Không khác gì cà phê: 'Vàng lỏng' tốt cho sức khoẻ cũng đang khan hàng, giá tăng cao kỷ lục

Tình trạng khan hiếm nguồn cung dầu ô liu đã khiến giá cả biến động dữ dội trong những tháng gần đây, thậm chí khơi mào cho vấn nạn trộm cắp.

Dầu ô liu được mệnh danh là "vàng lỏng" tốt cho sức khoẻ. (Ảnh minh hoạ: Getty Images).

Thời điểm thách thức

Deoleo - nhà sản xuất dầu ô liu lớn nhất thế giới - cảnh báo ngành này cần phải gắng sức chuyển đổi vì các doanh nghiệp đang phải vật lộn với một trong những thời điểm thách thức nhất trong lịch sử.

Biến đổi khí hậu, giá cả tăng cao, lãi suất đi lên và áp lực lạm phát phình to đã gây thiệt hại cho toàn bộ chuỗi giá trị dầu ô liu trong những tháng gần đây.

Hai năm nắng nóng liên tiếp ở Tây Ban Nha khiến sản lượng dầu ô liu giảm đáng kể, dẫn đến một đợt tăng giá chưa từng có khiến người tiêu dùng và những chuyên gia kỳ cựu phải choáng váng.

Tây Ban Nha - nơi Deoleo đặt trụ sở - chiếm hơn 40% sản lượng dầu ô liu của thế giới. Do đó, quốc gia châu Âu này là một trong những chỉ báo về giá dầu ô liu toàn cầu.

Trao đổi với CNBC qua email, Giám đốc bán hàng của Deoleo là ông Miguel Angel Guzman cho biết: “Ngành này đang phải đối mặt với một trong những thời điểm khó khăn nhất trong lịch sử”.

“Lạm phát và lãi suất tăng cao, dự báo về vụ thu hoạch ô liu không mấy khả quan (cả về số lượng lẫn chất lượng do đợt hạn hán) khiến giá tăng mạnh”, ông Guzman tiết lộ thêm.

Giá dầu ô liu biến động mạnh

Giá dầu ô liu nguyên chất tinh khiết (extra virgin) ở vùng Andalusia, Tây Ban Nha đạt mức cao kỷ lục 9,2 euro (tương đương 9,8 USD)/kg vào tháng 1. Theo nền tảng Mintec, giá đã giảm xuống còn khoảng 7,8 euro/kg vào giữa tháng 4.

Giá "vàng lỏng" hạ nhiệt một phần là do ước tính sản lượng cải thiện, đồng thời do mưa xuất hiện vào tháng 3 và tháng 4, giúp ích cho mùa màng.

Deoleo tin rằng khó khăn hiện tại có tính chu kỳ và công ty nổi tiếng với các thương hiệu dầu ô liu như Bertolli và Carbonell dự kiến giá cả sẽ sớm ổn định khi sản lượng thu hoạch trở lại mức bình thường.

Tuy nhiên, dù đợt mưa gần đây ở Tây Ban Nha chắc chắn là tin tốt, Deoleo lại đưa ra quan điểm thận trọng về triển vọng giá dầu ô liu.

“Vẫn còn nhiều tháng trước khi chúng tôi có thể biết lượng ô liu thu hoạch được trong niên vụ 2024 - 2025 và cho đến thời điểm đó, những diến biến này sẽ tiếp tục và giá cả sẽ vẫn biến động. Giữa lúc đó, ngành ô liu cần một cuộc chuyển đổi sâu sắc”, ông Guzman nói.

Ông Vito Martielli, nhà phân tích cấp cao và ngũ cốc và hạt có dầu tại Rabobank, bày tỏ: “Chuyện này không bình thường”. Vị chuyên gia cho biết trong suốt 20 năm nghiên cứu lĩnh vực dầu ô liu, ông chưa bao giờ thấy tình trạng biến động giá như thời gian gần đây.

Thời tiết khắc nghiệt

Hầu hết nguồn cung dầu ô liu của thế giới đến từ khu vực Địa Trung Hải. Các quốc gia Nam Âu như Tây Ban Nha, Italy và Hy Lạp là những nhà sản xuất dầu ô liu hàng đầu thế giới.

Các nhà phân tích hạt có dầu từng cảnh báo rằng cây ô liu “cực kỳ” dễ bị tổn thương trước các cuộc khủng hoảng khí hậu. Mặc dù cây ô liu có thể đối phó khá tốt với nhiệt độ cao và hạn hán, thời tiết gần đây quá khắc nghiệt.

Theo Deoleo, hạn hán và nhiệt độ cao trong các giai đoạn phát triển quan trọng của trái ô liu khiến lượng thu hoạch ở Tây Ban Nha sụt giảm mạnh, dẫn đến nguồn cung khan hiếm nghiêm trọng.

“Về cơ bản, sản xuất dầu ô liu là một ngành dễ bị ảnh hưởng khi giá bán của nhà cung ứng gốc biến động mạnh”, công ty cho hay. Deoleo tiết lộ giá gốc chiếm tới 80% tổng chi phí.

Khi được hỏi doanh nghiệp có thể làm gì để bảo vệ cây ô liu khỏi thời tiết khắc nghiệt, ông Guzman nhấn mạnh: “Ngành này phải nắm quyền kiểm soát và các thành phần trong chuỗi cung ứng phải chấp nhận chuyển đổi nếu muốn giảm biến động về giá...”

Vấn nạn trộm cắp

Giá dầu ô liu tăng cũng diễn ra cùng lúc với hàng loạt vụ trộm cắp.

Theo Financial Times, các siêu thị ở Tây Ban Nha cho biết vào đầu tháng 3 rằng dầu ô liu đã trở thành mặt hàng bị đánh cắp nhiều nhất trên khắp cả nước. Thủ phạm chính được cho là các băng nhóm tội phạm nhắm vào mặt hàng thực phẩm thiết yếu để bán lại ở chợ đen.

Theo truyền thông địa phương, vào tháng 8 năm ngoái, khoảng 50.000 lít dầu ô liu nguyên chất tinh khiến đã bị trộm từ một nhà máy ở vùng Cordoba. Số dầu bị trộm có giá trị hơn 420.000 euro tại thời điểm đó.