Tổng thống Ukraine quyết không ký vào thỏa thuận 500 tỷ USD với Mỹ, lo người dân 'gánh nợ 10 đời'

Trong bối cảnh đàm phán căng thẳng và áp lực gia tăng, ông thừa nhận Ukraine có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài ký kết thỏa thuận, nhưng nhấn mạnh cần có đảm bảo an ninh rõ ràng.

Phát biểu tại Diễn đàn Ukraine năm 2025 diễn ra ở Kiev ngày 23/2, Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố ông chưa sẵn sàng đặt bút ký vào đề xuất mới nhất của Washington.

Theo kế hoạch này, Ukraine sẽ phải hoàn trả 500 tỷ USD cho Mỹ bằng doanh thu từ tài nguyên thiên nhiên - một khoản nợ khổng lồ mà nước này cần đến 250 năm để trả hết.

“Tôi sẽ không ký một thỏa thuận mà 10 thế hệ người Ukraine sau này phải gánh nợ”, ông Zelensky nhấn mạnh, đồng thời khẳng định Ukraine vẫn tiếp tục đàm phán với phía Mỹ.

Thỏa thuận gây tranh cãi

Thỏa thuận khoáng sản giữa 2 nước đã trải qua hơn 10 ngày đàm phán, với nhiều dự thảo bị phía Ukraine từ chối.

New York Times đưa tin, Washington hôm 22/2 đã gửi bản dự thảo mới, trong đó tiếp tục yêu cầu Ukraine nhượng lại một nửa doanh thu từ khai thác tài nguyên thiên nhiên - bao gồm khoáng sản, dầu mỏ, khí đốt, cùng lợi nhuận từ cảng biển và cơ sở hạ tầng quan trọng.

Theo đó, các khoản thu này sẽ được chuyển vào một quỹ do Mỹ kiểm soát hoàn toàn. Ukraine sẽ phải đóng góp liên tục cho đến khi quỹ đạt đủ 500 tỷ USD - gấp đôi tổng sản lượng kinh tế của nước này vào năm 2021, trước khi chiến sự nổ ra.

Ông Zelensky lập luận rằng con số này không tương xứng với mức viện trợ thực tế mà Mỹ đã cung cấp.

Dữ liệu chính thức cho thấy từ khi xung đột Nga – Ukraine bùng phát vào tháng 2/2022, Washington đã hỗ trợ cho Kiev hơn 60 tỷ USD vũ khí.

Nếu tính cả viện trợ quân sự, nhân đạo và tài chính, Viện Kiel về Kinh tế Thế giới (Đức)ước tính tổng hỗ trợ của Mỹ dành cho Ukraine trong giai đoạn 2022 – 2024 rơi vào khoảng 120 tỷ USD.

Tại diễn đàn, ông Zelensky chỉ trích tính bất hợp lý của thỏa thuận: Ukraine bị buộc phải trả gấp đôi số tiền mà nước này từng nhận viện trợ. Ông cũng bức xúc khi Mỹ chưa từng áp dụng mô hình này với đồng minh khác như Israel, Qatar, UAE hay Saudi Arabia.

“Thỏa thuận nêu rõ rằng với mỗi USD nhận viện trợ, Ukraine phải hoàn trả hai USD”, ông Zelensky nói. “Nói thẳng ra, đây là một khoản vay với lãi suất 100%. Tôi không chỉ phải trả gốc mà còn phải trả thêm 100% tiền lãi”.

Mỹ có đảm bảo lợi ích cho Ukraine?

Một điểm gây tranh cãi khác là dự thảo mới nhất không cam kết đảm bảo an ninh hay hỗ trợ quân sự lâu dài cho Ukraine. Phiên bản hôm 14/2 từng đề cập đến mục tiêu “hòa bình và an ninh lâu dài” cho Kyiv, nhưng từ “an ninh” đã bị xóa khỏi văn bản cập nhật gần đây.

Tài liệu cũng quy định rằng một phần doanh thu từ quỹ 500 tỷ USD sẽ được tái đầu tư vào công cuộc tái thiết Ukraine, đồng thời khẳng định Mỹ có ý định hỗ trợ nền kinh tế nước này trong dài hạn.

Tuy nhiên, Washington không đưa ra con số cam kết cụ thể. Mỹ lập luận rằng sự hiện diện lợi ích kinh tế của họ tại Ukraine sẽ giúp ngăn chặn các cuộc tấn công từ Nga trong tương lai, song ông Zelensky phản bác lập luận này đã thất bại từ năm 2022.

Dù vậy, Tổng thống Ukraine cũng thừa nhận thực tế khó khăn rằng Kiev có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài việc ký kết một thỏa thuận kinh tế với Mỹ - nhưng với điều kiện phải có đảm bảo an ninh rõ ràng.

Bên cạnh đó, ông cũng bày tỏ mong muốn gặp ông Trump trước khi lãnh đạo Mỹ có cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Tổng thống Ukraine cảnh báo rằng nếu ông Trump chọn gặp ông Putin trước, điều này có thể làm lung lay lòng tin của đồng minh vào Mỹ.

“Ông Trump có vẻ muốn thể hiện sức mạnh, nhưng có lẽ ông ấy đang nhắm sai mục tiêu”, ông Zelensky nhận định. “Hòa bình chỉ có thể đạt được thông qua sức mạnh, nhưng lẽ ra sức mạnh đó phải hướng vào Nga, chứ không phải theo hướng ngược lại”.

Theo Washington Post, CNN

>> Đặc phái viên Mỹ nêu điều Nga – Ukraine cần nhượng bộ để đạt thỏa thuận hòa bình