Trung Quốc sắp bơm 41 tỷ USD kích thích tiêu dùng, đẩy lùi giảm phát

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc ngày càng thừa nhận rằng họ cần phải chống lại áp lực giảm phát trong nước.

Khách hàng mua sắm tại một cửa hàng đồ điện tử ở Trung Quốc. (Ảnh: Getty Images). 

Tuần trước, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã nâng gấp đôi quy mô chương trình “thu cũ, đổi mới” để khuyến khích tiêu dùng lên 300 tỷ nhân dân tệ (khoảng 41,5 tỷ USD) trong năm nay.

Các khoản trợ cấp sẽ tương ứng khoảng 15 - 20% giá mua một số sản phẩm nhất định, từ smartphone tầm trung đến đồ gia dụng. Năm ngoái, chương trình thu cũ đổi mới có quy mô 150 tỷ nhân dân tệ và áp dụng với ít loại sản phẩm hơn.

CEO Jacob Cooke của WPIC Marketing + Technologies nhận xét rằng vòng trợ cấp mới của Bắc Kinh có quy mô “khá đáng kể” và nhiều khả năng sẽ hỗ trợ doanh số bán lẻ. Chương trình quy mô nhỏ hơn vào năm ngoái đã giúp các công ty thương mại điện tử gia tăng doanh số đối với một số sản phẩm.

Theo CNBC, một số chuyên gia e ngại rằng khoản trợ cấp một lần sẽ không tạo ra tác dụng lâu dài trong việc kích thích tiêu dùng. Tuy nhiên, ông Cooke dự đoán nhiều khả năng Trung Quốc sẽ tung ra thêm các chương trình khác.

Các biện pháp thúc đẩy tiêu dùng của Trung Quốc

Tuần trước, Thủ tướng Lý Cường đã trình bày báo cáo công tác trước Quốc hội, trong đó nêu thúc đẩy tiêu dùng là nhiệm vụ hàng đầu của chính phủ trong năm 2025.

Bà Laura Wang, Giám đốc đầu tư cổ phiếu Trung Quốc tại Morgan Stanley, cho biết đây là lần đầu tiên trong một thập kỷ Bắc Kinh đặt nhiều ưu tiên đến vậy cho tiêu dùng.

Tuy Bắc Kinh không chọn phát tiền mặt trực tiếp cho người dân như Mỹ và một số nước khác, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc ngày càng thừa nhận nhu cầu chống lại áp lực giảm phát trong nước.

Hôm 5/3, Bà Shen Danyang, Giám đốc Văn phòng Nghiên cứu thuộc Hội đồng Nhà nước Trung Quốc, nói với các phóng viên rằng Trung Quốc cần tập trung nhiều hơn cho nhu cầu nội địa để đề phòng “những cú sốc mới” tới nhu cầu nước ngoài.

Doanh số bán lẻ của Trung Quốc tăng 3,5% trong năm 2024, yếu hơn rõ rệt so với tốc độ tăng trưởng 7,2% của năm 2023. Một dấu hiệu khác cho thấy sự sụt giảm liên tục của nhu cầu là lạm phát giá tiêu dùng của nước này đã rơi xuống mức âm vào tháng 2.

Báo cáo công tác của chính phủ đề ra 4 giải pháp để đối phó với sự suy yếu của giá cả, bao gồm mở rộng hỗ trợ tài khóa, thúc đẩy tiêu dùng, sử dụng quy định để ngăn các cuộc chiến giá cả và nỗ lực hơn nữa để ổn định giá bất động sản.

Bất động sản chiếm tỷ trọng lớn trong tài sản của các hộ gia đình Trung Quốc. Do đó, ổn định thị trường bất động sản có thể tạo ra tác động lớn đến tiêu dùng.

Đầu năm 2025, Trung Quốc cũng tăng cường phát hành trái phiếu chính phủ đặc biệt kỳ hạn siêu dài. Tại kỳ họp Quốc hội tuần trước, Trung Quốc quyết định nâng mục tiêu thâm hụt ngân sách lên 4% để theo đuổi “chính sách tài khóa năng động”.

Tâm lý của các nhà đầu tư cũng được khích lệ khi Bắc Kinh tỏ ra thân thiện hơn với giới doanh nghiệp. Tháng trước, Chủ tịch Tập Cận Bình đã tổ chức cuộc họp hiếm hoi với các doanh nhân hàng đầu đất nước. Nếu doanh nghiệp có thêm tự tin, họ có thể đẩy mạnh tuyển dụng và tăng lương cho người lao động.

Ông Pan Xiang, nhà phân tích tại Nanhua Futures, nhận xét những biện pháp trên có thể giúp giảm chi phí sinh hoạt và giải phóng sức mua tiềm năng của người dân, nhưng với mức độ không lớn.

Chuyển biến đáng chú ý, nhưng chưa đủ

Ông Michael Hirson, thành viên của Trung tâm Phân tích Trung Quốc thuộc Viện Chính sách Xã hội châu Á, cho rằng các cam kết gần đây báo hiệu giới chức Trung Quốc đã bớt ngần ngại hơn với việc trợ giúp trực tiếp cho tiêu dùng.

Tuy nhiên, vị chuyên gia lưu ý sự thay đổi “vẫn diễn ra rất từ tốn”. Ông nói thêm: “Trung Quốc vẫn chưa thực hiện cú hích thực sự mạnh mẽ”.

Trước khi chính phủ tăng cường hỗ trợ, các hộ gia đình có xu hướng tiết kiệm thay vì chi tiêu do lo ngại về triển vọng thị trường việc làm và lương thưởng. Chi tiêu của các hộ gia đình đóng góp chưa tới 40% GDP Trung Quốc, thấp hơn hẳn mức trung bình quốc tế là khoảng 60%, theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế.

Xe điện, phim ảnh, du lịch

Trong bản kế hoạch công bố ngày 5/3, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc kêu gọi các quan chức nỗ lực để “tăng cường sức mua” - nhưng không phải đối với mọi loại hàng hóa. Trọng tâm của các nhà hoạch định chính sách là doanh số bán lẻ của những “mặt hàng lớn” như ô tô và nhà cửa.

Một phần của kế hoạch còn bao gồm việc phát triển nền kinh tế trải nghiệm, bao gồm phim ảnh, trò chơi điện tử, du lịch và văn hóa truyền thống. Trước đó, lượng khách du lịch đến các di tích lịch sử liên quan đến trò chơi ăn khách “Black Myth: Wukong” đã tăng mạnh, có thể là động lực khiến Bắc Kinh đề ra mục tiêu này.

Văn bản cũng thảo luận về kế hoạch tiếp tục trợ cấp cho chương trình thu cũ, đổi mới và nâng cấp thiết bị. Dữ liệu sơ bộ cho thấy doanh số bán lẻ của Trung Quốc quả thực đã tăng đáng kể khi chính phủ công bố khoản trợ cấp tiêu dùng ban đầu trị giá 81 tỷ nhân dân tệ vào tháng 1.

Doanh số bán xe điện - mặt hàng người tiêu dùng được hưởng trợ cấp thu cũ đổi mới lên tới 15.000 nhân dân tệ - nhảy vọt 686.000 chiếc vào tháng 2, cao hơn gần 80% so với cùng kỳ năm 2024. Doanh số bán smartphone trong tuần 20/1 - 26/1 tăng gần 65% so với một năm trước đó lên hơn 9,5 triệu chiếc.