Hai tiêu chí cần cải thiện bao gồm việc gỡ bỏ yêu cầu bắt buộc nhà đầu tư nước ngoài phải ký quỹ trước khi giao dịch (prefunding) và xử lý giao dịch không thành công (failed trade management). Trong đó, tiêu chí non-prefunding, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68 và các bên liên quan thực hiện khá tốt.
Ưu tiên sớm nâng hạng TTCK
Phát biểu tại Hội thảo “Toàn cảnh Thị trường vốn năm 2024 và triển vọng năm 2025”, do Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam phối hợp với Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance tổ chức, ông Tô Trần Hoà, Vụ trưởng Vụ phát triển Thị trường, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, trong 11 tháng vừa qua, thị trường cổ phiếu, chứng chỉ quỹ trải qua nhiều phiên tăng giảm đan xen nhưng về cơ bản vẫn thị trường vẫn tiếp tục xu hướng phục hồi tích cực trên nền thị trường năm 2023.
Toàn cảnh Hội thảo |
Để có được kết quả trên, theo ông Hoà, Chính phủ, Bộ Tài chính và Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm tạo thuận lợi, cũng như gỡ bỏ những rào cản cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận TTCK thông qua việc khẩn trương sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan.
Theo đó, ngày 18/9/2024, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 68/2024/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán. Thông tư số 68/2024/TT-BTC đã bổ sung quy định về giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền khi đặt lệnh của nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức và đề ra lộ trình triển khai công bố thông tin bằng tiếng Việt và tiếng Anh.
Theo ông Hoà, đây là căn cứ pháp luật nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào TTCK Việt Nam với chi phí thấp hơn nhưng lại giảm thiểu các rủi với các nhà đầu tư.
Ông Tô Trần Hoà, Vụ trưởng Vụ phát triển Thị trường, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước phát biểu tại sự kiện |
Bước sang năm 2025, nhằm đảm bảo sự vận hành liên tục, thông suốt, ổn định, minh bạch của thị trường chứng khoán, ông Hoà cho biết, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tiếp tục ưu tiên tập trung vào các giải pháp để hoàn thành mục tiêu sớm nâng hạng TTCK. Đồng thời, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp đã đề ra tại Chương trình hành động thực hiện Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030, trong đó có một số điểm chính trong định hướng chính sách như sau:
Thứ nhất, về nâng hạng thị trường, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các biện pháp để nâng hạng TTCK nhằm thu hút các dòng vốn lớn, nâng cao chất lượng thị trường, duy trì tăng trưởng về quy mô; tiếp tục tuyên truyền rộng rãi đến thành viên thị trường, công chúng đầu tư nội dung của Thông tư số 68/2024/TT-BTC đảm bảo hiệu quả, an toàn, an ninh thị trường.
Thứ hai, tiếp tục tăng cường phối hợp với các bộ, ngành trong việc xem xét sửa đổi quy định pháp lý để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài tại thị trường Việt Nam; tăng cường phối hợp với NHNN Việt Nam trong việc xem xét sửa đổi quy định pháp lý liên quan đến giảm thủ tục và rút ngắn thời gian mở tài khoản, tạo điều kiện cho hoạt động đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục tham gia vào TTCK Việt Nam.
Mặc dù có nhiều cơ sở để lạc quan về sự phát triển và cơ hội nâng hạng của TTCK Việt Nam, nhưng ông Hòa cho rằng, luôn phải lưu tâm bởi kinh tế Việt Nam vẫn còn nhiều rủi ro, thách thức; trong khi kinh tế toàn cầu còn chứa đựng nhiều yếu tố khó lường, nhất là tăng trưởng của những đối tác thương mại lớn của Việt Nam.
Bên cạnh đó, căng thẳng địa chính trị kéo dài, các vấn đề về biến đổi khí hậu, chuyển đổi xanh, rủi ro an ninh năng lượng, lương thực và thiên tai, dịch bệnh... Việt Nam vẫn phải đối mặt. Đặc biệt, sự thay đổi một số chính sách kinh tế và đối ngoại của Hoa Kỳ sẽ có sức ảnh hưởng lớn đối với kinh tế thế giới và Việt Nam. Việt Nam có cán cân thương mại thặng dư tương đối lớn với Hoa Kỳ, nên rủi ro khi Hoa Kỳ có thể mở rộng các chính sách bảo hộ, áp thuế đối với xuất khẩu Việt Nam là hiện hữu.
Hai tiêu chí cần cải thiện
Chia sẻ thông tin về tiến trình nâng hạng TTCK, TS. Tạ Thanh Bình, Tổng giám đốc Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết, trong một buổi làm việc mới đây cùng đại diện FTSE Russell, đơn vị xếp hạng thị trường này đã khẳng định rằng Việt Nam đã đáp ứng được 7/9 tiêu chí nâng hạng.
“Hai tiêu chí cần cải thiện bao gồm việc gỡ bỏ yêu cầu bắt buộc nhà đầu tư nước ngoài phải ký quỹ trước khi giao dịch (prefunding) và xử lý giao dịch không thành công (failed trade management)”, bà Bình nói.
Đối với tiêu chí non-prefunding, bà Bình chia sẻ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã phối hợp với các thành viên thị trường nỗ lực cải cách. Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68, với nội dung quan trọng là bỏ yêu cầu bắt buộc ký quỹ đối với nhà đầu tư nước ngoài.
Theo bà Bình, những thông tin trên cho thấy công tác triển khai Thông tư 68 cho đến này đã được VSDC và các bên liên quan thực hiện khá tốt, không để xảy ra trường hợp nhà đầu tư nước ngoài thiếu tiền dẫn đến phải chuyển nghĩa vụ thanh toán cũng như ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán của thị trường. Việc cung cấp dịch vụ, quản lý rủi ro giao dịch NPF của CTCK, ngân hàng liên kết cũng như việc sử dụng cơ chế giao dịch NPF của nhà đầu tư nước ngoài về cơ bản được thực hiện theo hướng thận trọng, an toàn.
Với tiêu chí cuối cùng để nâng hạng là xử lý giao dịch không thành công (failed trade management), theo bà Bình, giải pháp áp dụng cơ chế thanh toán bù trừ trung tâm (CPP).
TS. Tạ Thanh Bình, Tổng giám đốc Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) chia sẻ tại Hội thảo |
Liên quan đến vấn đề này, các quy định mới trong Luật Chứng khoán vừa được thông qua đã mở đường cho ngành chứng khoán tiếp tục triển khai các giải pháp nâng hạng theo tiêu chuẩn MSCI (khó đáp ứng hơn tiêu chuẩn của FTSE Russell).
“Trong phạm vi chức năng và nhiệm vụ của VSDC, với định hướng đảm bảo sự ổn định của các khuôn khổ thể chế, một trong các công tác chiến lược VSDC cần thực hiện là việc thiết lập công ty con có chức năng đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường chứng khoán cơ sở”, bà Bình nói.
Đáng chú ý, Tổng giám đốc VSDC thông tin, trong quý III và IV/2024, cơ quan này đã tích cực tham gia góp ý, đề xuất bổ sung, chỉnh sửa Luật Chứng khoán và Nghị định 155 để chuẩn bị hướng tới thành lập công ty con thực hiện chức năng đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường chứng khoán cơ sở. Đây là một bước đi cần thiết cho việc quản lý rủi ro thanh toán tổng thể thị trường và tiếp tục hướng tới các tiêu chí nâng hạng cho TTCK Việt Nam trong tương lai. Ngoài ra, quy định công bố thông tin tiếng Anh và việc áp dụng đồng bộ theo lộ trình sẽ từng bước cải thiện tiêu chí minh bạch.
Bên cạnh FTSE, Việt Nam cũng theo đuổi mục tiêu nâng hạng thị trường theo tiêu chuẩn của MSCI. Đối với bộ tiêu chí của MSCI Global, đến tháng 6/2024, TTCK Việt Nam đã đáp ứng 10/18 tiêu chí.
“Có thể kể đến một số tiêu chí cần cải thiện như mức giới hạn sở hữu nước ngoài (Foreign Ownership Limit Level), mức sở hữu nước ngoài còn lại (Foreign Room Level) và hay mức độ tự do hóa của thị trường hối đoái chưa đáp ứng… Khối lượng công việc cần triển khai không hề đơn giản”, bà Bình nói.
Tuy nhiên, một số TTCK đang có những biến động lớn, chẳng hạn như thị trường chứng khoán Pakistan đang ở mức thị trường mới nổi đã bị xem xét đưa xuống thị trường cận biên, đồng thời gặp phải biến động chính trị nội bộ.
“Đây chính là những thách thức thực tế mà chúng ta cần phải đối mặt và đưa ra kịch bản để giải quyết”, bà Bình nhấn mạnh.
