Trong bối cảnh hiện nay, thay vì dựa vào công cụ lãi suất huy động, các ngân hàng cần chủ động điều chỉnh chiến lược để thu hút nguồn vốn ổn định, đảm bảo tăng trưởng tín dụng hiệu quả và bền vững hơn.
* Thủ tướng yêu cầu thanh tra, kiểm tra ngay các ngân hàng tăng lãi suất huy động trong thời gian qua
Thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng đã có nhiều chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và các tổ chức tín dụng về việc tiếp tục thực hiện các giải pháp để giảm mặt bằng lãi suất cho vay, tháo gỡ khó khăn cho khách hàng, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp có điều kiện phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, vừa qua vẫn có một số ngân hàng thương mại điều chỉnh tăng lãi suất huy động, là yếu tố tác động làm tăng lãi suất cho vay.
Thủ tướng Phạm Minh Chính có công điện, yêu cầu NHNN chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện ngay việc thanh tra, kiểm tra các ngân hàng thương mại điều chỉnh tăng lãi suất huy động trong thời gian qua. Thực hiện việc thanh tra, kiểm tra các ngân hàng thương mại điều chỉnh tăng lãi suất huy động trong thời gian qua và việc công bố, thực hiện lãi suất huy động, cho vay của các tổ chức tín dụng, bảo đảm tuân thủ đúng quy định pháp luật và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, NHNN.
Thống kê mới nhất của NHNN cho thấy, trong tháng 1, lãi suất tiền gửi của ngân hàng thương mại trong nước ở mức 0.1-0.2/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và kỳ hạn dưới 1 tháng. Kỳ hạn 6-12 tháng, lãi suất 4.4-5.3%/năm; kỳ hạn 12-24 tháng, lãi suất từ 6,9-7.2%/năm.
Lãi suất cho vay đối khoản vay mới và dư nợ cũ ở mức 6.7-9%/năm. Lãi suất cho vay ngắn hạn lĩnh vực ưu tiên 3.9%/năm, thấp hơn mức lãi suất cho vay ngắn hạn theo quy định của NHNN (4%/năm).
Ngân hàng cần chủ động điều chỉnh chiến lược thu hút vốn hơn là dựa vào lãi suất
Theo ông Nguyễn Quang Huy - Trường đại học Nguyễn Trãi, trong bối cảnh này, thay vì dựa vào công cụ lãi suất huy động, các ngân hàng cần chủ động điều chỉnh chiến lược để thu hút nguồn vốn ổn định, đảm bảo tăng trưởng tín dụng hiệu quả và bền vững hơn.
Ông Nguyễn Quang Huy - Trường đại học Nguyễn Trãi
Đầu tiên, ngân hàng có thể đẩy mạnh tiền gửi không kỳ hạn (CASA), vì nguồn này có chi phí thấp. Để làm được điều này, ngân hàng cần thiết kế các sản phẩm tài khoản thanh toán hấp dẫn như: Miễn giảm phí giao dịch, hoàn tiền khi chi tiêu, ưu đãi cho doanh nghiệp sử dụng tài khoản lương; hoặc đẩy mạnh ngân hàng số, ví điện tử thông qua cung cấp trải nghiệm thanh toán tiện lợi, giữ chân dòng tiền trong hệ thống. Hợp tác với doanh nghiệp lớn để xây dựng các giải pháp quản lý dòng tiền tối ưu, giúp họ duy trì tiền gửi tại ngân hàng.
Thứ hai, ngân hàng cần mới dịch vụ, tăng thu từ hoạt động phi tín dụng, thay vì chỉ tập trung vào tín dụng, ngân hàng cần mở rộng nguồn thu từ dịch vụ tài chính, tạo thêm động lực cho khách hàng gửi tiền mà không chỉ dựa vào lãi suất. Song song đó, hỗ trợ khách hàng tối ưu hóa dòng tiền, đầu tư hiệu quả thay vì chỉ gửi tiết kiệm thụ động, mở rộng các sản phẩm tài chính giúp tăng doanh thu mà không phụ thuộc vào chênh lệch lãi suất.
Thứ ba, bản thân các ngân hàng cần củng cố nội lực tài chính thông qua tăng vốn chủ sở hữu, để giảm áp lực huy động tiền gửi, hoặc huy động vốn dài hạn với chi phí hợp lý hơn so với lãi suất huy động ngắn hạn.
Nhìn chung, việc kiểm soát lãi suất huy động trong khi vẫn duy trì tăng trưởng tín dụng là một bài toán không dễ dàng, nhưng cũng là cơ hội để các ngân hàng đổi mới mô hình hoạt động, giảm phụ thuộc vào lãi suất và hướng tới sự phát triển bền vững.
Thay vì chạy đua lãi suất, các ngân hàng cần tập trung vào nâng cao chất lượng dịch vụ, gia tăng CASA, mở rộng nguồn thu phi tín dụng và củng cố nền tảng tài chính. Khi đó, không chỉ đảm bảo tăng trưởng tín dụng, mà còn xây dựng được một hệ thống ngân hàng an toàn, ổn định và có sức cạnh tranh cao trong dài hạn.
Đánh đổi giữa tăng trưởng tín dụng và tỷ giá
PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân - Đại học Kinh tế TPHCM cho rằng, để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân theo kêu gọi của NHNN, các ngân hàng sẽ phải hy sinh một phần lợi nhuận.
Lúc này, một phần dòng tiền sẽ rút ra khỏi ngân hàng chuyển sang đầu tư vào những kênh khác sinh lời hơn như: Chứng khoán, vàng hay bất động sản. Trong trường hợp này, NHNN phải đảm bảo cung ứng vốn cho ngân hàng thông qua các kênh tái cấp vốn, để đảm bảo cho các ngân hàng có đủ vốn thực thi mục tiêu tăng trưởng tín dụng.
“Nhưng khi tăng cung tiền sẽ có khả năng gây áp lực lên tỷ giá. Vấn đề hiện nay là hy sinh tỷ giá, vì lạm phát chưa đến ngay. Hoặc sẽ phải chờ đợi khi tỷ giá ổn định, xuất khẩu nhiều, mới tăng cung tiền, khi đó NHNN có thể chủ động điều hành tỷ giá. Đây là bài toán đánh đổi giữa tăng trưởng tín dụng và tỷ giá. Chốt chặn của việc ngăn cản tăng cung tiền là tỷ giá chứ không phải lạm phát”, ông Huân nhận định thêm.
Vấn đề cốt lõi hiện nay nằm ở nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp. Cụ thể, dù NHNN đã thực hiện nhiều chính sách để hỗ trợ, bao gồm việc giảm mạnh lãi suất nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhưng doanh nghiệp vẫn không có nhu cầu vay vốn do triển vọng kinh doanh kém hoặc rủi ro cao.
Mặt bằng lãi suất tại Việt Nam đang ở mức thấp nhất trong lịch sử, cho thấy các công cụ tiền tệ đã được sử dụng gần như hết dư địa. Tuy nhiên, việc duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng quá lâu cũng tạo ra hệ lụy, đặc biệt là làm gia tăng chênh lệch lãi suất giữa VND và USD. Chênh lệch này không chỉ tính trên lãi suất danh nghĩa mà còn bao gồm phần bù rủi ro tỷ giá.
PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân - Đại học Kinh tế TPHCM
Chính sách tiền tệ luôn là bài toán đánh đổi giữa các mục tiêu kinh tế vĩ mô. Việc duy trì lãi suất thấp nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế đồng nghĩa với việc chấp nhận rủi ro tỷ giá và dòng vốn rút ra khỏi thị trường. Khi tỷ giá tăng cao, áp lực lạm phát nhập khẩu cũng gia tăng, tạo ra tác động lan tỏa đến toàn bộ nền kinh tế. Do đó, dư địa để tiếp tục sử dụng chính sách tiền tệ như một công cụ hỗ trợ tăng trưởng hiện nay là rất hạn chế.
Việc điều hành tỷ giá là một bài toán phức tạp, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô. Chính sách điều hành tỷ giá cần có sự linh hoạt, cân bằng giữa việc duy trì ổn định vĩ mô và bảo vệ nguồn dự trữ ngoại hối. Trong những giai đoạn áp lực tỷ giá gia tăng do yếu tố cung - cầu ngắn hạn, NHNN nên cho phép VND biến động trong biên độ rộng hơn, tránh can thiệp quá mức vào thị trường. Tuy nhiên, nếu áp lực kéo dài và có nguy cơ gây ra mất cân đối lớn trên cán cân thanh toán, việc can thiệp để ổn định tỷ giá là điều cần thiết nhằm duy trì niềm tin thị trường và kiểm soát lạm phát.
