USD tăng mạnh, các quốc gia nhập khẩu dầu lao đao

Giá dầu Brent đã giảm hơn 30% so với mức đỉnh được ghi nhận hồi đầu năm nay, nhưng bạn sẽ không biết điều này nếu sống ở Paris, Mumbai hay Accra.

Đà giảm của giá dầu toàn cầu từ mức gần 128 USD/thùng xảy ra trong thời điểm đồng USD tăng khoảng 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này có nghĩa là giá nhiên liệu vẫn là một yếu tố quan trọng khiến chi phí sinh hoạt ở hầu hết khu vực trên thế giới bị đẩy lên cao.

Các quốc gia và khu vực tiêu thụ dầu thô lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và Liên minh châu Âu đều chứng kiến giá dầu trên thực tế giảm ít hơn giá dầu chuẩn của thế giới (Brent). Còn với một số nền kinh tế mới nổi như Sri Lanka, tác động từ đà giảm của giá dầu cũng như đà lao dốc của nội tệ so với USD khiến nền kinh tế gần như sụp đổ.

Giovanni Staunovo, chuyên gia phân tích hàng hóa tại UBS Group AG, cho biết: “Đồng USD tăng giá là một yếu tố bất lợi đối với những quốc gia tiêu thụ dầu mỏ mà đồng nội tệ của họ không liên hệ với đồng bạc xanh. Trong 12 tháng qua, giá dầu tăng mạnh hơn nhiều nếu tính theo nội tệ của một số quốc gia”.

Việc tăng lãi suất để củng cố nội tệ khiến các nền kinh tế vốn đã mong manh lại có nguy cơ tăng trưởng châm lại. Trong khi đó, các nước đang phát triển cũng cần theo dõi dự trữ đồng USD.

Các nước thuộc khu vực đồng tiền chung Euro phụ thuộc nhiều vào dầu nhập khẩu. Do không có nguồn cung dầu thô trong nước, mỗi quốc gia trong nhóm 5 nền kinh tế lớn nhất khu vực này, gồm Đức, Pháp, Italy, Tây Ban Nha và Hà Lan, phụ thuộc ít nhất 90% vào dầu nhập khẩu để vận hành các nhà máy lọc dầu.

Trong bối cảnh đó, việc giá dầu được định giá bằng đồng USD trở thành một vấn đề đau đầu, đặc biệt đối với các quan chức của Ngân hàng Trung ương châu Âu. Tình trạng nguồn cung hạn chế do Nga giảm xuất khẩu đã khiến giá tiêu dùng tại châu Âu tăng mạnh, đạt kỷ lục 9.9% trong tháng 9.

Các quốc gia châu Á cũng nhận thấy ảnh hưởng tương tự. Trong suốt tháng 08/2022, giá trị nhập khẩu dầu của Trung Quốc tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái, dù khối lượng thấp hơn do quốc gia này phải tuân thủ chính sách Zero COVID.

Tại Hàn Quốc, Thống đốc Rhee Chang-yong cho biết hồi tháng 9 rằng đà giảm của đồng won đang phá huỷ những lợi ích của việc giá dầu giảm. Cả Hàn Quốc và Nhật Bản đều đã đôi lần tìm cách bảo vệ người tiêu dùng khỏi đà tăng của giá nhiên liệu thông qua các khoản trợ cấp, tức là chuyển một phần gánh nặng cho chính phủ.

Áp lực từ đà tăng của đồng USD đã thúc đẩy Ấn Độ tiếp cận với các đối tác thương mại khác như Saudi Arabia, Nga và UAE để thực hiện các thương vụ bằng đồng nội tệ. Đồng rupee đã giảm khoảng 11% so với USD trong năm nay.

Divya Devesh, chiến lược gia tiền tệ tại Standard Chartered, nói: “Nếu giá dầu thô tiếp tục ở mức hiện tại hoặc tăng thêm, điều này có thể khiến thâm hụt thương mại duy trì ở mức cao, từ đó tiếp tục gây áp lực giảm lên đồng rupee của Ấn Độ”.

Áp lực từ đồng USD đang lan rộng, nhưng bị ảnh hưởng nặng nề nhất là các nền kinh tế mới nổi. Khi được định giá bằng đồng cedi của Ghana, giá dầu Brent không chỉ cao hơn hồi tháng 3, mà còn ở mức cao kỷ lục.

Giá nhiên liệu lên cao và tình trạng thiếu hụt ngoại hối cũng gây thiệt hại cho một số quốc gia. Sri Lanka gần đây phải đóng cửa nhà máy lọc dầu duy nhất của mình vì không thể trả tiền mua dầu thô. Đất nước này đã phá sản hồi mùa hè do không thể trang trải cho việc nhập khẩu thực phẩm và nhiên liệu.

“Chắc chắn các thị trường mới nổi sẽ gặp vấn đề về cán cân thanh toán do giá dầu tăng cao”, Caroline Bain, trưởng phòng kinh tế hàng hóa tại Capital Economics, đánh giá.