Báo Thái Lan: Apple rót 1 tỷ USD vào nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á nhưng Việt Nam mới là 'thỏi nam châm' hút FDI mạnh nhất trong khu vực

Indonesia đã đưa ra yêu sách để buộc Apple phải tăng số tiền đầu tư lên 100 lần trong vòng một tháng nếu “Táo khuyết” muốn được phép bán iPhone 16 tại quốc gia này.

Apple tăng vốn 100 lần sau yêu sách của Indonesia

Indonesia đã tuyên bố chiến thắng sau khi Apple - "gã khổng lồ công nghệ Mỹ" đề nghị tăng khoản đầu tư vào quốc gia này lên đến 1 tỷ USD để đổi lại Chính phủ của Tổng thống Prabowo Subianto sẽ dỡ bỏ lệnh cấm bán iPhone 16. Nhưng nhật báo hàng đầu Thái Lan Bangkok Post cảnh báo chiến thắng này có thể không kéo dài.

Các nhà phân tích cho biết việc sử dụng chính sách bảo hộ để thúc đẩy các công ty xây dựng nhà máy có thể khiến Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á phải “ra rìa”. Điều này có thể đến từ việc nhiều nước láng giềng ở Đông Nam Á đang “trải thảm đỏ” chào đón các nhà đầu tư đang muốn di dời khỏi Trung Quốc trước nguy cơ áp thuế quan của Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump.

“Bây giờ không phải là thời điểm tốt nhất để chơi cứng rắn”, ông Krisna Gupta, thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Indonesia cho biết. “Đây có thể là một trò chơi nguy hiểm”.

>> Apple chi mạnh thêm 100 triệu USD để 'cứu' iPhone 16 tại Indonesia

Indonesia đã đưa ra tỷ lệ nội địa hóa để thúc đẩy Apple tăng giá thầu đầu tư từ 10 triệu USD lên 1 tỷ USD (gấp 100 lần) trong vòng một tháng. Theo đó, tất cả điện thoại di động và máy tính bảng được bán trong nước phải đảm bảo tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu 35%, Bộ trưởng Bộ Công nghiệp Indonesia Agus Gumiwang Kartasasmita cho biết vào tháng 11.

Bộ này cũng đang xem xét bãi bỏ một con đường đầu tư mà Apple đã sử dụng trong quá khứ, đó là tài trợ cho các học viện phát triển, ông Kartasasmita nói. Điều này khiến các công ty nước ngoài chỉ còn lựa chọn sản xuất linh kiện ngay tại Indonesia để đáp ứng các quy tắc về nội địa hóa.

Theo một phần trong đề nghị mới nhất của Apple, một trong những nhà cung cấp của hãng sẽ thành lập một nhà máy sản xuất AirTags trên đảo Batam (tỉnh Riau, Indonesia) và tuyển dụng khoảng 1.000 công nhân.

Theo ông David Sumual, chuyên gia kinh tế trưởng tại PT Bank Central Asia ở Thủ đô Jakarta, đây là cách Chính phủ “xứ sở vạn đảo” đảm bảo có nhiều vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) hơn, đặc biệt là khi họ muốn nhắm vào các công ty “có lợi ích đáng kể trong việc duy trì khả năng tiếp cận thị trường Indonesia” với 270 triệu dân.

Ông Sumual cho biết: “Chính sách này cũng có thể ngăn cản FDI bằng cách tăng chi phí, đưa ra các quy định phức tạp và yêu cầu nội địa hóa trong những lĩnh vực mà các nhà cung cấp trong nước thường không có đủ năng lực đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu, đặc biệt là ở những ngành công nghiệp phụ thuộc vào công nghệ tiên tiến”.

Indonesia cần sự phục hồi của ngành sản xuất để tạo việc làm và thúc đẩy hoạt động kinh tế nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng hàng năm 8% mà Tổng thống Prabowo đề ra trong 5 năm tới. Đất nước này đang hướng tới mục tiêu trở thành nền kinh tế thu nhập cao vào năm 2045.

Kế hoạch đó đã gặp phải nhiều trở ngại. Một số nhà máy dệt may và giày dép của Indonesia đã đóng cửa trong năm nay, sa thải hàng nghìn công nhân trong bối cảnh doanh số yếu và tình trạng thua lỗ ngày càng tăng. Một công ty dược phẩm địa phương cũng có kế hoạch cắt giảm một nửa các nhà máy sản xuất của mình trong những năm tới.

“Chúng tôi muốn thấy sự công bằng. Khi nhận được lợi ích ở đất nước này, bạn cần đầu tư ở đây và tạo ra việc làm”, Bộ trưởng Bộ Đầu tư Indonesia Rosan Roeslani cho biết vào đầu tháng này khi thảo luận về đề nghị mới nhất của Apple. “Điều quan trọng nhất là chuỗi giá trị toàn cầu chuyển dịch sang chúng tôi”.

Apple đang đi theo con đường mà Samsung Electronics Co và Xiaomi Corp đã từng làm trong việc chi hàng tỷ USD để xây dựng các nhà máy nhằm đáp ứng các quy định về nội địa hóa ở nước bản địa, bất chấp những thách thức về chi phí và chuỗi cung ứng có thể cản trở các khoản đầu tư như vậy.

Phòng Thương mại Hoa Kỳ cho biết trong một báo cáo vào tháng 11 rằng các quy định này có thể dẫn đến mức sản xuất thấp hơn. Các công ty cũng thường bị buộc phải tìm nguồn vật liệu đắt hơn hoặc chất lượng thấp hơn với các linh kiện điện tử tiên tiến có nguồn cung hạn chế tại địa phương.

Báo cáo cho biết: “Khoảng cách giữa nhu cầu sản xuất trong nước của Chính phủ và cơ sở hạ tầng thực tế để hỗ trợ các tiêu chuẩn công nghệ cao tạo ra trở ngại cho các nhà đầu tư nước ngoài”.

“Thỏi nam châm” hút các nhà đầu tư nước ngoài: Việt Nam sáng cửa vượt mặt Indonesia

Apple đang đối mặt một thực tế phản ánh tình trạng kinh doanh khó khăn khi công nghệ ngày càng tiên tiến hơn. Trước đây, các công ty nước ngoài chỉ cần tuân thủ các yêu cầu về nội địa hóa ở nước bản địa thông qua bao bì và phụ kiện như cáp sạc và tai nghe, theo AmCham.

Báo cáo cho biết: “Với sự chuyển dịch sang công nghệ không dây, các thành phần này hiện không còn phù hợp nữa và Indonesia không có khả năng sản xuất các sản phẩm thay thế, chẳng hạn như tai nghe không dây”.

>> Indonesia muốn Apple đầu tư nhiều hơn 100 triệu USD

Yêu cầu về nội địa hóa bao gồm nhiều ngành công nghiệp, từ ô tô đến thiết bị y tế. Cùng với các vấn đề tồn tại hàng thập kỷ như thủ tục hành chính rườm rà, thuế cao và lực lượng lao động kém năng suất, tăng trưởng sản xuất của Indonesia đã chậm lại.

Ngược lại, các nước láng giềng như Việt Nam và Ấn Độ đang cung cấp các ưu đãi về thuế, phê duyệt nhanh chóng và quyền tự do tìm nguồn cung ứng linh kiện từ khắp chuỗi cung ứng toàn cầu của họ, ông Gupta thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Indonesia cho biết.

Ông cho biết điều đó khiến những nước này trở nên hấp dẫn đối với các công ty nước ngoài muốn sản xuất hàng hóa để xuất khẩu và giải thích tại sao Apple có thể đầu tư nhiều hơn thế vào Việt Nam (khoảng 15 tỷ USD), mặc dù thị trường trong nước của quốc gia này nhỏ hơn Indonesia.

Ông Gupta cho biết: “Nếu không có những ưu đãi đó, các công ty nước ngoài sẽ khó có thể đảm bảo chi phí cố định đáng kể cần thiết để thành lập một nhà máy sản xuất tại đây”.

Theo tờ Bangkok Post, tại tỉnh Bắc Giang, miền Bắc Việt Nam, nơi có nhiều nhà cung cấp của Apple, các vị lãnh đạo doanh nghiệp này đã sắp xếp xe buýt đưa đón công nhân đi từ làng quê đến nhà máy, giải phóng mặt bằng để xây dựng khu nhà ở cho người lao động và giúp hòa giải các tranh chấp lao động. Họ thậm chí còn gọi điện thoại vào ban đêm đến trụ sở chính của Apple tại thành phố Cupertino (bang California, Mỹ) để đảm bảo mọi việc diễn ra suôn sẻ.

Bà Jia Hui Tee, nhà phân tích chính sách thương mại cấp cao tại Hinrich Foundation cho biết: “Có những nhà đầu tư có thể thích các thị trường tự do hơn như Việt Nam so với Indonesia. Điều này có thể khiến họ xem xét lại các quyết định đầu tư để ưu tiên các quốc gia có ít hạn chế hơn”.

Theo Bangkok Post

>> Lý do Indonesia cấm Apple bán iPhone 16