Mỹ phát triển loại thuốc có thể chữa được bệnh tâm thần phân liệt

Ước tính có tới 24 triệu người mắc bệnh tâm thần phân liệt trên toàn thế giới. Căn bệnh có thể rút ngắn tuổi thọ 30 năm và gây thiệt hại kinh tế lên tới 170 tỷ USD mỗi năm tại Mỹ.

Một loại thuốc mới đang mang đến hy vọng cho hàng triệu người mắc bệnh tâm thần phân liệt trên toàn cầu. Nếu được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chấp thuận vào cuối tháng này, KarXT có thể trở thành phương pháp điều trị đột phá đầu tiên trong hơn 70 năm qua cho căn bệnh quái ác được mệnh danh là "ung thư của ngành tâm thần học".

Nguyên nhân chính của bệnh tâm thần phân liệt được cho là do yếu tố di truyền kết hợp với các tác động môi trường như căng thẳng hoặc sử dụng ma túy. Bệnh nhân có thể gặp phải các triệu chứng đa dạng, từ rối loạn trí nhớ ngắn hạn, cô lập xã hội đến suy sụp tinh thần kéo dài nhiều tuần.

Nhà khoa học thần kinh Steve Paul, người đã phát triển tiền thân của KarXT khi làm việc tại Eli Lilly, nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của căn bệnh: "Bệnh tâm thần phân liệt là ung thư của ngành tâm thần học. Nó có thể rút ngắn tuổi thọ của người bệnh tới 30 năm so với trung bình."

Theo thống kê toàn cầu, khoảng 24 triệu người, tương đương 1/300 dân số thế giới, bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này. Tại Mỹ, tỷ lệ mắc bệnh được ước tính cao hơn, dao động từ 0,25% đến 1,6% dân số, tương đương 3,8 triệu người trưởng thành.

Chính phủ Mỹ đã tuyên bố đất nước đang rơi vào cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần, với các vấn đề như lo âu, trầm cảm và tâm thần phân liệt ngày càng gia tăng. Riêng bệnh tâm thần phân liệt đã gây thiệt hại kinh tế lên tới 170 tỷ USD mỗi năm cho nước Mỹ.

KarXT, một viên thuốc uống hai lần mỗi ngày, đang mang đến hy vọng mới. Khác với các loại thuốc hiện có chỉ có tác dụng an thần và gây nhiều tác dụng phụ, KarXT hứa hẹn mang lại hiệu quả điều trị vượt trội.

Tiến sĩ Mattingly, người đã giám sát hơn 400 thử nghiệm thuốc tâm thần, nhận định: "Hiện tại, cơ hội có được cuộc sống bình thường vẫn ngoài tầm với của hầu hết bệnh nhân. KarXT có thể thay đổi điều này."

Người mắc bệnh tâm thần phân liệt thường bị gạt ra ngoài lề xã hội, chịu đựng ảo giác và ảo tưởng trong những đợt bùng phát tồi tệ nhất của bệnh. Tại Mỹ, họ chiếm tỷ lệ cao đáng báo động trong các nhóm dân số thất nghiệp, vô gia cư và tù nhân.

Trong một cuộc thử nghiệm lâm sàng trên loại thuốc này, nhà nghiên cứu Greg Mattingly ban đầu lo lắng khi thấy vết phát ban xuất hiện trên tay một bệnh nhân. Tuy nhiên, điều này lại trở thành dấu hiệu đáng mừng: bệnh nhân 50 tuổi đã có công việc đầu tiên sau hơn một thập kỷ, và tình trạng viêm da chỉ là tác dụng phụ của công việc rửa bát.

Đối với người mắc tâm thần phân liệt, việc có được công việc toàn thời gian là một bước tiến quan trọng. KarXT, loại thuốc đang được thử nghiệm, được kỳ vọng sẽ nhận được sự chấp thuận từ cơ quan quản lý Mỹ, mở đường cho việc triển khai trên thị trường toàn cầu. Điều này được minh chứng qua thương vụ Bristol Myers Squibb mua lại Karuna Therapeutics, công ty phát triển KarXT, với giá 14 tỷ USD vào cuối năm ngoái.

Tuy nhiên, việc áp dụng các loại thuốc tiên tiến tại Mỹ đang gặp trở ngại do hệ thống chăm sóc sức khỏe không đủ khả năng cung cấp dịch vụ chăm sóc tâm thần toàn diện, đặc biệt đối với những bệnh nghiêm trọng như tâm thần phân liệt.

Số lượng dịch vụ chữa trị bệnh tâm thần suy giảm khiến nhiều bệnh nhân không được điều trị, đẩy gánh nặng lên các nhà tù và trại giam. Đồng thời, tình trạng thiếu bác sĩ tâm thần ngày càng trầm trọng.

Chi phí cao cũng là một rào cản lớn. Viện Đánh giá Lâm sàng và Kinh tế khuyến nghị giá KarXT lên tới 20.000 USD một năm, có thể hạn chế khả năng tiếp cận của nhiều bệnh nhân.

Ken Duckworth, Giám đốc Y khoa của Liên minh Quốc gia về Bệnh tâm thần, nhận định: "Các liệu pháp mới chỉ là một phần của giải pháp. Chúng ta vẫn cần giải quyết vấn đề thiếu kinh phí, thiếu nhân lực và cải thiện hệ thống dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần."

Dù còn nhiều thách thức, sự xuất hiện của KarXT và các loại thuốc mới khác đang mang lại hy vọng cho hàng triệu người mắc bệnh tâm thần phân liệt và gia đình họ trên toàn thế giới.

Bệnh tâm thần phân liệt từng được khắc họa sâu sắc trong bộ phim nổi tiếng đoạt giải Oscar: "A Beautiful Mind" (2002) (Tựa việt: Một tâm hồn đẹp), dựa trên cuộc đời thật của nhà toán học thiên tài John Nash. Bộ phim đã giúp công chúng hiểu rõ hơn về những thách thức mà người mắc bệnh phải đối mặt, từ ảo giác, hoang tưởng đến khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ xã hội.

Mặt khác, câu chuyện của nhà toán học được trao giải Nobel Kinh tế năm 1994 là minh chứng cho tiềm năng to lớn của những người sống chung với căn bệnh này nếu được điều trị và hỗ trợ đúng cách.

Với những tiến bộ trong điều trị như KarXT, có thể hy vọng rằng trong tương lai, nhiều người mắc bệnh tâm thần phân liệt sẽ có cơ hội sống một cuộc đời trọn vẹn và đóng góp cho xã hội, như nhà toán học John Nash đã làm được.

Theo Financial Times

>> Số giáo viên Nhật Bản nghỉ phép vì bệnh tâm thần cao kỷ lục