Gạo rẻ giải tỏa áp lực lạm phát nhưng gây rủi ro nguồn cung dài hạn

16:00 22/03/2025

Kinh tế Sài Gòn Online

Gạo giảm giá giúp giải tỏa phần nào áp lực lạm phát toàn cầu. Thế nhưng, giá gạo quá thấp lại có thể khiến nông dân ở châu Á giảm diện tích trồng lúa khiến nguồn cung gạo giảm sút trong dài hạn.

• Nguồn cung lớn từ Ấn Độ tiếp tục gây áp lực lên giá gạo năm 2025
• Giá gạo trắng của Việt Nam tiếp tục giảm, xuống mức thấp nhất ở châu Á

Giữa lúc giá trứng ở Mỹ và châu Âu tăng vọt và giá cà phê trên toàn cầu chưa bao giờ đắt đỏ như hiện nay, đà giảm giá mạnh của gạo, lương thực chính của hàng tỉ người dân ở châu Á và châu Phi làm dịu phần nào chi phí sinh hoạt.

Giá gạo châu Á đạt mức cao nhất trong 15 năm vào đầu năm ngoái sau khi hiện tượng thời tiết khô hạn El Nino làm giảm sản lượng gạo ở nhiều nước trong khu vực và Ấn Độ hạn chế xuất khẩu.

Tuy nhiên, giá gạo đã lao dốc gần 35% kể từ đó và đang ở mức thấp nhất kể từ năm 2022. Thời tiết thuận lợi trong năm qua đã giúp nguồn cung gạo toàn cầu tăng lên. Bên cạnh đó, việc Ấn Độ dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu càng khiến nguồn cung trên thị trường toàn cầu dồi dào hơn trong thời gian tới, gây áp lực giảm giá hơn nữa.

“Là quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, Ấn Độ mong muốn giành lại các thị trường mà nước này đã phải từ bỏ trong thời gian kiểm soát xuất khẩu”, Peter Timmer, giáo sư danh dự tại Đại học Harvard, người đã nghiên cứu về an ninh lương thực trong nhiều thập niên nói.

Trong tháng này, Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) đã tăng ước tính sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2024-2025 thêm 3,6 triệu tấn lên 543 triệu tấn, chủ yếu phản ánh triển vọng mùa màng khả quan ở Ấn Độ.

Báo cáo của FAO cũng biết, diện tích canh tác lúa vụ cao hơn dự kiến ​​trước đây cũng thúc đẩy triển vọng sản xuất gạo ở Campuchia và Myanmar. Việc này sẽ nâng lượng gạo tồn kho trên toàn cầu vào cuối niên vụ hiện tại lên 206 triệu tấn, tăng từ mức khoảng 200 triệu tấn trong niên vụ 2023-2024.

Giá gạo giảm sẽ có lợi cho những người tiêu dùng trên toàn cầu hiện đang đối mặt với chi phí sinh hoạt cao. Chỉ số giá thực phẩm của FAO tăng trong tháng 2 và tăng khoảng 8% trong năm qua, dẫn đầu là dầu ăn và các sản phẩm bơ sữa.

Gạo là lương thực chính và chiếm tỷ trọng lớn trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) ở nhiều nước châu Á. Ví dụ, tại Philippines, gạo chiếm khoảng 9% trong rổ CPI, trong khi ở Ấn Độ và Bangladesh, thực phẩm (bao gồm gạo) có thể chiếm 30-50% rổ CPI. Do vậy, giá gạo sẽ giúp lạm phát dịu lại đáng kể.

Tuy nhiên, diễn biến của thị trường gạo hiện nay làm nổi bật rủi ro mà giá thấp gây ra cho nguồn cung trong tương lai.

Nếu giá giảm quá nhiều và làm giảm biên lợi nhuận của nông dân sản xuất lúa gạo ở châu Á, điều đó có thể khiến người trồng lúa thu hẹp diện tích canh tác khiến nguồn cung gạo trong tương lai thiếu hụt Shirley Mustafa, nhà kinh tế của FAO nhận định.

“Giá thấp không tốt cho bất kỳ quốc gia sản xuất gạo nào bao gồm Ấn Độ vì sẽ làm giảm biên lợi nhuận của cả người xuất khẩu lẫn người nông dân”, Krishna Rao, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ nói.

Nông dân Thái Lan gần đây phản đối giá thấp và kêu gọi chính phủ hỗ trợ nhiều hơn, trong khi chính phủ Indonesia đã tăng cường mua lúa của nông dân trong nước với giá hỗ trợ.

“Giá lúa hiện tại thậm chí còn không đủ để trang trải chi phí sản xuất như phân bón và tiền lương nhân công”, Sutharat Kaysorn, nông dân sở hữu 40 hecta ruộng lúa ở tỉnh Sing Buri của Thái Lan nói. Bà cho biết, do không thể trả nợ ngân hàng đúng hạn nên bà khó có thể vay thêm tiền cho vụ mùa tiếp theo.

Tại phiên trả lời chất vấn về vấn đề giá lúa thấp ở quốc hội Thái Lan hồi đầu tháng 3, Bộ trưởng Thương mại Thái Lan Pichai Naripthaphan đề xuất nông dân chuyển sang loại cây trồng có thu nhập cao hơn như chuối.

Theo Bloomberg