Đề án 1 triệu căn NOXH: Hiệu quả thấp, vướng đủ thứ

Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội (NOXH) giai đoạn 2021 - 2030 hiện chỉ có 79 dự án hoàn thành với 42.414 căn hộ. Nguyên nhân đến từ vướng mắc về cơ chế, chính sách, quy trình, thủ tục và thực thi, mỗi địa phương thực hiện một kiểu.

Hiệu quả khiêm tốn

Ngày 17/11, Tập đoàn Hoàng Quân tổ chức sự kiện “Vì 1 triệu mái ấm gia đình Việt”, khẳng định vai trò tiên phong và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong việc hiện thực hóa mục tiêu nhà ở cho người dân , trong bối cảnh Chính phủ đang đẩy mạnh triển khai đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội .

Theo ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Hoàng Quân, chương trình “Vì 1 triệu mái ấm gia đình Việt” là để người dân hiểu rõ hơn về những chính sách nhân văn của Chính phủ, nỗ lực của các bộ, ngành, chính quyền các cấp cho giấc mơ mua nhà trở thành hiện thực.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TPHCM (HoREA) khẳng định, nhà ở xã hội (NOXH) là chính sách tốt nhất cho đến thời điểm hiện nay. Với những kết luận của Bộ Chính trị, sau đó được Chính phủ ban hành thành chương trình tối thiểu 1 triệu căn NOXH. Trong đó, Tập đoàn Hoàng Quân đăng ký 50.000 căn NOXH. Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ Xây dựng , đến nay trên cả nước, chương trình mới triển khai thực hiện được 10%, trong đó tại TPHCM chưa đến 2%.

TS Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính tiền tệ Quốc gia cho biết, vấn đề NOXH đã được quan tâm nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân. Cụ thể, giai đoạn 2021 - 2030, nhu cầu 1,1 triệu căn nhưng đáp ứng chỉ 0,4 triệu căn; giai đoạn 2026 - 2030 nhu cầu 1,3 triệu căn nhưng khả năng đáp ứng chỉ 0,6 triệu căn.

Trong khi đó, tình hình triển khai đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH giai đoạn 2021 - 2030 hiện rất khiêm tốn. Cụ thể, chỉ có 79 dự án hoàn thành với 42.414 căn (đạt 4% kế hoạch). Số lượng dự án đã khởi công xây dựng là 131 (111.687 căn), số lượng dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư là 412 (411.076 căn).

Gỡ bằng cách nào?

Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính cho rằng, trước đây việc thực hiện dự án NOXH có nhiều khó khăn, vướng mắc, tập trung vào 5 yếu tố như quỹ đất, thủ tục, cơ chế, lãi suất và đầu ra thị trường. Hiện nay, vấn đề thủ tục, đầu ra và vốn thì các quy định của pháp luật đã gần như “cởi trói” rất mạnh cho phát triển NOXH. Tuy nhiên, “điểm nghẽn” trong thực hiện NOXH vẫn còn nhiều, nhất là vấn đề về lãi suất.

“Ứng xử của chính quyền cần phải được đẩy mạnh hơn, nhất là chính quyền địa phương nơi các doanh nghiệp tiếp cận vẫn bị rào cản. Bên cạnh đó, những quy định, quy trình hướng dẫn thực hiện vẫn lúng túng nên đến lúc này thực trạng thực thi của luật tại một số địa phương vẫn còn khó khăn, vướng mắc”, ông Đính nói.

TS Cấn Văn Lực cũng khẳng định, chương trình NOXH hiện còn nhiều khó khăn do vướng mắc về cơ chế , chính sách, quy trình, thủ tục và thực thi, mỗi địa phương làm một kiểu. Trong khi đó, nguồn vốn phát triển NOXH cũng là một vướng mắc lớn. Vốn làm NOXH trong thời gian qua chủ yếu dưới hình thức các “gói hỗ trợ” ngắn và trung hạn nên chỉ mang tính thời điểm và không bền vững, chưa có nguồn vốn hỗ trợ nhà ở thương mại vừa túi tiền.

Bên cạnh đó là các vướng mắc liên quan đến công tác quy hoạch, quỹ đất khi có tình trạng vừa thiếu, vừa thừa quỹ đất phát triển NOXH tại nhiều địa phương. Nguyên nhân chủ yếu đến từ công tác quy hoạch. Nhiều địa phương chưa quan tâm đến phát triển NOXH, chưa chủ động dành những quỹ đất trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp cho xây dựng NOXH, chưa có quy chuẩn nào về quỹ đất NOXH…

Một vướng mắc khác mà ông Lực dẫn chứng ra là giới hạn về lợi nhuận của các dự án NOXH ở mức tối đa 10% tổng chi phí đầu tư. Theo ông Lực, đây không phải là mức lợi nhuận hấp dẫn. Ngoài ra, nhiều vấn đề khác khiến cho việc triển khai dự án NOXH “rất khiêm tốn”, gồm: hoạt động thanh tra, kiểm tra phức tạp, các dự án phải tuân thủ quy định khá phức tạp...

Để tháo điểm nghẽn, ông Lực kiến nghị các địa phương cần chủ động xây dựng quỹ đất phát triển NOXH; rà soát, thực hiện nghiêm túc việc quy hoạch quỹ đất, chất lượng công trình dành cho NOXH.

“Đối với các dự án NOXH còn vướng mắc trên địa bàn cần rà soát để kịp thời tháo gỡ, cho phép chuyển đổi công năng một số dự án phù hợp để chống lãng phí. Đồng thời, cần nghiên cứu ban hành các chính sách hỗ trợ của riêng địa phương, phù hợp với đặc thù của địa phương để thúc đẩy phát triển NOXH, nhà ở công nhân trên địa bàn…”, ông Lực đề xuất.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, các dự án NOXH hiện nay thực hiện theo cơ chế doanh nghiệp đầu tư xây dựng bằng vốn của doanh nghiệp chứ không phải xây dựng bằng tiền của Nhà nước. “Cá nhân tôi đánh giá xây dựng NOXH khó hơn là lựa chọn phân khúc nhà ở thương mại”, ông Hiếu nói.

Ông Hiếu mong muốn, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường giúp các địa phương triển khai thực hiện sớm các vấn đề liên quan đến NOXH. Thứ nhất là quy chuẩn về NOXH để tránh hiện tượng mỗi địa phương thực hiện một kiểu. Thứ hai quy chuẩn về quỹ đất NOXH . Điều này, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ phải vào cuộc với các địa phương để đưa hoạt động phát triển NOXH tốt hơn trong năm tới.