Tình thế tiến thoái lưỡng nan về nợ của Trung Quốc: Càng chờ đợi, chi phí càng lớn

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính rằng, tổng nợ từ trái phiếu do các đơn vị tài chính của chính quyền địa phương (LGFV) tại Trung Quốc phát hành đã tăng lên mức kỷ lục 66 nghìn tỷ nhân dân tệ (CNY, tương đương 9 nghìn tỷ USD) trong năm nay.

Chi phí cơ hội đang gia tăng

Theo các nhà phân tích, Trung Quốc đang xem xét các biện pháp mạnh mẽ hơn để giải quyết rủi ro từ cuộc khủng hoảng nợ chính quyền địa phương, nhưng chi phí cơ hội đang gia tăng khi phải hạn chế rủi ro trong hệ thống tài chính do nhà nước chi phối.

Hệ thống tài chính của Trung Quốc đã chịu áp lực từ cuộc khủng hoảng bất động sản trong vài năm qua và các nhà phân tích đã cảnh báo rằng, chi phí có thể rất lớn nếu Bắc Kinh không hành động đủ nhanh để giải quyết cuộc khủng hoảng từ thị trường bất động sản, vốn gây ra nhiều hậu quả cho chính quyền địa phương.

Alicia Garcia-Herrero - nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á-Thái Bình Dương tại tổ chức tài chính Natixis có trụ sở tại Pháp - cho biết trong tuần này rằng: “Nói chung, mặc dù không thể tránh khỏi những hậu quả mang tính cơ cấu của bong bóng bất động sản đang giảm phát, nhưng các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc nên tập trung vào việc hạn chế tác động lan tỏa tiềm tàng sang lĩnh vực tài chính và từ đó gây ra rủi ro hệ thống.”

“Họ càng chờ đợi lâu thì chi phí sẽ càng lớn”, bà nói.

Theo tờ South China Morning Post (SCMP), Bắc Kinh đã nhận ra tính cấp bách của cuộc khủng hoảng nợ chính quyền địa phương và tuyên bố vào tháng trước rằng cần phải giải quyết vấn đề này bằng “một giải pháp toàn diện”.

Wang Tao - nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại ngân hàng UBS có trụ sở tại Thụy Sĩ - cho biết, có những rủi ro trong việc chính sách hỗ trợ không được ban bố kịp thời hoặc không đạt được hiệu quả trong nền kinh tế rộng lớn hơn.

“Đặc biệt, làm thế nào để xử lý chi tiêu kém hiệu quả của chính quyền địa phương khi việc này đã chiếm tới 90% nguồn tài chính của Trung Quốc”, ông Wang nói.

“Ngoài ra, chính quyền trung ương cũng phải đối mặt với những thách thức về cơ cấu, bao gồm dân số già và những hạn chế trong việc tiếp cận công nghệ tiên tiến từ nước ngoài; đồng thời [chính quyền trung ương] được cho là sẽ lèo lái nền kinh tế thoát khỏi mô hình tăng trưởng do chính quyền địa phương và bất động sản dẫn dắt theo hướng bền vững hơn và chất lượng cao hơn”, ông Wang nói thêm trong tuần này.

“Việc cân nhắc nội bộ có thể mất thời gian và dẫn đến chậm trễ trong việc đưa ra các phản hồi chính sách hiệu quả”, ông Wang nói.

'Bước đi rất sớm và nhỏ' của Trung Quốc

Tạp chí Caixin hôm 19/8 đưa tin rằng, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc có thể thiết lập một công cụ thanh khoản khẩn cấp giữa các ngân hàng để cung cấp vốn chi phí thấp với kỳ hạn dài hơn cho các LGFV.

LGFV là các thực thể kết hợp cả công và tư, được tạo ra để khắc phục những hạn chế về vay nợ của chính quyền địa phương tại Trung Quốc và đã phát triển nhanh chóng kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Mối lo ngại ngày càng tăng về khả năng trả nợ LGFV của chính quyền địa phương, vì doanh thu từ việc bán đất của họ bị sụt giảm do thị trường bất động sản sụt giảm, mặc dù nhiều địa phương vẫn tiếp tục vay để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng tốn kém nhằm thúc đẩy tăng trưởng.

Logan Wright - đối tác kiêm giám đốc nghiên cứu thị trường Trung Quốc tại công ty phân tích dữ liệu Rhodium Group có trụ sở tại Mỹ - cho biết, kế hoạch mà Caixin mô tả là “một bước đi rất sớm và nhỏ” .

Tuy nhiên, ông nói thêm rằng, đề xuất như vậy có khả năng tạo thêm rủi ro thị trường cho các tỉnh hoặc khu vực không nhận được hoặc chỉ nhận được hạn ngạch tái cấp vốn trái phiếu thấp.

Rhodium Group ước tính rằng, tính đến tháng 7, các khoản vay LGFV chiếm 20 đến 25% tổng số khoản vay ngân hàng ở Trung Quốc, trong khi trái phiếu LGFV chiếm 51% tổng số trái phiếu doanh nghiệp, và tín dụng LGFV chiếm khoảng 13% tổng số tài sản tài chính trên toàn hệ thống.

Hầu hết các khoản nợ chính quyền địa phương của Trung Quốc đều do các nhà đầu tư trong nước nắm giữ và mức độ ảnh hưởng của ngành ngân hàng đối với LGFV được coi là đáng kể.

Rhodium Group cho biết thêm, bất kỳ hình thức giải quyết nợ nào cũng sẽ phải chia sẻ tổn thất trên toàn hệ thống và phần lớn tổn thất sẽ do các tổ chức ngân hàng và phi ngân hàng của Trung Quốc gánh chịu.

“Đây là vấn đề nan giải đối với Bắc Kinh. Đầu tư của chính quyền địa phương vẫn chiếm một tỷ lệ đáng kể trong tổng đầu tư và có khả năng chiếm khoảng 14 đến 15% tổng sản phẩm quốc nội hiện nay. Vì vậy, để đầu tư của chính quyền địa phương chậm lại quá nhiều rõ ràng sẽ có tác động đến tăng trưởng”, ông Wright nói.

“Họ cần quản lý cả số nợ hiện tại và [thiết lập] một cơ chế bền vững hơn để tài trợ cho đầu tư địa phương trong tương lai”, ông Wright nói thêm.

Tổng nợ LGFV của Trung Quốc tăng lên mức kỷ lục 66 nghìn tỷ CNY

Theo SCMP, trong giai đoạn 2015-2018, sau khi được Bắc Kinh chấp thuận, các chính quyền địa phương đã phát hành trái phiếu trị giá khoảng 12 nghìn tỷ CNY (1.646 tỷ USD) để hoán đổi nợ xấu ngoại bảng (là những khoản nợ xấu đã được sử dụng quỹ dự phòng rủi ro để xử lý được theo dõi ngoại bảng để tiếp tục áp dụng các biện pháp thu hồi; việc thu hồi được các khoản nợ này sẽ làm tăng lợi nhuận bất thường của các tổ chức tín dụng).

Nhưng khoản nợ LGFV lại sớm chồng chất và trong một báo cáo công bố vào tháng 2, IMF ước tính rằng, tổng nợ LGFV của Trung Quốc đã tăng lên mức kỷ lục 66 nghìn tỷ CNY (9 nghìn tỷ USD) trong năm nay, cao hơn gấp đôi so với con số 30,7 nghìn tỷ CNY được báo cáo vào năm 2017.

Một số cố vấn chính sách cho Bắc Kinh, trong đó có Liu Shangxi, người đứng đầu Học viện Tài chính Trung Quốc đã kêu gọi chính quyền trung ương cải cách vai trò của mình cũng như vai trò của chính quyền địa phương trong việc hỗ trợ phát triển bền vững.

Ông Liu nói với tờ báo nhà nước Economic Observer vào tháng 7 rằng: “Khuôn khổ cơ bản của mối quan hệ chính quyền trung ương và địa phương hiện tại của chúng ta [Trung Quốc] là di sản từ quá khứ và nó không phù hợp với xã hội năng động hiện tại.”

Ông Liu mô tả những cải cách này là “khẩn cấp” và cho biết, chính quyền trung ương nên đảm nhận một số trách nhiệm phát triển kinh tế từ chính quyền địa phương.

Ông Liu nói: “Cấp chính quyền địa phương càng thấp thì khả năng phối hợp với chính sách kinh tế xuyên khu vực càng thấp. Với sự cải thiện về phát triển kinh tế và xã hội của Trung Quốc, quyền hạn và trách nhiệm chi tiêu cũng cần được nâng cao; nếu không, chi phí quản trị sẽ tăng theo cấp số nhân.”