Các tập đoàn dầu khí lấn sân sang lithium để đa dạng hóa kinh doanh

Các tập đoàn dầu khí lớn trên thế giới đang đẩy mạnh nỗ lực thâm nhập vào ngành công nghiệp lithium để đa dạng hóa kinh doanh bên ngoài mảng nhiên liệu hóa thạch truyền thống.

• Trong cơn lốc xe điện, 'vàng trắng' lithium đang nóng hơn bao giờ hết
• Trung Quốc ráo riết thâu tóm nguồn cung lithium trong bối cảnh bùng nổ xe điện

Những tập đoàn lớn trong ngành công nghiệp dầu khí bao gồm ExxonMobil, Schlumberger, Occidental Petroleum và Equinor đang tìm hiểu xem liệu các kỹ năng cốt lõi của họ về khai thác và chế biến dầu mỏ có thể được điều chỉnh để xử lý lithium từ nguồn nước muối hay không. Quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch đang tăng tốc nhưng kim loại lithium, chủ yếu chiết xuất từ nước muối cô đặc và đá muối, thành phần cần thiết của pin xe điện, được dự báo sẽ không đáp ứng kịp nhu cầu trong những năm tới.

“Có một số công ty dầu khí lớn đang dành nhiều tâm huyết xác định cách họ có thể phát triển lớn mạnh trong lĩnh vực lithium”, Brian Menell, CEO của TechMet, một quỹ đầu tư tập trung vào ngành khai khoáng, nói. TechMet đang nắm giữ cổ phần ở EnergySource Minerals, một nhà phát triển lithium được tập đoàn dịch vụ dầu mỏ Schlumberger (Mỹ) hậu thuẫn.

Menell cho rằng nỗ lực đa dạng hóa kinh doanh đó là một diễn biến tất yếu với các công ty dầu mỏ. Nước muối cô đặc chứa lithium là sự lựa chọn hiển nhiên vì họ có kỹ năng về chất lỏng và công nghệ bơm dưới bề mặt.

Động thái lấn sang sang lĩnh vực khai thá lithium diễn ra khi các nhà sản xuất dầu mỏ từ ExxonMobil và Chevron của Mỹ cho đến Equinor và BP ở châu Âu tìm cách duy trì lợi nhuận trong khi nỗ lực chế khí thải và chuyển đổi kinh doanh từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch hơn.

Nhưng hoạt động ở mảng lithium của các công ty dầu mỏ cho đến nay vẫn chỉ chiếm đến một phần nhỏ vốn đầu tư cho sản xuất nhiên liệu hóa thạch của họ hàng năm mỗi năm. Họ cũng chỉ mua quyền khai thác các nguồn lithium tiềm năng và nắm giữ cổ phần thiểu số trong các công ty lithium thông qua các liên doanh và thỏa thuận cấp phép công nghệ khai thác.

Gần đây, ExxonMobil chi hơn 100 triệu đô la Mỹ để mua quyền khai thác ở một diện tích có chứa lithium nằm ở khu vực Smackover thuộc bang Arkansas. Trong khi đó, năm 2021, Equinor đã mua cổ phần của Lithium de France, công ty khai thác lilithum của Pháp vào năm 2021.

Nhà sản dầu đá phiến Occidental (Mỹ) đã thành lập liên doanh TerraLithium với All-American Lithium, công ty phát triển các dự án khai thác lithium ở Mỹ.

Tăng trưởng nguồn cung lithium trong những năm qua đến từ nguồn tài nguyên đá muối của Úc và Trung Quốc bên cạnh hoạt động hoạt khai thác lithium từ nước muối đặc ở khu vực Mỹ Latin.

Tuy nhiên, đóng góp trong tương lai của nước muối đặc đối với nguồn cung lithium, với tham gia của các công dầu mỏ, phụ thuộc vào sự phát triển thương mại của phương pháp chiết xuất lithium trực tiếp (DLE), một công nghệ chưa được chứng minh ở quy mô lớn nhằm tách khoáng chất lithium màu trắng bạc ra khỏi hỗn hợp muối.

Hiện tại, lithium trong nước muối đặc ở Nam Mỹ được chiết xuất thông qua các ao bốc hơi có tác dụng loại bỏ mọi nguyên tố ngoài lithium.

Công nghệ DLE làm điều ngược lại: lọc lithium trực tiếp từ nước muối. Ngân hàng Goldman Sachs nhận định đó là một “công nghệ có khả năng thay đổi cuộc chơi”.

Công nghệ này có thể giúp tăng tốc độ khai thác lithium từ vài tháng xuống còn vài ngày, với tỷ lệ thu hồi lithium trung bình từ 60-80% so với 40-60% đối với các ao bốc hơi.

Thành công đối với DLE, vốn đã được Công ty chế biến lithium Livent sử dụng ở Argentina từ năm 1998 và trong một số dự án ở Thanh Hải, Trung Quốc, sẽ mở ra khả năng các công ty dầu mỏ chiết xuất lithium từ nước thải tại các mỏ dầu và tại các dự án năng lượng địa nhiệt có nước muối tại chỗ.

Công ty tư vấn dầu mỏ Enverus nhận định “cơ hội tiềm năng trị giá hàng tỉ đô la” đang chờ đợi các nhà đầu tư của công nghệ DLE tại lưu vực dầu đá phiến Permian nằm giữa Texas và New Mexico. Enverus ước tính nước thải trong quá trình khoan thủy lực để khai thác dầu đá phiến ở một phần của lưu vực này có thể tạo ra 225.000 tấn lithium carbonate mỗi năm, có trị giá 19 tỉ đô la doanh thu.

Các dự án sử dụng công nghệ DLE cũng đang được tiến hành ở bang Nevada và bang Utah của Mỹ. Ở tỉnh Alberta giàu dầu mỏ phía tây Canada, Công ty Imperial Oil, nơi Exxon nắm quyền kiểm soát, đã tham gia một liên doanh khai thác lithium bằng công nghệ DLE với E3 Lithium.

Ahmed Mehdi, cố vấn của Benchmark Mineral Intelligence, nhà vấn cho chiến lược lithium cho các công ty dầu mỏ, dự báo đóng góp của công nghệ DLE vào nguồn cung lithium có thể tăng từ 10% hiện nay lên 15-20% vào năm 2030.

Equinor cho biết đang theo dõi sự phát triển của công nghệ DLE và thị trường để khai thác lithium từ nước muối đặc ở các dự án địa nhiệt, mảng kinh doanh năng lượng tái tạo khác mà ngành công nghiệp dầu khí quan tâm đầu tư.

Vulcan Energy Resources đang phát triển một dự án khai thác lithium địa nhiệt ở Thung lũng sông Rhine của Đức. Công ty này đã tiến hành đàm phán các thỏa thuận hợp tác tiềm năng  với các công ty dầu khí.

Phó giám đốc điều hành của Vulcan, Cris Moreno, nói: “Cho dù đó là BP, Shell, Eni, ExxonMobil hay Equinor, tất cả họ đều đang xem xét đầu tư vào dự án này”.

Các nhà đầu tư khai thác và chế biến lithium của Mỹ đủ điều kiện nhận trợ cấp từ Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) của Mỹ. Canada cũng giảm thuế hào phóng cho lĩnh vực này.

Tuy nhhiên, quy mô thị trường của lithium vẫn nhỏ bé so với dầu mỏ. Ngay cả với các giả định về tăng trưởng và định giá lạc quan, thị trường lithium toàn cầu chỉ có thể đạt giá trị 150 tỉ đô la mỗi năm vào năm 2030 so với quy mô thị trường dầu mỏ 2,6 nghìn tỉ đô la mỗi năm hiện tại. Điều đó có thể cản trở các công ty dầu mỏ đặt cược lớn vào lithium.

Theo Financial Times