Phó Tổng thống Mỹ gây sốc khi gọi các nhà lãnh đạo châu Âu là 'độc tài'

Tập trung chỉ trích chính sách tự do ngôn luận và nhập cư thay vì đề xuất giải pháp cho Ukraine, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance đã khiến mối quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh châu Âu rạn nứt ngày càng sâu sắc.

Trong bài phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich hôm 14/2, Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance đã đưa ra những nhận định gây tranh cãi về tình hình an ninh châu Âu.

Ông cho rằng mối đe dọa lớn nhất đối với khu vực này không đến từ Nga hay Trung Quốc, mà từ chính nội bộ các quốc gia châu Âu.

Trái với kỳ vọng của người tham dự về giải pháp cho cuộc xung đột Ukraine, ông Vance tập trung chỉ trích các chính phủ châu Âu về vấn đề tự do ngôn luận và quản lý nhập cư. "Mối đe dọa thực sự là sự thoái lui của châu Âu khỏi những giá trị cơ bản nhất của mình", ông Vance nhấn mạnh trước sự im lặng của khán giả.

Quan điểm của Phó Tổng thống Mỹ dường như phản ánh đường lối của chính quyền Trump, đặc biệt là sau cuộc điện đàm gần đây giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin về giải pháp cho xung đột Ukraine. Tuy nhiên, trong suốt bài phát biểu, Phó Tổng thống đã không đề cập cụ thể đến kế hoạch hòa bình cho Ukraine.

Phó Tổng thống Vance đã đưa ra một loạt chỉ trích sâu sắc về tình trạng tự do ngôn luận tại châu Âu khi cáo buộc Brussels đã hạn chế quyền tự do trên mạng xã hội. Ông chỉ trích cụ thể vụ việc Vương quốc Anh bắt giữ người biểu tình cầu nguyện gần phòng khám phá thai, hay việc Thụy Điển kết án người đốt kinh Koran nơi công cộng. Ông cho rằng đây là những hành động đàn áp quyền tự do thể hiện quan điểm chính trị của người dân.

Ông cũng kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Âu "hãy chấp nhận những gì người dân của các bạn nói với các bạn", đồng thời cảnh báo rằng việc "đóng cửa" các quan điểm không chính thống là "cách chắc chắn nhất để phá hủy nền dân chủ".

Đặc biệt gây sốc là việc ông Vance nặng lời so sánh các nhà lãnh đạo dân cử châu Âu hiện nay với "những kẻ độc tài" thời Chiến tranh Lạnh. Thay vì nhấn mạnh yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng như Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth, thông điệp của Vance lại là một lời cảnh báo thẳng thừng: "Nếu bạn chạy đua vì sợ chính cử tri của mình, thì nước Mỹ không thể làm gì cho bạn được".

Phát biểu gây tranh cãi của Phó Tổng thống Vance tại Munich diễn ra đúng thời điểm nhạy cảm, chỉ hơn một tuần trước cuộc bầu cử quốc gia Đức. Cuộc bầu cử này được dự báo sẽ mang lại những thay đổi đáng kể, với vấn đề nhập cư đóng vai trò then chốt trong chiến dịch vận động.

Đảng cực hữu Alternative for Germany (AfD), vốn được cả chính quyền Trump và Elon Musk ủng hộ, đang dẫn đầu với khoảng 21% số phiếu bầu. Nếu duy trì được tỷ lệ này trong cuộc bầu cử ngày 23/2, AfD sẽ trở thành lực lượng chính trị lớn thứ hai tại Đức và là đảng cực hữu đầu tiên đạt vị thế này kể từ sau Thế chiến thứ hai.

Trong bài phát biểu, Vance công khai chỉ trích "bức tường lửa" - chính sách ngăn cách AfD với các đảng lớn khác tại Đức. "Không nền dân chủ nào có thể tồn tại khi nói với hàng triệu cử tri rằng tiếng nói của họ không hợp lệ", ông nhấn mạnh. Sau bài phát biểu, Phó Tổng thống đã có cuộc gặp 30 phút với lãnh đạo AfD Alice Weidel, thảo luận về tình hình Ukraine và chính trị Đức.

Theo phóng viên của Reuters, những người có mặt trong phòng lân cận, nơi nhiều đại biểu tại Hội nghị Munich đã bị sốc sau khi nghe bài phát biểu, cả khán phòng chìm trong im lặng và không có tiếng vỗ tay.

Đáp lại những chỉ trích này, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius, người đang vận động cho Đảng Dân chủ Xã hội (SPD), gọi phát ngôn của ông Vance là "không thể chấp nhận được". Trả lời phóng viên từ đài DW, ông khẳng định nền dân chủ Đức cho phép mọi quan điểm, kể cả AfD, được tự do vận động.

Bên cạnh đó, ông Vance cũng bày tỏ quan điểm về việc Romania hoãn bầu cử đến tháng 5 vì cáo buộc thông tin sai lệch từ Nga. Ông cho rằng "nếu nền dân chủ có thể bị phá hủy bởi vài trăm nghìn đô la quảng cáo kỹ thuật số từ nước ngoài, thì ngay từ đầu nó đã không thực sự vững mạnh".

Đặc biệt, sau vụ tấn công bằng xe tại Munich do một người tị nạn Afghanistan gây ra làm 36 người bị thương, Vance đã sử dụng sự việc để chỉ trích chính sách nhập cư châu Âu. "Không cử tri nào trên lục địa này bỏ phiếu ủng hộ việc mở cửa cho hàng triệu người nhập cư chưa được kiểm tra", ông tuyên bố.

Bà Nathalie Tocci, Giám đốc Viện Nghiên cứu Istituto Affari Internazionali, cho rằng phát biểu này "bóp méo sai trái ngôn ngữ của nền dân chủ" và cho thấy mục đích của chính quyền Trump là "phá hủy EU và các nền dân chủ tự do".

Sự đối đầu này càng làm rõ khoảng cách về quan điểm giữa chính quyền Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu, gây khó khăn cho việc tìm tiếng nói chung về các vấn đề quan trọng, đặc biệt là vấn đề Ukraine.

Người phát ngôn về ngoại giao của Đảng Dân chủ Tự do, ông Calum Miller, phát biểu với tờ The Independent: “Anh sẽ không chấp nhận những bài giảng về quyền tự do chính trị từ một người từng ủng hộ một tổng thống tìm cách phá hoại nền dân chủ Mỹ và giờ đây lại ca ngợi Putin. Người dân Anh sẽ dễ dàng nhận ra sự đạo đức giả này".

Trong khi đó, Tổng thống Trump lại ủng hộ mạnh mẽ phát biểu của Phó Tổng thống, cho rằng đó là những lời phát biểu "tuyệt vời" và "được đón nhận nồng nhiệt". Ông cũng nhấn mạnh châu Âu đang đối mặt với "vấn đề lớn về nhập cư" và cần phải "cẩn thận".

Tham khảo CNN, Reuters, Wall Street Journal, DW

>> Thúc ép đồng minh chi 3.000 tỷ USD cho Ukraine, ông Trump có thể phá vỡ cả NATO và EU?