Ngay từ trước cuộc bầu cử, giới chuyên gia đã bàn luận sôi nổi về khả năng xung đột giữa chính sách của chính quyền Donald Trump sắp lên nắm quyền và sứ mệnh bình ổn giá cả của Fed. Dù còn khá mơ hồ, chúng ta đã phần nào nắm bắt được những tham vọng chính sách của vị tân Tổng thống từ cắt giảm thuế nội địa, siết chặt nhập cư, nâng thuế quan và thu hẹp thâm hụt tài khoản thanh toán.
Và hôm qua, lần đầu tiên khi xuất hiện những tín hiệu về phản ứng có thể có của Fed đối với những chính sách này. Ủy ban Thị trường Mở đã hạ lãi suất điều hành một phần tư điểm phần trăm như dự đoán. Thế nhưng, điểm đáng chú ý không nằm ở động thái này, mà ở những kỳ vọng của họ.
Bản Tóm lược Dự báo Kinh tế mới nhất - kể từ lần công bố cuối cùng vào tháng 9 trước bầu cử - cho thấy một bức tranh đáng ngại: lãi suất chính sách dự kiến cho cuối năm tới đã tăng 50 bps. Hiện mức này đang ở 3.9%, chỉ cách mức hiện tại khoảng hai lần cắt giảm lãi suất. Dự báo lạm phát năm 2025 cũng leo thang thêm 40 bps, chạm ngưỡng 2.5%. Đáng chú ý hơn cả là mức độ bất định về lạm phát trong Ủy ban đã tăng vọt một cách chưa từng có. Biên độ dao động trong dự báo lạm phát năm 2025 giữa các thành viên đã tăng từ 30 bps hồi tháng 9 lên tới 80 bps như hiện nay.
Trước những biến động này, câu hỏi then chốt được đặt ra là cuộc bầu cử đã tác động ra sao đến tầm nhìn của ủy ban. Nhiều phóng viên đã chất vấn, đặc biệt về ảnh hưởng của thuế quan đối với lạm phát. Câu trả lời của Powell mang hai sắc thái khá tương phản. Đầu tiên, ông phát biểu:
"Đây chưa phải là vấn đề cấp bách trước mắt. Chúng tôi không thể biết chắc khi nào sẽ phải đối diện với thách thức này. Hiện tại, ủy ban đang tập trung thảo luận các kịch bản và tìm hiểu cơ chế thuế quan có thể tác động đến lạm phát trong nền kinh tế. Điều này giúp chúng tôi, khi đã thấy rõ các chính sách thực tế, có thể đưa ra đánh giá thận trọng và chính xác hơn về phản ứng chính sách thích hợp."
Lập luận này nghe có vẻ hợp lý. Tuy nhiên, sau đó ông lại nói:
"Trong cuộc họp này, một số thành viên ủy ban đã chủ động đưa ra những ước tính sơ bộ về tác động kinh tế từ các chính sách mới vào dự báo của họ và công khai thừa nhận điều này. Trong khi đó, một số thành viên khác rõ ràng từ chối làm điều tương tự, và phần còn lại giữ im lặng. Đáng chú ý là có những thành viên đã thẳng thắn bày tỏ rằng chính sự bất ổn về chính sách đã khiến họ càng thêm lo ngại về nguy cơ lạm phát. Trước tình hình này, như một phản ứng tự nhiên, khi không thể nhìn rõ con đường phía trước, chúng ta buộc phải thận trọng hơn trong từng bước đi - tựa như việc lái xe giữa màn sương dày đặc hay di chuyển trong bóng tối của căn phòng ngổn ngang chướng ngại vật."
Xét về mặt chữ nghĩa, hai phát biểu này không mâu thuẫn. Cả hai đều ngầm chỉ ra rằng dù các chính sách tiềm năng của Trump chưa ảnh hưởng đến quyết định lãi suất, chúng đã tác động đến Bản Tóm lược Dự báo Kinh tế. Tuy nhiên, về bản chất, chúng không hoàn toàn nhất quán, bởi trong lĩnh vực ngân hàng trung ương, kỳ vọng chính là chính sách. Điều này phản ánh rõ nét qua phản ứng của thị trường hôm qua. Đối mặt với một Fed đang lo ngại về "lạm phát kiểu Trump" và có xu hướng hawkish hơn, chỉ số S&P 500 đã sụt giảm 3%, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 2 năm tăng 14 bps, và trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng 10 bps. Cổ phiếu vốn hóa nhỏ - từng là tâm điểm của "Làn sóng Trump" - đã lao dốc mạnh và giờ đây đã "bốc hơi" toàn bộ thành quả tăng trưởng sau bầu cử.
Có thể thấy các thành viên Fed đã quá vội vàng và tự tin trong việc đánh giá chính sách của Trump cũng như ảnh hưởng của những chính sách này đến diễn biến lãi suất. Đáng chú ý hơn, trong quá trình này, họ dường như đã vô tình để lộ những định kiến chính trị của mình. Xem xét cả hai góc độ trên, tôi tin rằng câu trả lời là có. Dường như ai cũng tự nhận mình thấu hiểu những gì nhiệm kỳ thứ hai của Trump sẽ mang lại. Song với phong cách điều hành khó đoán của vị Tổng thống, cùng bộ máy nội các đa sắc màu và lợi thế mong manh của đảng ông tại lưỡng viện Quốc hội, bất kỳ sự tự tin nào về vấn đề này đều có thể xem là thiếu thận trọng. Những lập luận cho rằng chính sách thuế quan và di trú tất yếu dẫn đến lạm phát dai dẳng vẫn còn thiếu sức thuyết phục, càng làm trầm trọng thêm tình trạng quá tự tin, và dường như mang đậm dấu ấn của tư duy thiên kiến.
Tuy nhiên, trước khi phê phán Powell và các đồng sự, ta cần lưu ý ba điểm quan trọng. Thứ nhất: Ủy ban có những cơ sở vững chắc, hoàn toàn tách biệt khỏi yếu tố chính trị, để nâng dự báo lạm phát. Hai chỉ số giá tiêu dùng gần đây đều gây thất vọng, trong khi tăng trưởng vẫn "nóng" hơn dự kiến. Thực tế, không ít chuyên gia còn cho rằng ngay cả việc cắt giảm lãi suất hôm nay cũng là một sai lầm (hãy tưởng tượng thị trường sẽ phản ứng thế nào nếu ủy ban giữ nguyên quan điểm!). Việc điều chỉnh kỳ vọng cho năm 2025 là điều tất yếu - đừng quá đề cao yếu tố chính trị trong đó.
Thứ hai, mọi kế hoạch đều phải thay đổi khi đối mặt với thực tế. Hiện tại, mọi thứ vẫn chỉ là những dự đoán. Cuộc chạm trán thực sự giữa chính sách tài khóa của Trump và chính sách tiền tệ của Fed vẫn chưa diễn ra, và khi thời điểm ấy đến, bức tranh chắc chắn sẽ khác. Tuy nhiên, điều này không nhất thiết dẫn đến xung đột gay gắt. Chủ tịch Paul Volcker và Tổng thống Ronald Reagan cũng từng trải qua những cuộc giằng co quyết liệt trong thập niên 1980, nhưng đất nước vẫn phát triển tốt đẹp.
Cuối cùng, hãy đừng quá đề cao phản ứng của thị trường. Định giá cổ phiếu đang ở ngưỡng cao chưa từng thấy và chu kỳ thị trường tăng đã kéo dài đáng kể. Niềm tin rằng Fed sẽ hạ lãi suất trong năm tới đã ăn sâu vào tâm trí các nhà đầu tư. Trong bối cảnh này, chỉ cần một sự thay đổi nhỏ trong kỳ vọng lãi suất cũng có thể tạo ra những cơn địa chấn trên thị trường chứng khoán. Đây là điều mà cả Trump lẫn Powell đều cần cân nhắc kỹ lưỡng.
Financial Times
