Tân Thủ tướng Anh đứng trước 'khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng'

Tân Thủ tướng Rishi Sunak và vợ là Akshata Murthy vừa trở thành những chủ nhân giàu có nhất của ngôi nhà số 10 Phố Downing trong bối cảnh nước Anh đang vật lộn với một cuộc khủng hoảng kinh tế và chính phủ đang xem xét cắt giảm chi tiêu, gây tổn hại tới sinh kế người dân.

Ông Rishi Sunak bước vào ngôi nhà số 10 phố Downing, ngày 25/10/2022. (Ảnh: Reuters).

Thủ tướng giàu nhất lịch sử nước Anh có xa rời quần chúng?

Trong khi Nhà Trắng tại Washington gắn liền với chức vụ Tổng thống Mỹ thì số 10 phố Downing ở London là nơi Thủ tướng Anh sinh sống và làm việc. Trong tuần cuối tháng 10 này, ngôi nhà số 10 này đã có chủ nhân mới là tân Thủ tướng Rishi Sunak và vợ là bà Akshata Murthy.

Hồi tháng 5, Danh sách người giàu nước Anh của tạp chí The Sunday Times xếp vợ chồng ông Sunak ở vị trí thứ 222 với khối tài sản ròng trị giá 730 triệu bảng Anh (tương đương 837 triệu USD). Ông Sunak là chính trị gia cấp cao đầu tiên góp mặt trong danh sách người giàu nước Anh kể từ năm 1989 và cũng là Thủ tướng giàu nhất lịch sử nước Anh.

Kỷ lục trước đây thuộc về ông Edward Stanley, người ba lần làm Thủ tướng trong giai đoạn 1852 – 1868. Theo Sách kỷ lục Guinness Thế giới, ông Stanley khi đó có khối tài sản cá nhân khoảng 7 triệu bảng Anh, tương ứng với 450 triệu bảng hiện nay.

Quốc vương Charles III của nước Anh hiện nay cũng chỉ có khối tài sản khoảng 400 triệu bảng Anh, thấp hơn đáng kể so với vợ chồng cựu Bộ trưởng Tài chính Sunak.

Hồi tháng 8 khi ông Sunak đang tranh cử ghế Thủ tướng với bà Liz Truss sau khi ông Boris Johnson từ chức, có người đã hỏi ông làm sao có thể hiểu được tâm tư của dân chúng khi bản thân ông giàu hơn cả Nữ hoàng Elizabeth (lúc đó vẫn còn sống). Ông Sunak đã trả lời rằng mọi người không nên coi tài sản của ông là mục tiêu công kích.

“Tôi nghĩ ở đất nước mình, chúng ta không đánh giá người khác bằng tài khoản ngân hàng mà là bằng cốt cách và hành động. Đúng là tôi thực sự may mắn khi được sống trong hoàn cảnh hiện nay, nhưng không phải tôi sinh ra đã được như vậy”, ông Sunak nói trong một sự kiện tranh cử tại Darlington, phía bắc nước Anh.

“Cha mẹ tôi đã phải làm việc cực kỳ vất vả để cho tôi những cơ hội này. Tôi sẽ không xin lỗi vì những gì mà cha mẹ đã làm cho tôi. Những gì cha mẹ đã làm chính là lý do khiến tôi muốn làm Thủ tướng, vì tôi muốn mang những cơ hội đó đến với mọi người”, ông Sunak nói.

Trong cuộc tranh cử vào ghế Thủ tướng để thay thế ông Boris Johnson, ông Sunak đã bị bà Liz Truss đánh bại. Tuy nhiên, bà Truss chỉ làm Thủ tướng trong 44 ngày và xác lập kỷ lục buồn là người tại vị trong thời gian ngắn nhất lịch sử Anh. Nguyên nhân chủ yếu là kế hoạch ngân sách nhỏ gồm các đề xuất cắt giảm thuế và tăng vay nợ của bà khiến thị trường tài chính hoảng loạn.

Sau khi bà Truss bị buộc phải từ chức, ông Rishi Sunak đã nổi lên là ứng cử viên sáng giá để trở thành Thủ tướng thứ 3 của Anh trong vòng hai tháng. Cựu Thủ tướng Boris Johnson ban đầu cũng có ý định giành lại ghế lãnh đạo nước Anh nhưng sau đó đã bỏ cuộc.

Do không có đối thủ tranh cử nên ông Sunak dễ dàng trở thành Thủ tướng mà không phải trải qua bầu cử. Các đối thủ chính trị của ông vẫn coi tiền tài là chủ để để công kích. Ông Ed Davey, lãnh đạo của Đảng Dân chủ Tự do với tư tưởng ủng hộ EU, gọi ông Sunak là người “xa rời quần chúng”.

“Những lời của ông Rishi Sunak không có tác dụng trấn an gì đối với những người đang lo sốt vó về mùa đông sắp tới”, ông Davey nói.

Giá cả tăng cao đang gây ra nhiều khó khăn cho người dân Anh.

Bài phát biểu đầu tiên

Sáng 25/10, ông Rishi Sunak đã chính thức được vua Charles III bổ nhiệm làm Thủ tướng. Sau đó, vị Thủ tướng gốc Ấn đầu tiên của Anh đã có bài phát biểu trước ngôi nhà số 10 phố Downing. Dưới đây là toàn văn bài phát biểu:

“Chào buổi sáng

Tôi vừa tới cung điện Buckingham và chấp nhận lời mời của nhà vua để thành lập một chính phủ dưới tên nhà vua. Tôi thấy mình cần phải giải thích tại sao tôi lại đang đứng đây với tư cách thủ tướng mới của các bạn.

Ngay lúc này, đất nước của chúng ta đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế sâu sắc. Hậu quả của COVID vẫn còn dai dẳng. Cuộc chiến của Putin ở Ukraine khiến thị trường năng lượng và chuỗi cung ứng thế giới mất ổn định.

Tôi muốn bày tỏ lòng kính trọng đối với người tiền nhiệm của mình là bà Liz Truss. Việc bà muốn cải thiện tăng trưởng của đất nước này là không sai. Đó là một mục tiêu cao quý. Và tôi ngưỡng mộ sự nỗ lực không ngừng nghỉ của bà trong việc tạo ra thay đổi.

Nhưng một số sai lầm đã xảy ra, không phải vì dụng ý xấu mà thậm chí là hoàn toàn ngược lại. Nhưng suy cho cùng đó vẫn là những sai lầm. Tôi đã được bầu làm lãnh đạo của đảng tôi và thủ tướng của mọi người, một phần là để sửa chữa những sai lầm đó. Quá trình sửa chữa bắt đầu ngay lúc này.

Tôi sẽ đưa nhiệm vụ ổn định kinh tế và lòng tin vào trọng tâm của chương trình nghị sự của chính phủ, đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều quyết định khó khăn.

Nhưng mọi người đã nhìn thấy tôi, trong thời gian COVID, làm mọi việc có thể để bảo vệ người dân và doanh nghiệp thông qua các chính sách như cho nghỉ phép. Luôn luôn có những giới hạn, đặc biệt là trong thời điểm hiện nay, nhưng tôi hứa là tôi sẽ dùng lòng trắc ẩn giống như trước đây để ứng phó với những thách thức ngày nay.

Chính phủ do tôi dẫn dắt sẽ không để cho thế hệ mai sau – thế hệ con và cháu của các bạn – phải gánh khối nợ mà chúng ta không đủ sức chi trả.

Đồng bảng Anh mất giá so với đô la Mỹ trong một năm qua.

Tôi sẽ đoàn kết đất nước của chúng ta, không phải bằng lời nói mà bằng hành động. Tôi sẽ làm việc suốt ngày đêm để phụng sự nhân dân. Chính phủ này sẽ có sự chính trực, chuyên nghiệp và trách nhiệm ở mọi cấp độ. Lòng tin chỉ giành cho người xứng đáng và tôi sẽ xứng đáng với lòng tin của nhân dân.

Tôi sẽ luôn biết ơn ông Boris Johnson vì những thành tựu phi thường của ông trong thời gian làm thủ tướng, và tôi trân trọng sự nồng ấm và độ lượng của ông. Và tôi biết ông sẽ đồng ý rằng trọng trách mà đảng của chúng tôi giành được vào năm 2019 không phải là đặc quyền riêng của một cá nhân.

Trọng trách đó thuộc về tất cả chúng ta và giúp đoàn kết tất cả mọi người. Điểm cốt lõi nhất của trọng trách đó là tuyên ngôn của chúng tôi. Tôi sẽ thực hiện những lời hứa của đảng mình.

Hệ thống dịch vụ y tế vững mạnh hơn, trường học tốt hơn, đường phố an toàn hơn, kiểm soát biên giới, bảo vệ môi trường, hỗ trợ các lực lượng vũ trang, đảm bảo công bằng và xây dựng một nền kinh tế tận dụng các cơ hội của Brexit để doanh nghiệp có thể đầu tư, cải tiến và tạo việc làm.

Tăng trưởng kinh tế của Anh chậm lại.

Tôi hiểu thời khắc hiện nay khó khăn như thế nào, sau khi hàng tỷ bảng Anh đã phải chi ra để chống COVID, sau những xáo trộn do một cuộc chiến tranh khủng khiếp mà cái kết nhất định phải là chiến thắng.

Tôi biết rõ tình hình khó khăn như thế nào và tôi cũng hiểu mình có nhiều việc phải làm để lập lại lòng tin sau tất cả những gì đã xảy ra.

Tôi chỉ có thể nói rằng tôi không nhụt chí, tôi biết vị trí khó khăn mà mình đã chấp nhận, và tôi hy vọng mình có thể đáp ứng được những yêu cầu của chức vụ mới. Khi cơ hội được phụng sự xuất hiện, bạn không thể nghi ngờ cơ hội mà chỉ có thể hỏi sự sẵn lòng của mình. Hôm nay tôi đứng đây trước các bạn, sẵn sàng dẫn dắt đất nước ta tiến vào tương lai, đặt những nhu cầu của nhân dân lên trên chính trị, đoàn kết và xây dựng một chính phủ đại diện cho những truyền thống tốt nhất của đảng mình.

Cùng nhau, chúng ta có thể đạt được những thành tựu phi thường, chúng ta sẽ tạo ra một tương lai xứng đáng với sự hy sinh của rất nhiều người, và mang đầy hy vọng đến với ngày mai và mọi ngày về sau.

Xin cảm ơn".