Thủ tướng Anh sa thải Bộ trưởng Tài chính, đảo ngược một phần gói giảm thuế

Hôm 14-10, Thủ tướng Anh, Liz Truss thông báo sa thải Bộ trưởng Tài chính Kwasi Kwarteng, thay thế ông bằng cựu Ngoại trưởng Jeremy Hunt. Đồng thời, bà cũng đảo ngược một phần chiến lược kinh tế.

• Lạm phát của Anh tăng cao nhất trong 40 năm

Động thái này diễn ra sau nhiều tuần thị trường và đảng Bảo thủ cầm quyền gây áp lực buộc bà Truss phải giải thích cách mà bà tìm kiếm nguồn kinh phí tài trợ cho một gói cắt giảm thuế lớn nhất trong 50 năm.

Sự ra đi của ông Kwarteng là một đòn giáng lớn đối với bà Truss sau khi bà lên nắm quyền thủ tướng chưa đầy 6 tuần và khiến bà rơi vào tình thế nguy hiểm giữa lúc đảng Bảo thủ cầm quyền công khai chống lại bà. Quyết định sa thải khiến ông Kwarteng trở thành vị bộ trưởng Tài chính tại vị ngắn thứ hai trong lịch sử nước Anh với thời gian 38 ngày.

Hai nhà chính trị này đã sát cánh về kế hoạch kinh tế và đã đặt cược danh tiếng vào chính sách thúc đẩy tăng trưởng.

Hôm 23-9, ông Kwarteng công bố chương trình “ngân sách nhỏ” (mini budget), bao gồm gói cắt giảm thuế 45 tỉ bảng, lớn nhất trong nửa thế kỷ và kế hoạch vay nợ thêm để thúc đẩy tăng trưởng.

Gói giảm thuế gây tranh cãi vì bao gồm việc giảm thuế cho những người có thu nhập cao nhất và vì nội dung khác, là việc hủy kế hoạch tăng thuế doanh nghiệp từ 19% lên 25%, dự kiến áp dụng vào tháng 4-2023.

Tuy nhiên, ông Kwarteng không nêu chi tiết cách thức tìm kiếm kinh phí cho gói giảm thuế  hoặc đưa ra phân tích độc lập về tác động đối với tài chính công. Điều này làm gia tăng rủi ro nợ vay của chính phủ có thể tăng lên mức không bền vững.

Lo ngại kế hoạch kinh tế này sẽ đốt nóng thêm lạm phát vào thời điểm giá cả ở Anh tăng nhanh nhất trong 40 năm, giới đầu tư đã ồ ạt bán đồng bảng, khiến giá xuống mức thấp kỷ lục so với đồng đô la Mỹ.

Trái phiếu chính phủ Anh cũng bị bán tháo, buộc Ngân hàng trung ương Anh (BoE) phải can thiệp thị trường khẩn cấp. Cho đến nay, BoE đã tiến hành ba đợt can thiệp để trấn an thị trường trái phiếu đang suy sụp, khiến một số quỹ hưu trí của Anh đứng bên bờ vực vỡ nợ.

Gói cắt giảm thuế không có nguồn tài trợ bị các nhà đầu tư, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), các cơ quan xếp hạng tín dụng và các thành viên của chính đảng Bảo thủ của bà Truss chỉ trích.

Việc trao chiếc ghế Bộ trưởng Tài chính cho ông Jeremy Hunt, một người xử lý công việc điềm tĩnh, được thiết kế để trấn an thị trường sau cơn hỗn loạn thị trường do chính sách kinh tế của Thủ tướng Truss và ông Kwarteng gây ra.

“Điều quan trọng bây giờ là chúng ta nhấn mạnh cam kết của chính phủ đối với kỷ luật tài khóa,” ông Kwarteng viết trong một bức thư gửi thủ tướng và xác nhận, Thủ tướng Truss đã yêu cầu ông từ chức.

Tại một cuộc họp báo vội vã ở văn phòng thủ tướng hôm 14-10, bà Truss cũng cho biết chính phủ sẽ thôi hủy kế hoạch tăng thuế doanh nghiệp như dự kiến, một động thái sẽ tiết kiệm cho ngân sách 18 tỉ bảng.

Đây là lần thứ hai trong tháng này, Thủ tướng Truss đã đảo ngược chính sách kinh tế. Trước đó, vào ngày 3-10, chính phủ của bà đã từ bỏ kế hoạch cắt giảm mức thuế thu nhập cao nhất đối với những người giàu, chỉ hơn một tuần sau khi nó được công bố.

Nói với CNN, cựu Phó thống đốc BoE, Charlie Bean cho rằng, việc loại bỏ ông Kwarteng “có lẽ là một bước cần thiết” nhưng Thủ tướng Truss sẽ phải công bố một kế hoạch mới để giải quyết nợ chính phủ trong vòng 3-5 năm tới. Nếu không, đồng bảng và trái phiếu chính phủ Anh có thể trải qua một đợt bán tháo khác.

“Những gì thị trường muốn thấy là một bức tranh thống nhất, làm thế nào để tất cả khớp lại với nhau. Nếu không, bạn sẽ thấy đồng bảng và trái phiếu chính phủ Anh bị lại phải chịu sức ép”, ông nói.

Theo CNN, Bloomberg