Lát cắt ngoại thương Việt – Mỹ

19:00 10/04/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

1. Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ thương mại quốc tế so với GDP thuộc hàng cao nhất trên thế giới, với 165%, chỉ sau Singapore. Năm 2024, Việt Nam có cán cân thương mại ròng dương 25 tỉ đô la Mỹ, tương đương 5% GDP.

• Ngân hàng Việt và cửa mở thêm cho khối ngoại
• Thuế quan của Mỹ tác động ra sao đến thị trường cà phê?

2. Tuy nhiên, cán cân thương mại ròng này mang lại lợi ích chủ yếu cho các nước ngoài có đầu tư vào Việt Nam. Các nhà sản xuất FDI, bao gồm cả các nhà sản xuất từ Mỹ, trong quá trình cạnh tranh tại thị trường Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), đã quyết định sang Việt Nam, đón nhận sự đối xử cởi mở và bình đẳng mà pháp luật Việt Nam dành cho các nhà sản xuất, bất kể từ trong và ngoài nước, để có thể tận dụng chi phí lao động thấp ở Việt Nam và đồng thời có được nhãn hiệu xuất xứ từ một nước không bị rào cản thương mại do Mỹ đặt ra.

Các nhà sản xuất FDI này khi vào Việt Nam cơ bản nhập khẩu hàng hóa trung gian hoặc nguyên liệu thô từ chính quốc như Hàn Quốc, Đài Loan và Trung Quốc để sản xuất hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ và các nước EU. Trong năm 2022 chẳng hạn, năm mà dữ liệu được Việt Nam công khai đầy đủ, đối với dệt may, để xuất khẩu 45,4 tỉ đô la Mỹ hàng thành phẩm phải nhập khẩu 24,1 tỉ đô la Mỹ hàng dùng làm vật tư trong sản xuất chúng, tức là bằng 58% giá trị xuất khẩu; với máy móc, điện thoại và các thiết bị điện tử khác, giá trị hàng phải nhập để làm nguyên liệu lên tới 87% giá trị hàng xuất.

3. Nhìn chung, do vai trò nổi bật của đầu tư FDI trong năm 2023, 73% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam là của các nhà sản xuất FDI và 64% nhập khẩu là từ các nhà sản xuất FDI. Trong những năm qua, các nhà sản xuất FDI tạo ra một tỷ trọng GDP ngày càng tăng tại Việt Nam và hiện đang trên 22% GDP.

4. Kết quả là Việt Nam có thặng dư thương mại rất lớn với Mỹ và EU trong khi cán cân thương mại âm với Hàn Quốc, Trung Quốc và Đài Loan.

5. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ chiếm 28% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào năm 2023 và 34% vào năm 2024. Kết quả là Việt Nam có cán cân thương mại ròng dương rất cao với Mỹ. Lý do cho điều này không phải vì Việt Nam đã áp thuế cao đối với hàng nhập khẩu. Trung bình, thuế suất đối với hàng hóa nhập khẩu là 4-5% trong giai đoạn 2023-2024.

Dựa trên các quy định pháp luật về thuế nhập khẩu gần đây, hầu hết các tỷ lệ thuế đều rất thấp, chủ yếu dưới 15%(1), ngoại trừ một số loại thuốc lá (trên 100%), một số loại quặng khoáng, rượu vang (50%), một số loại gỗ, da, sản phẩm giấy (25%), hàng may mặc (20%)(2), gạch và gốm sứ (35-45%), động cơ (20-45%), pin (20%); mức thuế cao nhất là 70% đối với ô tô.

(1) https://www.trade.gov/country-commercial-guides/vietnam-import-tariffs
(2) https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2023/6/26-nd.signed.pdf.