"Tâm huyết" với thuế quan nhưng ông Trump lại bị chính các doanh nghiệp Mỹ "quay lưng": Không mặn mà trở về

Một khảo sát chuỗi cung ứng do CNBC thực hiện cho thấy, kể cả khi các mức thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt khiến Trung Quốc suy giảm năng lực trong chuỗi sản xuất toàn cầu, thì ngành sản xuất Mỹ cũng không hẳn là phía được hưởng lợi chính.

Dự tính của ông Trump

Dù chính quyền Trump tuyên bố rằng một làn sóng "doanh nghiệp sản xuất hồi hương" đang đến gần, phần lớn doanh nghiệp tham gia khảo sát lại cho rằng việc đưa chuỗi cung ứng trở về Mỹ có thể khiến chi phí đội lên gấp đôi. Thay vào đó, họ đang tìm kiếm các quốc gia có mức thuế thấp hơn để chuyển hoạt động sản xuất sang.

Hơn một nửa số doanh nghiệp được hỏi (57%) cho biết chi phí là lý do hàng đầu khiến họ không muốn đưa sản xuất trở lại Mỹ; 21% nêu khó khăn trong việc tìm lao động tay nghề cao là lý do chính. Dù chính quyền Trump hứa hẹn sẽ giảm thuế cho các công ty tái đặt cơ sở sản xuất tại Mỹ, khảo sát cho thấy chỉ 14% doanh nghiệp coi thuế là yếu tố quyết định hàng đầu khi chọn địa điểm sản xuất.

Bất chấp một số thông báo đáng chú ý gần đây từ ngành công nghệ – như kế hoạch xây dựng nhà máy siêu máy tính tại Mỹ của Nvidia hay cam kết đầu tư 500 tỷ USD của Apple – phần lớn doanh nghiệp vẫn cho rằng chi phí tại Mỹ là quá cao. Chính quyền Trump đã tạm miễn thuế cho ngành công nghệ vào ngày 11/4 vừa qua, nhưng đồng thời vẫn tiến hành cuộc điều tra an ninh quốc gia nhắm đến các công nghệ trọng yếu, mở đường cho các mức thuế mới trong tương lai.

Tổng hợp kết quả khảo sát, phần lớn doanh nghiệp cho biết chi phí xây dựng một chuỗi cung ứng mới tại Mỹ sẽ ít nhất gấp đôi chi phí hiện tại (18%), hoặc thậm chí có thể cao hơn gấp nhiều lần (47%). Thay vì đưa sản xuất trở lại Mỹ, 61% doanh nghiệp nhận định việc chuyển chuỗi cung ứng sang các quốc gia có mức thuế thấp hơn sẽ hiệu quả hơn về chi phí.

Ngoài thuế quan, những yếu tố như nhu cầu tiêu dùng, giá nguyên vật liệu và “việc chính quyền hiện tại thiếu chiến lược ổn định, nhất quán” cũng được liệt kê là các mối quan ngại chính trong vận hành chuỗi cung ứng.

Đáng chú ý, trong số những doanh nghiệp trả lời câu hỏi “Liệu doanh nghiệp có cảm thấy chính quyền Trump đang gây áp lực quá mức với các doanh nghiệp Mỹ?”, có tới 61% đồng ý với nhận định này.

Cuộc khảo sát được thực hiện từ ngày 14/4 đến 18/4, với tổng cộng 380 người tham gia đến từ các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng và các tổ chức kinh doanh. Trong đó, 120 người đã trả lời đầy đủ tất cả các câu hỏi. Khảo sát được gửi tới thành viên của các tổ chức như Phòng Thương mại Hoa Kỳ, Hiệp hội các Nhà sản xuất Quốc gia, Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia, Hiệp hội May mặc và Giày dép Hoa Kỳ, và một số doanh nghiệp logistics như OL USA, SEKO Logistics và ITS Logistics.

Trong số các doanh nghiệp bày tỏ quan tâm đến việc xây dựng lại chuỗi cung ứng tại Mỹ, 41% cho biết quá trình này sẽ mất ít nhất từ 3 đến 5 năm, và 33% dự đoán sẽ mất hơn 5 năm.

Nếu sản xuất quay trở lại Mỹ, tự động hóa sẽ là yếu tố then chốt trong mô hình kinh tế mới. Có tới 81% doanh nghiệp cho biết họ sẽ ưu tiên sử dụng máy móc thay vì lao động con người.

“Thị trường lao động Mỹ là một yếu tố đáng lo khi cân nhắc việc chuyển sản xuất về nước,” ông Mark Baxa, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Quản lý Chuỗi Cung ứng CSCMP, nhận định.

Trong bối cảnh hiện tại, nguy cơ sa thải đang hiện hữu, với tỷ lệ doanh nghiệp dự định cắt giảm nhân sự (47%) gần ngang bằng với số doanh nghiệp chưa có kế hoạch sa thải (53%). Khi được hỏi về thời gian dự kiến để đưa ra các quyết định nhân sự, phần lớn doanh nghiệp cho biết họ sẽ không chờ quá 9 tháng – trong đó 38% lên kế hoạch hành động trong vòng 2–3 tháng tới, và 23% trong vòng 3–6 tháng.

Một khảo sát của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) công bố hôm 14/4 cũng ghi nhận mức độ lo ngại về sa thải đang gia tăng đáng kể.

Hiện tại, phản ứng phổ biến nhất trước các mức thuế quan của cựu Tổng thống Trump là hủy đơn hàng – theo 89% số người tham gia khảo sát. Đồng thời, 75% doanh nghiệp dự báo người tiêu dùng sẽ bắt đầu siết chặt chi tiêu trong thời gian tới. Với các sản phẩm chịu thuế suất mới, 61% doanh nghiệp cho biết họ sẽ phải điều chỉnh tăng giá.

“Ảnh hưởng trước mắt là làn sóng hủy đơn hàng, và rủi ro suy giảm chi tiêu của người tiêu dùng là điều đáng lưu tâm,” ông Mark Baxa – CEO của Hiệp hội Quản lý Chuỗi Cung ứng – nhận định.

Theo khảo sát, nhóm sản phẩm được dự đoán sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ xu hướng tiêu dùng thắt chặt bao gồm: hàng tiêu dùng không thiết yếu (44%), đồ nội thất (19%) và hàng xa xỉ (19%).

“Hiện tại, chúng tôi ghi nhận tỷ lệ hủy hoặc tạm dừng vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc khá cao. Tuy nhiên, sản lượng hàng hóa từ các nước châu Á khác – nơi đang được tạm ngưng áp dụng thuế trả đũa trong 90 ngày – lại đang tăng lên,” ông Paul Brashier, Phó Chủ tịch phụ trách chuỗi cung ứng toàn cầu tại ITS Logistics, cho biết.

Nguy cơ suy thoái kinh tế

63% doanh nghiệp tham gia khảo sát cảnh báo rằng nền kinh tế Mỹ có thể rơi vào suy thoái ngay trong năm nay do tác động từ chính sách thuế quan của cựu Tổng thống Donald Trump. Trong đó, khoảng một nửa (51%) dự đoán sức mua của người tiêu dùng sẽ bắt đầu giảm mạnh từ quý II.

“Chuỗi cung ứng đang hỗ trợ hàng triệu việc làm, cung cấp nguyên liệu cho các nhà sản xuất Mỹ và mang lại lựa chọn hợp túi tiền cho người tiêu dùng giờ đây đang xuất hiện những dấu hiệu tổn thương đầu tiên do các mức thuế tai hại này,” ông Steve Lamar – Giám đốc điều hành Hiệp hội Dệt may & Giày dép Mỹ – cảnh báo.

“Giá cả tăng cao, mất việc làm, thiếu hụt hàng hóa và làn sóng phá sản sẽ chỉ là một phần trong loạt khó khăn mà nền kinh tế Mỹ phải hứng chịu nếu Tổng thống tiếp tục theo đuổi chính sách thuế thiếu sáng suốt này.”

Trước đó, ông cũng từng nói với CNBC rằng những thiệt hại kinh tế do chính sách thuế gây ra có thể sớm trở nên “không thể đảo ngược.”

Trong khi các khảo sát cho thấy ngày càng nhiều CEO tin rằng suy thoái kinh tế tại Mỹ đã bắt đầu hoặc đang đến gần, Cố vấn Kinh tế trưởng của ông Trump, Kevin Hassett, vẫn khẳng định rằng “Không hề có suy thoái” và tiết lộ “hơn 10 quốc gia đã đưa ra các đề xuất thương mại tuyệt vời với Mỹ”.

Tuy nhiên, nhiều tên tuổi lớn trong giới tài chính không có cùng quan điểm. Giám đốc điều hành BlackRock, Larry Fink, cho biết ông đã nghe từ nhiều CEO trong nền kinh tế rằng Mỹ đang “rất gần hoặc thậm chí đã bước vào suy thoái”.

Với các doanh nghiệp nhỏ và startup, thuế quan là mối đe dọa nghiêm trọng.

“Các công ty tiêu dùng nhỏ khởi đầu với một ý tưởng sáng tạo nhưng không có đủ vốn để xây dựng nhà máy trong nước,” ông Bruce Kaminstein – thành viên NY Angels, đồng thời là nhà sáng lập kiêm cựu CEO của công ty sản phẩm tẩy rửa Casabella – chia sẻ. “Họ buộc phải sản xuất ở nước ngoài do thiếu cơ sở vật chất tại Mỹ. Các nhà máy Trung Quốc đã chào đón chúng tôi và giúp chúng tôi đưa sản phẩm ra thị trường,” ông nói.

Thời điểm này, các nhà bán lẻ đang trong giai đoạn đặt hàng cho mùa tựu trường và lễ cuối năm. Dù một số doanh nghiệp cắt giảm đơn hàng từ 5% đến 30%, 75% người được khảo sát cho biết các đơn hàng cho mùa tựu trường và lễ hội vẫn chưa bị ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, tâm lý thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng đang khiến doanh nghiệp thay đổi chiến lược: ưu tiên hàng giá rẻ (67%) và tăng khuyến mãi (21%). Sản phẩm cao cấp chỉ chiếm phần rất nhỏ trong kế hoạch hàng hóa dịp lễ, với hàng xa xỉ “trong tầm với” chỉ đạt 7%, và hàng xa xỉ cao cấp chỉ 5%.

Tham khảo CNBC