Những nhóm ngành chịu tác động tiêu cực nhất từ mức thuế quan đối ứng của Mỹ

Mức thuế đối ứng 46% của Việt Nam nằm ngoài dự báo của thị trường

Ngày 2/4, Tổng thống Trump đã công bố mức thuế đối ứng đối với các quốc gia trên thế giới, theo đó thuế suất 10% sẽ được áp dụng lên tất cả các mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ (hiệu lực từ ngày 5/4) và mức thuế quan cao hơn đối với các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ (có hiệu lực từ ngày 9/4).

Trước đó, Tổng thống Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng mức thuế đối ứng phản ánh các rào cản thương mại mà các nước này đã áp đặt lên hàng hóa Mỹ trong suốt thời gian qua, cũng như bao hàm cả yếu tố thao túng tiền tệ. Theo đó, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia chịu mức thuế nhập khẩu cao nhất, lên đến 46%.

Mức thuế đối ứng mà Mỹ áp lên một số đối tác thương mại

Khác với nhiều dự đoán trước đây, chính quyền Tổng thống Trump đã chọn cách xác định thuế đối ứng dựa trên thâm hụt thương mại, thay vì mức thuế quan mà các nước áp lên hàng hóa Mỹ. Chẳng hạn, cán cân Thương mại giữa Việt Nam và Mỹ khoảng 124 tỷ USD, chiếm 90% tổng kim ngạch thương mại, từ đó mức thuế 46% được áp dụng, tương đương một nửa tỷ lệ thâm hụt thương mại.

Theo bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc Khối Nghiên cứu MBS, mức thuế đối ứng cao sẽ tác động tiêu cực lên ba khía cạnh kinh tế chính:

Thứ nhất, thuế suất đối ứng cao làm giảm sức cạnh tranh của các mặt hàng chủ chốt của Việt Nam vào thị trường Mỹ như máy móc thiết bị, linh kiện điện tử, điện thoại, may mặc da giày…, trong khi các đối thủ cạnh tranh trực tiếp có mức thuế thấp hơn đáng kể như Trung Quốc (34%), Ấn Độ (26%); Thái Lan (37%)…

Thứ hai, trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam cũng là nước chịu mức thuế đối ứng thuộc hạng cao nhất (chỉ sau Campuchia và Lào), điều sẽ ảnh hưởng đến dòng vốn FDI sản xuất đang dịch chuyển vào Việt Nam theo chiến lược Trung Quốc +1.

Thứ ba, tỷ giá sẽ chịu thêm sức ép do Việt Nam cần phải tăng cường nhập khẩu từ Mỹ nhằm thu hẹp thặng dư thương mại với nước này.

Những mặt hàng bị tác động mạnh

Đối với tác động của việc tăng thuế đối với từng nhóm hàng xuất khẩu, thời điểm hiện tại, mức thuế suất đối với từng mặt hàng vẫn chưa được công bố, nhưng chuyên gia của MBS cho rằng, tác động đến các ngành nghề sản xuất sẽ khác nhau phụ thuộc vào tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ trong tổng giá trị xuất khẩu, cũng như các đối thủ cạnh tranh của Việt Nam trong cùng phân khúc. Bên cạnh đó, một số mặt hàng còn có hiệu lực về mức thuế cam kết được áp dụng theo Hiệp định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ có hiệu lực tháng 12/2001.

Vì vậy, bà Hiền cho rằng các nhóm ngành chịu tác động tiêu cực nhất như sản phẩm dệt may gia công từ Việt Nam sẽ chịu nhiều bất lợi hơn so với các quốc gia cạnh tranh khác như Bangladesh, Ấn Độ, Trung Quốc, Sri Lanka... với các mức thuế đối ứng thấp hơn. Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ lớn sẽ chịu ảnh hưởng như MSH (70%), TNG (50%), TCM (25%), STK (10%).

Cũng chịu tác động tiêu cực nhất là nhóm ngành máy tính, sản phẩm điện tử, linh kiện. Các doanh nghiệp sản xuất mặt hàng này chủ yếu là các doanh nghiệp FDI từ Mỹ như Intel, HP, Dell, Amkor. Đứng trước nguy cơ bị áp thuế đối ứng cao, các doanh nghiệp này có thể chủ động dịch chuyển một phần sản xuất trong khâu hoàn thiện đóng gói sản phẩm sang các quốc gia bị đánh thuế đối ứng thấp hơn như Ấn Độ, Indonesia... Tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp và vận tải logistics.

Tương tự là gỗ và sản phẩm gỗ. Trong quá khứ, với những lợi thế về giá thành rẻ nhờ chi phí nhân công và chi phí nguyên liệu rẻ do 70% nguyên liệu là từ trong nước, Việt Nam vươn lên top 3 nước nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ nhiều nhất vào Mỹ. Nếu bị áp thuế đối ứng lên tới 46%, khiến giá các sản phẩm gỗ của Việt Nam sẽ mất đi tính cạnh tranh do giá thành tăng cao, ngang bằng với đối thủ cạnh tranh lớn nhất trong khu vực là Trung Quốc.

Bà Hiền đánh giá, các quốc gia như Canada (hiện chiếm 46,4% kim ngạch nhập khẩu gỗ của Mỹ), hay các nước trong khu vực như Indonesia (chiếm 1,5% kim ngạch nhập khẩu gỗ của Mỹ), Malaysia (0,1% kim ngạch nhập khẩu gỗ của Mỹ) có cơ hội để gia tăng thị phần nhờ những lợi thế về giá khi chỉ bị áp thuế ở mức 10-25%.

Một số doanh nghiệp nổi bật trong hoạt động xuất khẩu phương tiện vận tải sang Mỹ, cũng sẽ chịu tác động tiêu cực ví dụ như ô tô nguyên chiếc, động cơ, xe tải... có thể kể đến Thaco, Honda, Vinfast hay Ford. Hoạt động xuất khẩu phương tiện vận tải sang Mỹ tăng tốt trong năm 2024 (+2,74% so với cùng kỳ) do đóng góp tích cực từ Vinfast. Các chương trình xuất khẩu xe, đặc biệt là xe điện, sang Mỹ có thể bị tạm dừng cho đến khi đàm phán được mức thuế hợp lý hơn, hoặc tìm được thị trường mới (việc này tương đối khó khăn vì phải cạnh tranh với Trung Quốc, hoặc các thị trường lớn cũng có các nhà sản xuất nội địa quy mô đủ lớn).

Ngoài ra, các nhóm ngành cao su, giấy, dây cáp điện… chịu tác động trung bình do tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ thấp. Trong khi đó, nhóm sản phẩm sắt thép không chịu tác động do không nằm trong danh sách sản phẩm chịu thuế đối ứng.