Xe tải tự lái mở ra cuộc cách mạng vận tải hàng hóa đường bộ

20:30 11/03/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

Các công ty phát triển công nghệ tự lái cho xe tải đang chạy đua triển khai thử nghiệm và khai thác thương mại, hứa hẹn mở ra cuộc mạng vận tải hàng hóa đường bộ, giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt tài xế và chi phí vận chuyển cao.

• Công nghệ tự lái tìm thấy cơ hội ở các kho bãi công nghiệp
• Giới đầu tư mất kiên nhẫn với xe tự lái

Trong nhiều năm, ứng dụng tiềm năng nhất của công nghệ tự lái là dịch vụ gọi xe ở các thành phố lớn. Tesla và Waymo của Mỹ đang cạnh tranh khốc liệt với các đối thủ Trung Quốc như BYD và Baidu để triển khai hàng loạt xe taxi tự lái.

Thế nhưng, đằng sau cuộc đua đó, xe tải hạng nặng âm thầm nổi lên như một chiến trường quan trọng khác của công nghệ tự lái.

Trong một thỏa thuận hợp tác với Volvo Group, Uber and FedEx, tháng 4 tới, công ty công nghệ tự lái Aurora Innovation (Mỹ) sẽ triển khai thương mại 10 xe tải tự lái để vận chuyển hàng hóa giữa thành phố Dallas và TP. Houston ở bang Texas.

Công nghệ tự lái có thể tạo ra chuyển biển lớn trên thị trường vận tải đường bộ toàn cầu trị giá 4,6 ngàn tỉ đô la Mỹ mỗi năm, vốn đang chịu áp lực từ tình trạng thiếu tài xế xe tải, cũng như chi phí hậu cần và khối lượng bưu kiện trực tuyến ngày càng tăng.

Xe tải tự lái được trang bị một loạt cảm biến, hệ thống radar và camera để cung cấp góc nhìn 360 độ xung quanh nhằm phát hiện người đi bộ và các chướng ngại vật khác, ngay cả trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Xe cũng được tích hợp hệ thống trí tuệ nhân tạo có khả năng phân tích hàng triệu điểm dữ liệu để tìm ra các tuyến đường mới và tránh những tuyến đường ách tắc.

Các công ty khởi nghiệp (startup) trong lĩnh vực này, bao gồm Aurora, Kodiak Robotics (Mỹ) và Einride (Thụy Điển) đều hướng tới mục tiêu tự động hóa “cấp độ 4”, trong đó xe tải sẽ hành hoàn toàn mà không cần con người ngồi sau tay lái trong những khu vực giới hạn đã được lập bản đồ trước.

Hôm 10-3, Plus (Mỹ), một công ty hàng đầu thế giới về phần mềm xe tải tự lại dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) và startup công nghệ tái lại TIER IV (Nhật Bản) công bố quan hệ đối tác chiến lược nhằm đẩy nhanh quá trình phát triển và triển khai các giải pháp xe tải tự lái cấp độ 4 trên các xa lộ của Nhật Bản.

Tại Trung Quốc, cho đến nay, các xe tải tự lái của công ty công nghệ tự lái Pony.ai, chuyên vận chuyển hàng hóa hàng ngày giữa Bắc Kinh và Thiên Tân đã giao gần 500 container theo các đơn hàng thực tế.

Hồi tháng 1, công ty cho biết đã được cấp phép tiến hành thử nghiệm đội xe tải tự lái trên đường cao tốc, trong đó xe dẫn đầu có người lái.

Trong khi đó, Cyantron Logistics, công ty liên doanh giữa Pony.ai và Sinotrans đang vận hành đội xe tải tự lái lớn nhất Trung Quốc với khoảng 190 xe. Kể từ khi thành lập vào năm 2022 đến cuối năm 2024, đội xe tải này đã xử lý tổng khối lượng vận chuyển hàng hóa lên tới hàng triệu tấn, với tổng quãng đường vận hành hơn 5 triệu km.

Hiện nay, công nghệ tự lái dành cho xe tải chưa nhắm đến mục đích sử dụng ở ở các thành phố đông đúc, vì vậy, dễ phát triển so công nghệ tự lái ở xe taxi. Những chiếc xe tải này sẽ dành phần lớn thời gian vận hành trên đường cao tốc, vận chuyển hàng hóa qua về giữa hai điểm chủ yếu trên cùng một tuyến đường

Năm 2019, startup Einride trở thành công ty đầu tiên trên toàn cầu triển khai xe tải hoàn toàn tự động trên đường công cộng. Robert Falck, người sáng lập kiêm CEO của Einride cho biết, công ty đã có đủ năng lực công nghệ để triển khai xe tải tự lái hoàn toàn tự quy mô lớn. Tuy nhiên, ông lưu ý, các yếu tố khác, chẳng hạn như quy định quản lý và sự sẵn sàng đón nhận của khách hàng cần phải xuất hiện trước khi triển khai rộng rãi.

Mặc dù hệ thống lái đã tự động hòa toàn, Einride vẫn cử nhân viên theo dõi xe tải từ xa để hỗ trợ giải quyết mọi vấn đề.

“Hiện nay, nhiều nhà máy và nhà kho đang sử dụng phương tiện vận chuyển tự động. Tầm nhìn và tham vọng của tôi là bắt đầu nhân rộng hệ thống vận chuyển tự động ra ngoài môi trường đó”, Falck nói.

Volvo Autonomous Solutions của Volvo Group (Thụy Điển) đang cung cấp hệ thống tự lái dành cho các phương tiện cơ giới trong ngành khai thác mỏ, nơi tài xế thường xuyên phải làm việc trong môi trường nguy hiểm và dễ xảy ra tai nạn.

“Việc đưa tài xế con người ra khỏi môi trường nguy hiểm này là rất quan trọng”, Nils Jaegar, Chủ tịch của Volvo Autonomous Solutions nói.

Quy định quản lý xe tải tự lái cũng khác nhau tùy theo thị trường. Tại Mỹ, 39 tiểu bang cho phép triển khai xe tải tự lái một cách rõ ràng hoặc ngầm định. Nhưng chưa có quy định liên bang nào về việc sử dụng xe tải tự lái.

Liên minh châu Âu (EU) cũng đã đặt ra khuôn khổ pháp lý cho các phương tiện tự lái hoàn toàn vào năm 2022. Tuy nhiên, việc sử dụng các phương tiện này chủ yếu chỉ giới hạn ở các tuyến đường được phê duyệt riêng lẻ và giữ các trung tâm kho vận. Hơn nữa, các nước thành viên EU cũng đặt ra các quy định quản lý khác nhau, gây khó khăn về mặt tuân thủ đối với các nhà phát triển xe tải tự lái.

Công ty tư vấn McKinsey ước tính, thị trường xe tải hạng nặng tự lái toàn cầu sẽ đạt giá trị 616 tỉ đô la Mỹ vào năm 2035. Trong đó, có 327 tỉ đô la đến từ Trung Quốc, 178 tỉ đô la từ Mỹ và 112 tỉ đô la từ châu Âu.

Những người chỉ trích xe tải tự lái lo ngại tài xế con người sẽ mất việc. Ngược lại, những người ủng hộ lại cho rằng, xe tải tự lái giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng trong ngành bằng cách hoạt động 24 giờ /ngày, 7 ngày/ tuần.

Tại Mỹ, ngành vận tải đường bộ đang thiếu hơn 80.000 tài xế và con số này dự kiến ​​sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030, theo Hiệp hội vận tải đường bộ Mỹ (ATA). Theo McKinsey, châu Âu đang thiếu 200.000 tài xế xe tải và sẽ thiếu 745.000 tài xế xe tải vào năm 2028.

Các chuyên gia trong ngành cho biết, xe tải tự lái cũng có thể giải quyết vấn đề chi phí vận chuyển tăng cao do lương tài xế hạn chế và nhiên liệu đắt đỏ trong khi khối lượng hàng hóa vận chuyển ngày càng tăng.

 Theo Financial Times