Lợi nhuận Big4 kiểm toán về thấp nhất 4 năm

Hoạt động kinh doanh của nhóm Big4 kiểm toán tại thị trường Việt Nam đang có dấu hiệu đi lùi những năm trở lại đây khi 2024 là năm có doanh thu và lợi nhuận về thấp nhất xét trong 4 năm trở lại đây.

Big4 kiểm toán gồm Deloitte, PricewaterhouseCoopers (PwC), Ernst and Young (EY) và Klynveld Peat Goerdeler (KPMG) có lẽ đã quá quen thuộc với công chúng, nhất là đối với các doanh nghiệp niêm yết khi hầu hết công ty, tập đoàn lớn tại Việt Nam đều lựa chọn nhóm này để kiểm toán.

Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh của Big4 kiểm toán đang “cài số lùi” trong vài năm trở lại đây, đặc biệt là giai đoạn hậu COVID-19.

Kinh doanh ảm đạm về thấp nhất 4 năm

Xét trong giai đoạn 4 năm gần đây, kết quả kinh doanh nhóm Big4 đang kém dần đi, với 2024 là năm có doanh thu và lợi nhuận về thấp nhất.

Nguồn: VietstockFinance

Năm 2024, nhóm Big4 đạt tổng doanh thu gần 3,688 tỷ đồng, giảm 4% so với năm 2023. Trong đó, hoạt động mỗi doanh nghiệp trong nhóm Big4 có sự phân hóa theo các mảng riêng.

Cụ thể, PwC và Deloitte tập trung phần lớn vào kiểm toán, tư vấn kế toán, với chủ yếu doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của đơn vị khác (Non PIE) lần lượt gần 466 tỷ đồng và 497 tỷ đồng; còn doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của đơn vị có lợi ích công chúng (PIE) ở mức thấp chỉ hơn 78 tỷ đồng và 49 tỷ đồng.

EY chuyên trách về thuế, công nghệ và giao dịch từ các dịch vụ thuế, về cơ cấu doanh thu có vẻ được phân bổ đồng đều hơn khi doanh thu PIE đạt hơn 451 tỷ đồng và Non PIE 630 tỷ đồng.

Riêng KPMG mạnh về kiểm toán, tư vấn vận hành, tư vấn thương vụ, tư vấn thuế và pháp lý, cơ cấu doanh thu nằm phần lớn từ dịch vụ khác gần 522 tỷ đồng; trong khi doanh thu PIE gần 158 tỷ đồng và không ghi nhận doanh thu Non PIE.

Nguồn: VietstockFinance

Doanh thu cao nhưng tổng chi phí của Big4 cũng không thấp khi chiếm tới 94%, tương đương 3,450 tỷ đồng, giảm 5% so với năm trước. Trong đó, phần lớn là chi phí tiền lương, thưởng của nhân viên lên đến 2,068 tỷ đồng, chiếm 60%.

Đứng đầu chi phí là EY với gần 1,273 tỷ đồng, công ty kiểm toán này cũng trả lương cao nhất gần 695 tỷ đồng.

Nguồn: VietstockFinance

Lợi nhuận chia 2 ngã

Năm tài chính 2024, tổng lợi nhuận nhóm Big4 đạt 178 tỷ đồng, giảm 3% so với năm trước.

Đáng chú ý, dù doanh thu EY cao nhất 1,278 tỷ đồng, giảm 7% so với năm trước, nhưng lợi nhuận giảm tới 94% về chỉ còn gần 500 triệu đồng. Tương tự, lợi nhuận PwC giảm 57% về còn 66 tỷ đồng, năm ngoái, PwC dẫn đầu về lợi nhuận.

Trái ngược, KPMG năm trước đó lợi nhuận thấp nhất thì 2024 có lợi nhuận tăng trưởng mạnh nhất đạt 32 tỷ đồng, gấp 14.6 lần. Deloitte đạt lợi nhuận sau nhất, 80 tỷ đồng, gấp 3.6 lần.

Nguồn: VietstockFinance

Trong nhóm Big4, tổng số kiểm toán viên hành nghề được chấp thuận năm 2024 là 212 người, giảm 1 người so với năm trước.

Đối với danh sách đơn vị có lợi ích công chúng đã được kiểm toán, EY đã hoàn thành kiểm toán cho 350 đơn vị, KPMG 126 đơn vị, Deloitte và PwC lần lượt là 107 và 106 đơn vị.

Nguồn: VietstockFinance

Nguồn: VietstockFinance

Big4 kiểm toán phụ thuộc lớn vào mảng dịch vụ tư vấn để tăng trưởng. Theo dữ liệu từ Statista, tổng doanh thu toàn cầu năm 2024 của nhóm này đạt kỷ lục hơn 212 tỷ USD, tăng 4% so với năm trước. Trong đó, Deloitte đóng góp nhiều nhất với hơn 67 tỷ USD, PwC hơn 55 tỷ USD, EY hơn 51 tỷ USD và KPMG hơn 38 tỷ USD.

Tổng doanh thu trên toàn cầu của nhóm Big4 kiểm toán từ năm 2009 - 2024

Nguồn: Statista

Tại Việt Nam, Deloitte, EY và KPMG từng bị chỉ trích vì không phát hiện ra các sai phạm tài chính nghiêm trọng trong báo cáo kiểm toán của ngân hàng SCB, liên quan đến vụ bê bối lớn tại Vạn Thịnh Phát, gây thiệt hại lớn cho ngân hàng.

Trong đó, EY kiểm toán cho ngân hàng SCB giai đoạn 2012-2016. Sau đó, SCB đổi sang Deloitte trong 3 năm 2017-2019, đến 2020 là KPMG.

Trong gần một thập kỷ, ba hãng kiểm toán thuộc nhóm Big4 đều đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần với báo cáo tài chính của SCB và không cho thấy những điểm bất thường nào về tình hình tài chính của SCB.

Gần nhất vào tháng 11/2024, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã quyết định đình chỉ 2 kiểm toán viên được chấp thuận kiểm toán cho các đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán đối với EY Việt Nam và 1 kiểm toán viên của KPMG đến hết ngày 31/12/2024.

Trên toàn cầu, việc tích hợp AI và tự động hóa đã dẫn đến những thay đổi đáng kể trong nguồn lao động của nhóm Big4.

Theo Bloomberg Law, hoạt động của Deloitte tại Anh đã khởi xướng một quy trình sa thải đến 250 vị trí cố vấn. Tương tự, PwC tại Mỹ đã công bố việc sa thải khoảng 1,800 nhân viên, chiếm 2.5% lực lượng lao động của công ty, như một phần của nỗ lực tái cấu trúc để phù hợp với các điều kiện thị trường hiện tại.

EY cũng đã cắt giảm nhân sự, với hoạt động tư vấn dịch vụ tài chính tại Anh, giảm hơn 5% trong số 2,300 nhân viên do nhu cầu về dịch vụ tư vấn giảm. KPMG cũng không tránh khỏi những xu hướng này, sa thải trên nhiều khu vực khác nhau để thích ứng với nhu cầu thay đổi.

Bất chấp những thách thức hiện tại, Big4 kiểm toán đang định vị lại để tận dụng các cơ hội mới. Đầu tư vào công nghệ và chuyển đổi số là ưu tiên hàng đầu trong các chiến lược của họ nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng thay đổi của khách hàng.

Nguồn: Người viết tổng hợp từ Statista