Ấn Độ giúp Nga nhân số lượng 'hạm đội bóng tối'?

Không giống Trung Quốc nhập khẩu từ Nga bằng dầu qua đường ống, Ấn Độ đã sử dụng các tàu biển để chở dầu với rủi ro bị trừng phạt rõ ràng.

Cựu Thống chế Không quân Ấn Độ Anil Chopra mới đây đã bày tỏ ý kiến trên kênh RT của Nga về việc New Dehli nên thúc đẩy đội tàu chở dầu của riêng mình thay vì cùng Nga mở rộng lực lượng "hạm đội bóng tối" nhằm tranh thủ cuộc khủng hoảng năng lượng châu Âu.

Cụ thể, trong bài phân tích của mình, ông Chopra nhắc lại tình hình đang diễn ra hiện nay trên thị trường năng lượng: Mỹ và các đồng minh đã tăng cường và mạnh tay áp dụng các lệnh trừng phạt kinh tế đối với dầu mỏ của Nga sau khi cuộc khủng hoảng Ukraine leo thang vào tháng 2/2022.

Các phương tiện truyền thông đã liên tục đưa tin về khả năng chính quyền sắp mãn nhiệm của ông Joe Biden đang chuẩn bị áp đặt thêm các trừng phạt nhằm vào đội tàu chở dầu bí ẩn của Nga.

Các cuộc thảo luận về lệnh trừng phạt đối với 'hạm đội bóng tối' của Nga đã tăng cường vào tháng trước, với việc Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen tuyên bố rằng Washington đang thực hiện các lệnh trừng phạt đối với các tàu chở dầu và "sẽ không loại trừ" việc áp đặt lệnh trừng phạt đối với các ngân hàng Trung Quốc, vì họ đang tìm cách giảm doanh thu từ dầu mỏ của Nga.

Vào tháng 12 năm 2024, EU đã thông qua gói trừng phạt thứ 15 nhắm vào hàng chục tàu mà các quan chức và phương tiện truyền thông phương Tây gọi là "hạm đội bóng tối của Nga".

New Delhi đã theo dõi chặt chẽ những diễn biến này. Kể từ khi cuộc khủng hoảng Ukraine leo thang vào năm 2022, Ấn Độ đã nổi lên là nước mua dầu lớn thứ hai của Nga. Mùa hè năm nay, Ấn Độ đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nước mua dầu lớn nhất.

Hạm đội bóng tối của Nga là gì?

Thuật ngữ "hạm đội bóng tối" bao gồm cả "hạm đội xám", thường che giấu quyền sở hữu, che giấu nguồn gốc của các sản phẩm dầu mỏ.

Khái niệm này đã tồn tại trong một thời gian, ban đầu xuất hiện khi Iran và Venezuela vận chuyển dầu theo lệnh trừng phạt. Các hạm đội bóng tối thường bao gồm các tàu chở dầu cũ không có bảo hiểm phù hợp. Do đó, trong trường hợp xảy ra tai nạn, thường không có bên nào chịu trách nhiệm giải quyết các sự cố môi trường như tràn dầu.

Những tàu này thường bị cấm vào một số cảng nhất định, khiến chúng phải chuyển dầu trên biển. Theo ước tính, có tới 18% tàu chở dầu trên thế giới là một phần của đội tàu ngầm. Với khoảng 7.800 tàu chở dầu trên toàn cầu, khoảng 1.500 tàu thuộc loại này.

Các báo cáo của phương tiện truyền thông cho rằng Moscow đã tận dụng các đội tàu ngầm để bán một phần đáng kể dầu của mình với giá cao hơn mức giá trần 60USD/thùng. Có thời điểm, các tàu chở dầu này chịu trách nhiệm vận chuyển tới 70% lượng dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga.

Khối lượng các chuyến chuyển giao như vậy đã tăng gần gấp đôi trong năm đầu tiên sau khi xung đột ở Ukraine leo thang. Bloomberg ước tính rằng, kể từ đầu năm 2022, Nga đã đầu tư ít nhất 10 tỷ USD vào đội tàu ngầm của mình, một chiến lược đã làm suy yếu đáng kể hiệu quả của chế độ trừng phạt.

Theo dịch vụ thông tin hàng hải Lloyd's List Intelligence có trụ sở tại London, hiện có hơn 630 tàu chở dầu, một số tàu đã hơn 20 năm tuổi, đang tham gia vận chuyển dầu của Nga cũng như dầu thô của Iran đang chịu lệnh trừng phạt.

Hạm đội bóng tối khiến châu Âu bó tay?

Bloomberg cho biết, đội tàu ngầm lớn của Nga hoạt động với sự miễn trừ tương đối; ngay cả những tàu chở dầu trước đây bị đưa vào danh sách đen hiện cũng đang hoạt động tự do hơn. Những lo ngại về hậu quả tài chính tiềm tàng của phương Tây đối với khách hàng chấp nhận những tàu này tại cảng của họ dường như đã giảm bớt.

Một số loại dầu vẫn tiếp tục được vận chuyển bằng tàu do chủ tàu sở hữu hoặc được bảo hiểm bởi các công ty bảo hiểm theo quy định của liên minh về giá trần. Các chứng từ vận chuyển, đôi khi được đóng dấu bởi hải quan Nga, có thể chứng thực sai sự thật rằng giá bán không vượt quá giá trần.

Các tàu bị đưa vào danh sách đen tránh các cảng phương Tây và không sử dụng các dịch vụ phương Tây như bảo hiểm hoặc tài chính, và thuộc sở hữu của các công ty cũng được bảo vệ khỏi các hình phạt tiềm ẩn.

Các tàu này vận chuyển trung bình 48 triệu thùng dầu mỗi ngày, phần còn lại có khả năng di chuyển qua đường ống đến các nhà máy lọc dầu. Rất ít tàu tham gia vận chuyển dầu thô quốc tế dành toàn bộ năng lực của mình cho Nga, Iran hoặc Venezuela.

Tính đến năm 2024, một phần tư đội tàu chở dầu toàn cầu tham gia vận chuyển hàng hóa của Nga, cho thấy cái gọi là đội tàu ngầm không rõ ràng cũng không mơ hồ như trước đây. Điều này minh họa cho sự bất lực của các chính phủ phương Tây trong việc cản trở việc chuyển giao dầu của Nga.

Theo vị cựu Thống chế Không quân Ấn Độ, biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu đã nhấn mạnh sự cần thiết của cả Nga và Ấn Độ trong việc phát triển đội tàu chở dầu lớn hơn.

Đồng thời, để tăng hiệu quả, các hoạt động vận chuyển nhẹ (dỡ một số dầu khỏi tàu trước khi tàu vào cảng) thường được sử dụng để đảm bảo tàu chở dầu không thể cập cảng do những hạn chế này có thể quay vòng nhanh chóng.