Căng thẳng quân sự giữa Israel và Iran được cho là nguyên nhân khiến giá dầu tăng lên trên 90 USD/thùng trong tuần qua. Tuy nhiên, nền tảng của đợt phục hồi này còn sâu xa hơn.
Một động thái gần đây của Mexico nhằm cắt giảm xuất khẩu dầu thô đang làm tăng sức ép toàn cầu, khiến các nhà máy lọc dầu ở Mỹ - nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới - tiêu thụ nhiều dầu nội địa hơn. Các lệnh trừng phạt của Mỹ đã khiến hàng hóa của Nga bị mắc kẹt trên biển, trong khi nguồn cung dầu của Venezuela có thể là mục tiêu tiếp theo. Các cuộc tấn công của phiến quân Houthi vào tàu chở dầu ở Biển Đỏ đã làm trì hoãn việc vận chuyển dầu thô. Và bất chấp tình trạng hỗn loạn, OPEC+ vẫn tiếp tục cắt giảm sản lượng...
Tất cả các yếu tố đã tác động vào sự gián đoạn nguồn cung nghiêm trọng khiến thị trường phải ngạc nhiên. Cuộc khủng hoảng đang có nguy cơ thúc đẩy giá dầu Brent lên 100 USD/thùng lần đầu tiên sau gần 2 năm. Điều đó làm tăng thêm mối lo ngại về lạm phát của Mỹ và làm phức tạp thêm các cuộc thảo luận cắt giảm lãi suất của các ngân hàng trung ương.
"Đối với dầu mỏ, động lực lớn hơn hiện nay nằm ở phía nguồn cung… Chúng ta đã thấy khá nhiều trường hợp nguồn cung yếu đi và nhu cầu nhìn chung trên cơ sở toàn cầu vẫn ở mức tốt”, Amrita Sen, người sáng lập và Giám đốc Nghiên cứu tại Energy Aspects cho biết.
Các chuyến hàng dầu từ Mexico - một nhà cung cấp lớn ở châu Mỹ - đã giảm 35% trong tháng 3 xuống mức thấp nhất kể từ năm 2019 khi Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador cố gắng thực hiện cam kết giúp đất nước loại bỏ nhập khẩu nhiên liệu tốn kém. Bloomberg News đưa tin vào tuần trước rằng, xuất khẩu dầu thô chua - loại nặng, đặc mà nhiều nhà máy lọc dầu được thiết kế để xử lý - của Mexico thậm chí còn giảm hơn nữa khi công ty dầu mỏ quốc doanh Pemex đã hủy một số hợp đồng cung cấp cho các nhà máy lọc dầu nước ngoài.
Động thái của Mexico đã tạo ra một chuỗi đợt gián đoạn nguồn cung lớn và nhỏ. Vào tháng 1, đợt đóng băng sâu đã ăn mòn sản lượng dầu thô và tồn kho ở Mỹ vào thời điểm mà sản lượng thường tăng trưởng, khiến tồn kho dưới mức trung bình theo mùa cho đến cuối tháng 3.
Dữ liệu theo dõi tàu chở dầu do Bloomberg tổng hợp cho thấy, Mexico, Mỹ, Qatar và Iraq đã cắt giảm hơn 1 triệu thùng/ngày trong tháng 3. Baghdad đã cam kết hạn chế sản lượng để bù đắp cho việc không tuân thủ các cam kết trước đó với OPEC+.
Theo dữ liệu từ công ty tình báo hàng hải Kpler, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) - thành viên OPEC - đã hạn chế xuất khẩu dầu Upper Zakum - loại dầu có độ chua trung bình - với sản lượng xuất khẩu giảm 41% trong tháng 3 so với mức trung bình năm ngoái. Mặc dù việc cắt giảm đã được dự đoán trước và Công ty Dầu khí Quốc gia Abu Dhabi đang cung cấp cho người mua một loại dầu thô khác để thay thế, sự sụt giảm trong xuất khẩu dầu Upper Zakum đang góp phần khiến giá khu vực tăng cao trong bối cảnh cắt giảm sản lượng của OPEC+ trên diện rộng.
Trong khi đó, thị trường dầu thô ở châu Âu bị áp lực cao hơn bởi căng thẳng ở Biển Đỏ, khiến hàng triệu thùng dầu thô phải đi vòng quanh châu Phi, làm trì hoãn một số nguồn cung trong nhiều tuần. Sự gián đoạn đối với đường ống quan trọng ở Biển Bắc, tình trạng bất ổn ở Libya và một đường ống bị hư hỏng ở Nam Sudan cũng góp phần thúc đẩy đà tăng giá, trong khi các lệnh trừng phạt của Mỹ đã làm ảnh hưởng các tàu chở dầu của Nga mà trước đây đã vận chuyển dầu của họ cho người mua bao gồm cả Ấn Độ.
Sự hạn chế về nguồn cung có thể còn trở nên gay gắt hơn trong những tuần tới.
Samantha Hartke, nhà phân tích công ty phân tích Sparta Commodities cho biết, thị trường dầu nặng hơn, bẩn hơn “đã có xu hướng giảm trong một thời gian, nhưng sự thắt chặt ở các thị trường khó tính và triển vọng về mùa lái xe mùa hè ở Mỹ cho thấy thị trường đang chuyển hướng”.
Diễn biến giá dầu Brent |
Điều này hoàn toàn trái ngược so với chỉ vài tháng trước, khi giá dầu lao dốc xuống mức thấp nhất trong nhiều tháng do sản lượng của Mỹ tăng và xuất khẩu dầu thô bằng đường biển của Nga tăng cao hơn bất chấp lệnh trừng phạt, kể từ đó đã được mở rộng.
Nguồn cung bị siết chặt khi nhu cầu đang tăng lên. Các nhà máy lọc dầu của Mỹ đang chuẩn bị tăng cường sản xuất nhiên liệu cho mùa hè, khi hàng triệu người Mỹ ra đường và mức tiêu thụ xăng lên đến đỉnh điểm. Các kho dự trữ xăng ở Bờ Đông đang bị thắt chặt và hoạt động sản xuất ở Mỹ và Trung Quốc cũng đang báo hiệu sự gia tăng sử dụng nhiên liệu. Ở châu Á, lợi nhuận lọc dầu cao hơn khoảng 50% so với mức trung bình theo mùa trong 5 năm, cho thấy nhu cầu tốt.
Sự phục hồi của giá dầu thô đã cản trở kế hoạch của chính quyền Biden nhằm bổ sung thêm nguồn dự trữ dầu khẩn cấp của Mỹ, vốn đã chạm mức thấp nhất trong 40 năm sau đợt giảm giá chưa từng có sau xung đột Nga-Ukraine. Đây cũng là một rủi ro chính trị đối với chính quyền Biden khi giá lương thực và năng lượng vẫn ở mức cao. Giá dầu tăng có nguy cơ đẩy xăng bán lẻ, hiện ở gần mức trung bình hàng ngày trên toàn quốc là 3,6 USD/gallon, lên mức 4 USD/gallon - một mức tâm lý quan trọng. Điều đó góp phần làm dấy lên mối lo ngại rằng hàng hóa sẽ đảo ngược tình trạng tăng giá tiêu dùng chậm lại gần đây.
Vikas Dwivedi, chiến lược gia dầu khí toàn cầu của Macquarie Group cho biết, giá dầu thô tăng cuối cùng có thể buộc OPEC+ phải lùi lại một số đợt cắt giảm sản lượng. Và giá dầu trên 90 USD/thùng về cơ bản có thể dẫn đến sự sụt giảm nhu cầu toàn cầu và cuối cùng là giá thấp hơn. Nhưng cho đến nay vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy điều đó sẽ xảy ra.
“Đó là một thị trường có nền tảng cơ bản vững chắc. Tôi nghĩ giá dầu 100 USD là hoàn toàn có khả năng - nó chỉ đòi hỏi phải định giá rủi ro hơn một chút đối với rủi ro địa chính trị thực sự”, Bob McNally, người sáng lập công ty tư vấn Rapidan Energy Group và cựu cố vấn Nhà Trắng cho biết.
