Nga ngừng cung cấp khí đốt cho Ba Lan và Bulgaria, biến năng lượng thành vũ khí

Nga sẽ ngừng cung cấp khí đốt cho Ba Lan và Bulgaria từ ngày 27/4 trong một động thái leo thang lớn về bế tắc giữa Moscow và châu Âu với nguồn cung cấp năng lượng và chiến sự ở Ukraine.

Moscow đang thực hiện ngăn chặn dòng khí đốt đến các quốc gia từ chối yêu cầu mới của Tổng thống Vladimir Putin về việc thanh toán nhiên liệu bằng đồng rúp. Về nguyên tắc, Liên minh châu Âu đã từ chối động thái này nhưng hiện tại thời hạn thanh toán đang bắt đầu giảm xuống, các chính phủ trên khắp châu Âu cần quyết định xem có chấp nhận các điều khoản của Tổng thống Putin hay sẽ mất nguồn cung cấp thiết yếu và đối mặt với viễn cảnh hạn chế năng lượng.

Giá khí đốt của châu Âu tăng tới 17% khi các nhà giao dịch tính toán nguy cơ các nước châu Âu khác bị ảnh hưởng tiếp theo.

Piotr Naimski, quan chức hàng đầu của Ba Lan về cơ sở hạ tầng năng lượng chiến lược cho biết: “Đây là một bước ngoặt đã được Nga thúc đẩy ngày nay”.

Mối đe dọa về mức cắt giảm cung cấp khí đốt đã xuất hiện trong nhiều tuần qua, nhưng tuần trước đã có dấu hiệu cho thấy EU đang đề xuất một biện pháp tiềm năng để thoát khỏi bế tắc. Động thái chống lại các thành viên của EU là Ba Lan và Bulgaria có thể làm cho một số loại thỏa hiệp ít có khả năng xảy ra hơn.

Trọng tâm hiện đang chuyển sang các thủ đô khác của châu Âu, đặc biệt là Đức vì nước này phụ thuộc nhiều vào khí đốt của Nga.

Katja Yafimava, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford cho biết: “Bất kỳ người mua nào từ chối thủ tục thanh toán mới đang gặp rủi ro rất thực sự là nguồn cung bị cắt giảm”.

Ở Rome, Chính phủ Ý đang theo dõi tình hình và mối quan tâm là những gì đang xảy ra với Ba Lan có thể xảy ra ở nơi khác. Hiện tại, người quen thuộc với vấn đề này đánh giá là không có rủi ro ngay lập tức khi cắt khí đốt sang Ý. Ý cũng là nhà nhập khẩu khí đốt lớn của Nga, mặc dù nước này đang thực hiện các bước để đa dạng hóa nguồn cung.

“Quyết định của Nga ngừng cung cấp khí đốt cho Ba Lan và Bulgaria thể hiện một bước ngoặt lịch sử trong mối quan hệ năng lượng song phương và có thể đại diện cho việc xem trước các động thái tương tự sắp tới đối với các nước châu Âu khác trong những tuần tới. Các chính phủ châu Âu hiện cần triển khai tất cả các biện pháp khẩn cấp mà họ có theo ý của họ, cả về phía cung và cầu để đảm bảo an ninh của nguồn cung”, Simone Tagliapietra, một nhà nghiên cứu tại Bruegel cho biết.

Các khoản thanh toán bằng đồng rúp đầu tiên sẽ đến hạn vào cuối tháng 4 và tháng 5, mặc dù lịch thanh toán của các công ty chưa được tiết lộ.

Một số công ty có nhiều thời gian hơn và các chính phủ và giám đốc điều hành châu Âu trong nhiều trường hợp vẫn đang cố gắng tìm ra cách phản ứng tốt nhất. Tuần trước, EU đề nghị các công ty tiếp tục thanh toán bằng đồng euro, và tìm kiếm các biện pháp miễn trừ có thể có từ Moscow đối với sắc lệnh.

Sắc lệnh yêu cầu các công ty thiết lập hai tài khoản, một bằng ngoại tệ và một bằng đồng rúp với Gazprombank. Ngân hàng Nga sẽ chuyển các khoản thanh toán bằng ngoại tệ thành rúp trước khi chuyển khoản thanh toán cho Gazprom.

“Ví dụ ở Ba Lan cho thấy rằng những người mua không chấp nhận cơ chế mới hoặc không đảm bảo được miễn trừ khỏi cơ chế này có khả năng bị cắt giảm nguồn cung cấp nếu không có khoản thanh toán nào đến tài khoản của Gazprom khi đến hạn”, nhà nghiên cứu Katja Yafimava cho biết.

Ba Lan cho biết, họ đã chuẩn bị đầy đủ cho việc cắt tất cả các nguồn cung cấp năng lượng và đã vạch ra kế hoạch không có khí đốt của Nga ngay cả trước khi xung đột leo thang. Hợp đồng khí đốt dài hạn của nước này với Nga sẽ hết hạn vào cuối năm nay và chính phủ đã nhiều lần cho biết họ không có kế hoạch gia hạn. Nước này đã sắp xếp các nguồn cung cấp LNG và có kế hoạch bắt đầu một đường ống từ Na Uy vào tháng 10.

Hôm thứ Ba (26/4), chính phủ Ba Lan cho biết họ có đủ nhiên liệu trong kho. Khách hàng sẽ không bị ảnh hưởng và chính phủ có kế hoạch tiếp tục lấp đầy kho dự trữ lên đến 90%.

Bulgaria cũng đã thực hiện các bước để giảm sự phụ thuộc của mình vào khí đốt của Nga mặc dù hiện tại nước này vẫn phụ thuộc rất nhiều.