Máy bay đột nhiên chao đảo, rung lắc mạnh: Điều gì đang xảy ra? Chúng ta cần làm gì?

Khi đang bay ở độ cao trên 10.000m, việc máy bay đột nhiên rung lắc, chao đảo và thậm chí có những tiếng ồn lớn chắc hẳn sẽ khiến chúng ta cảm thấy lo lắng, hoảng sợ.

Trên thực tế, trong quá trình bay, mọi máy bay đều có thể gặp phải điều kiện thời tiết phức tạp và chịu ảnh hưởng từ luồng không khí nhiễu động. Vậy khi máy bay gặp nhiễu động, hành khách nên làm gì?

1. Nhiễu động trên máy bay là gì?

Nhiễu động không khí là hiện tượng không khí di chuyển một cách rối loạn hoặc hỗn loạn trong một khu vực của khí quyển. Khi máy bay bay qua những khu vực có nhiễu động này, tất cả các loại máy bay đều có thể bị ảnh hưởng, trong đó các máy bay nhỏ thường chịu tác động mạnh hơn so với các máy bay lớn.

Mức độ ảnh hưởng của nhiễu động không khí lên máy bay rất khác nhau, từ rung lắc nhẹ đến sự thay đổi mạnh mẽ về độ cao, xoay hoặc lật nghiêng đột ngột, có thể gây chấn thương nghiêm trọng cho hành khách và phi hành đoàn, thậm chí làm máy bay mất kiểm soát tạm thời. Các trường hợp nhiễu động nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm cho an toàn bay và thậm chí ảnh hưởng lớn đến hiệu quả khai thác chuyến bay do máy bay phải thay đổi lộ trình.

Nhiễu động không khí có thể xảy ra ở bất kỳ độ cao nào trong khí quyển và trong nhiều điều kiện thời tiết khác nhau như nhiễu động trời trong (Clear Air Turbulence - CAT), sóng núi (Mountain Wave), và nhiễu động trong mây đối lưu.

Trên thực tế, sau nhiều thập kỷ nghiên cứu về nhiễu động, con người mới chỉ tìm ra một số lời giải về cách mà hiện tượng này hoạt động và ảnh hưởng tới các hoạt động xung quanh con người. Nhiễu động xảy ra ở khắp nơi, xuất hiện gần như trong mọi môi trường có các chất chuyển động.

Báo cáo của Airbus vào tháng 2/2022 cho thấy rằng nhiễu động có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

- Thay đổi mật độ không khí: Khi máy bay bay qua các khu vực có mật độ không khí khác nhau, sự thay đổi đột ngột về áp suất có thể gây rung lắc.

- Luồng phản lực: Những luồng khí di chuyển với tốc độ cao có thể gây nhiễu động khi máy bay bay qua.

- Địa hình: Bay qua các khu vực núi non hoặc gần các tòa nhà cao tầng có thể làm thay đổi đột ngột luồng gió, dẫn đến nhiễu động.

Điều quan trọng cần lưu ý là nhiễu động không ảnh hưởng đến kết cấu hay khả năng điều khiển của máy bay. Nó chỉ là sự thay đổi trong luồng không khí mà máy bay đang di chuyển qua.

Thường thì khi gặp nhiễu động, máy bay sẽ rung lắc giống như khi ô tô chạy qua ổ gà trên đường. Điều này đem đến cho hành khách cảm giác khó chịu nhưng không làm máy bay rơi. Đôi khi, hành khách có thể cảm thấy máy bay đang rơi tự do hoặc chao đảo khi đi vào vùng nhiễu động. Tuy nhiên, trên thực tế, máy bay vẫn hoàn toàn an toàn. Đây cũng là lý do tại sao tiếp viên hàng không luôn yêu cầu hành khách thắt dây an toàn và ngồi tại chỗ khi bay qua vùng nhiễu động cũng như trong suốt chuyến bay.

2. Chúng ta cần làm gì?

Mới đây, vào ngày 21/5, một máy bay của Singapore Airlines chở 229 hành khách đã gặp nhiễu động nghiêm trọng, dẫn đến cái chết của một người và nhiều người khác bị thương. Hình ảnh hiện trường trong khoang máy bay đã gây hoảng sợ cho nhiều người.

Trường hợp tử vong do nhiễu động rất hiếm, tuy nhiên, theo Larry Cornman, một nhà vật lý và khoa học dự án tại Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia thuộc Hiệp hội Khoa học Mỹ, các vụ tai nạn nghiêm trọng lại không phải là ít. Cornman chuyên nghiên cứu các chuyển động quy mô nhỏ của khí quyển có thể gây nguy hiểm cho máy bay. Từ năm 2009, theo Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ, các số liệu cho thấy chưa có trường hợp tử vong nào liên quan đến nhiễu động trên các chuyến bay thương mại lớn được ghi nhận. Trong hàng triệu chuyến bay, nhiễu động đã gây ra 185 ca chấn thương nặng từ năm 2009 đến năm 2023.

Theo các chuyên gia, mọi hướng dẫn an toàn trong vận tải hàng không đều được thiết lập dựa trên cơ sở khoa học và các điều kiện kỹ thuật chặt chẽ. Các tiêu chuẩn đảm bảo điều kiện bay cho máy bay dân dụng cao hơn rất nhiều so với các tác động của nhiễu động cực đoan mà máy bay hiện nay có thể gặp phải.

Do đó, hành khách không cần quá lo lắng mà nên tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn trong suốt chuyến bay. Đồng thời, họ cũng nên nắm vững một số kỹ năng cần thiết để đảm bảo an toàn trong trường hợp máy bay gặp phải nhiễu động nghiêm trọng.

Vậy, hành khách nên làm gì để giữ bình tĩnh và vượt qua những giây phút "thót tim" này?

- Thắt dây an toàn

Khi máy bay gặp nhiễu động nghiêm trọng, máy bay sẽ lắc lư, nghiêng sang trái và phải, thân máy bay sẽ rung lắc mạnh và có thể giảm độ cao nhanh chóng.

Tình trạng này khiến mọi người khó đứng vững và các vật thể không được cố định có thể bị hất tung lên. Do đó, việc thắt dây an toàn và tuân theo hướng dẫn của tiếp viên là điều kiện tiên quyết để đảm bảo an toàn tính mạng cho mỗi hành khách.

- Nắm lấy các vật cố định xung quanh

Khi máy bay gặp nhiễu động và rung lắc, hành khách chưa ngồi vào ghế nên nhanh chóng quay về chỗ ngồi hoặc tìm chỗ trống gần nhất để ngồi xuống.

Nếu không có ghế trống, hãy ngồi xổm xuống ngay và nắm chắc lấy thanh chân ghế. Hành khách trong nhà vệ sinh nên trở về chỗ ngồi càng sớm càng tốt hoặc bám chặt vào bất kỳ thứ gì cố định bên cạnh.

- Am hiểu kiến thức về an toàn bay

Hiểu biết về an toàn bay là cần thiết để tránh những tai nạn không đáng có. Các hãng hàng không cung cấp cẩm nang hướng dẫn về an toàn và trước khi cất cánh, tiếp viên sẽ hướng dẫn hành khách các quy định để đảm bảo an toàn.

Do đó, hành khách không nên bỏ qua những lưu ý quan trọng này.

- Giữ bình tĩnh

Trong tình trạng nhiễu động nghiêm trọng, máy bay sẽ lắc lư mạnh, nghiêng sang trái và phải, và có thể giảm độ cao đột ngột.

Hành khách có thể cảm thấy không trọng lượng, chóng mặt, và buồn nôn. Trong trường hợp này, hành khách nên giữ bình tĩnh, không hoảng sợ.

Theo các chuyên gia, hành khách nên làm động tác nhai, véo mũi và hít thở sâu, tựa vào lưng ghế, cố gắng giữ phần đầu cố định để giảm cảm giác chóng mặt.

>> Máy bay Boeing 777-300ER gặp nhiễu động phải hạ cánh khẩn cấp: Hành khách bị hất văng lên trần, đầu đập vào khoang hành lý