnell ở Iowa, cho rằng ông Trump sẽ phải đối mặt với sự lo lắng đáng kể của cử tri.

Các chủ doanh nghiệp nhỏ đưa ra nhiều đánh giá trái chiều. Tại Baltimore, một thành phố có truyền thống ủng hộ đảng Dân chủ, Drew Greenblatt - chủ sở hữu của hãng thép Marlin Steel, cho biết biện pháp thuế của ông Trump giúp ông có thêm đơn hàng, khi khách hàng chuyển sang sản phẩm do Mỹ sản xuất.

Ngược lại, Michelle Lim Warner, chủ cửa hàng rượu vang DCanter ở Washington D.C. tỏ ra bi quan hơn. Bà cho biết rượu vang châu Âu chiếm 2/3 sản phẩm mà bà đang dùng. "Ai sẽ trả 75 USD cho một chai rượu vang giá 25 USD?" bà nói.

>> Thuế nhập khẩu cao nhất hơn 100 năm: Cú xoáy mới vào nền kinh tế toàn cầu đang dần kiệt sức