Theo mặc định, các ứng dụng dựa trên blockchain mở và minh bạch. Điều này có lợi vì bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra dự án và xác nhận mọi thứ đang hoạt động bình thường. Nhưng nó đi kèm với một tác dụng phụ thú vị. Vì mã nguồn là công khai, nên bất kỳ ai cũng có thể sao chép các dự án hiện có (“fork” dự án), thay đổi một vài thứ và phát hành nền tảng cạnh tranh mới.
Khi hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi) phát triển, một số dự án có xu hướng bắt nhịp với sản phẩm/thị trường, mang lại các dòng doanh thu thực. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi cộng đồng hiện đang vật lộn với những tác động phát sinh từ cuộc chiến giao thức mà ở đó bất kỳ ai cũng có khả năng fork dự án thành công và cố gắng đánh cắp thị phần.
Cuộc chiến giao thức đầu tiên: Sushiswap và Uniswap
Cuộc chiến giao thức đầu tiên nổ ra vào cuối tháng 8 khi một nhóm nhà phát triển ẩn danh bất ngờ công bố Sushiswap – là sàn giao dịch phi tập trung (DEX) mới được sao chép gần như hoàn toàn từ Uniswap, nhưng có một điều chỉnh nhỏ: Sushiswap sẽ thêm SUSHI, hoạt động như một token quản trị (chủ sở hữu có thể bỏ phiếu về các đề xuất và sửa đổi nền tảng), cũng như tích lũy 0,05% (5bps) của tất cả khối lượng giao dịch trên nền tảng.
Việc thêm token SUSHI không phải là đột phá, nhưng Sushiswap cho rằng mô hình của họ cung cấp các ưu đãi tốt hơn cho các nhà cung cấp thanh khoản (LP). Nếu đúng, Sushiswap có thể đạt được nhiều thanh khoản hơn Uniswap, giúp các trader thực hiện giao dịch tốt hơn và cuối cùng là khối lượng lớn hơn cho Sushiswap. Thị trường này rất quan trọng vì Uniswap hiện đang tạo ra >1 triệu đô la phí mỗi ngày (nhưng được trả chủ yếu cho LP).
Bên cạnh đó, Sushiswap cũng chấp nhận yield farming (lợi nhuận canh tác) như một cơ chế phân phối token công bằng và là một con đường thông minh để chuyển thanh khoản của Uniswap sang Sushiswap. Phương thức hoạt động như sau:
– Cung cấp thanh khoản (như ETH hoặc USDC) để chọn các pool (nhóm) Uniswap, cấp “Uniswap-LP-Pool-Tokens” đại diện cho phần thanh khoản trong các pool đó.
– Gửi Uniswap-LP-Pool-Tokens này vào hợp đồng Sushiswap (“staking”) và Sushiswap sẽ cung cấp phần theo tỷ lệ của các token SUSHI khi chúng được phân phối. Đây là cách SUSHI được giới thiệu ra thị trường, trao cho những người dùng cam kết thanh khoản của họ với giao thức Sushiswap.
– Tại một thời điểm cụ thể trong tương lai, các hợp đồng thông minh của Sushiswap chuyển đổi tất cả các Uniswap-LP-Pool-Tokens đã staking thành Sushiswap-LP-Pool-Tokens, đồng thời quy đổi tất cả các tài sản trong pool Uniswap đã staking và gửi chúng vào các pool Sushiswap giống hệt.
Theo đó, thanh khoản của Uniswap sẽ tự động chuyển sang Sushiswap, được thúc đẩy bởi những người dùng đang tìm cách nhận phần theo tỷ lệ từ token SUSHI. Với cách làm như vậy, DEX mới được khởi động hiệu quả trong khi đồng thời làm tê liệt giao thức đương nhiệm. Có thể nói đây là một cuộc chiến thanh khoản toàn diện.
Kết quả là gần 2 tỷ đô la Uniswap-LP-Pool-Tokens đã được gửi vào các hợp đồng Sushiswap, thu về cho người gửi token SUSHI lợi nhuận đáng kể. Lợi nhuận cho các staker trên Sushiswap có lúc lên đến 1000% APY, thúc đẩy sự gia tăng hơn nữa của giao thức. Trong khi đó, nhờ lượng tiền gửi mạnh mẽ như vậy, SUSHI đã được niêm yết để giao dịch trên các DEX cũng như một số sàn tập trung, nhanh chóng được đánh giá cao về giá trị và có thời điểm chạm mức 300 triệu đô la vốn hóa thị trường.
Tuy nhiên, tuần tiếp theo lại cho thấy một thực tế khác. Giá bắt đầu giảm khi ngày càng có nhiều token được đúc để mang lại lợi nhuận cho những người canh tác lợi nhuận, một số người trong đó chỉ quan tâm đến việc bán càng nhanh càng tốt. Diễn biến sụt giảm đã khiến nhà phát triển chính ẩn danh (“Chef Nomi”) bán 14 triệu đô la SUSHI để đảm bảo nguồn vốn dài hạn. Tuy nhiên, đây là một cú sốc đối với cộng đồng và phản bội lòng tin (trước đây anh ấy đã cam kết tránh bán bất kỳ token nào), khiến anh đã bị loại khỏi dự án (mặc dù sau đó Chef Nomi có đưa ra lời xin lỗi và trả lại tiền).
Nhưng thiệt hại đã xảy ra. Trong khi Sushiswap di chuyển thành công thanh khoản của Uniswap và khởi chạy sàn giao dịch của giao thức nhưng năng lượng và sự nhiệt tình ban đầu dần suy yếu. Hiện tại, Sushiswap tự có con đường riêng, nhắm mục tiêu tích hợp tiềm năng với các blockchain khác như Solana và lập biểu đồ phát triển của riêng mình.
Điều thú vị là Uniswap đã bất lực trước cuộc tấn công này. Mặc dù trước đây họ không có token gốc nhưng điều đó đột nhiên trở thành một bất lợi nghiêm trọng. Vì vậy, vào ngày 17/9, họ đã công bố UNI dưới dạng token quản trị và nhanh chóng phát hành 1000 đô la UNI cho mọi người dùng Uniswap trước đó, thưởng cho những đóng góp trong quá khứ cũng như tiếp tục trung thành bằng cách phân phối UNI còn lại thông qua yield farming.
Hiện nay, Sushiswap duy trì TVL đáng nể 266 triệu đô la, khối lượng 178 triệu đô la/ngày và vốn hóa thị trường 78 triệu đô la. Không tệ cho một dự án mới 1 tháng tuổi, nhưng bị Uniswap lấn át với TVL 2,22 tỷ đô la, khối lượng 776 triệu đô la/ngày và vốn hóa thị trường 269 triệu đô la.
Các cuộc chiến khác
Sau khi Sushiswap tiên phong trong phong trào này, có nhiều giao thức đã nhanh chóng theo sau. Dưới đây là một vài ví dụ đáng chú ý:
- Swerve fork từ Curve
- R.E.A.M. fork từ Compound và Balancer
- YAM và BASED điều chỉnh từ Ampleforth
Tất cả các cuộc chiến này xảy ra trong 2 tháng qua, với mức độ thành công khác nhau. Nhưng đáng chú ý, không loại nào có thể vượt qua giao thức đương nhiệm. Tuy nhiên, mỗi dự án đã và đang xoay sở để tồn tại, có cách tiếp cận riêng, cùng với cộng đồng xây dựng các tính năng mới để tối ưu hóa sản phẩm cho thị trường.
Cuộc chiến giao thức và tương lai của DeFi
Thực tế là không có cuộc chiến nào trong số kể trên đạt được thành công vượt qua giao thức đương nhiệm. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Sushiswap thành công? Điều đó sẽ khuyến khích các dự án khác chỉ đơn giản sao chép Sushiswap theo cách tương tự! Nhưng việc Sushiswap không thể vượt qua Uniswap cho đến ngày hôm nay cho thấy cần phải có sự khác biệt thực sự để giành chiến thắng trên thị trường mở. Và thật trùng hợp, lộ trình mới của Sushiswap đề xuất nhiều tính năng đầy tham vọng hơn có thể mang lại sự khác biệt cần thiết này.
Hàm ý sâu xa hơn là chi phí chuyển đổi trong DeFi có thể lớn hơn mức cảm nhận. Mặc dù sao chép mã rất đơn giản, nhưng không thể sao chép cộng đồng, thương hiệu, sự tin cậy hoặc các tích hợp rộng hơn cũng như chia sẻ tư duy. Nhưng dù lý do là gì, khách hàng dường như bị thu hút bởi Uniswap hơn những giao thức khác, giúp duy trì vị trí dẫn đầu hiện tại của họ.
Một vài ý nghĩa khác:
– Yield farming bắt đầu công bằng có thể không bền vững để tăng trưởng lâu dài: Các cuộc chiến giao thức được thúc đẩy bằng cách phân phối phần lớn (và đôi khi là toàn bộ) token trực tiếp cho người dùng giao thức. Nhưng tính bền vững lâu dài đòi hỏi sự gắn kết khuyến khích lâu dài. Sau khi token được phân phối, làm thế nào để khuyến khích các nhà phát triển tiếp tục xây dựng? Liệu cộng đồng có thể điều hướng các giao thức sơ khai này theo thời gian không? Mặc dù có rất nhiều câu trả lời tiềm năng cho câu hỏi khó này, nhưng hiện nay thì chưa rõ.
– Quản trị cộng đồng sẽ gặp nhiều thách thức: Các dự án phi tập trung quản trị dựa trên token là những cấu trúc mới và có thể đi kèm với nhiều sự đánh đổi. Điều này càng trở nên trầm trọng hơn với các dự án liên quan đến cuộc chiến giao thức, mà theo định nghĩa là mới và đòi hỏi sự hình thành cộng đồng nhanh chóng để thành công. Do đó, họ có khả năng thu hút một cách tự nhiên hơn các bên liên quan ngắn hạn và có thể không gắn kết lâu dài.
– Tài phiệt hay dân chủ? Trong trường hợp của Sushiswap, một quỹ giàu có được đồn đại là đã tham gia rất nhiều, đầu tư hàng triệu đô la và nhận được một khoản phân bổ đáng kể SUSHI, đủ để kiểm soát mạnh mẽ tương lai của giao thức. Mặc dù có nhiều ý nghĩa ở đây, nhưng những dự án này có thể giống với tài phiệt hơn là dân chủ.
– Ẩn danh cũng có mặt tối: Nhiều dự án trong số này có người sáng lập ẩn danh (chẳng hạn như “Chef Nomi”). Điều này có thể tốt và xấu – cho phép mọi người trên thế giới đóng góp và sở hữu một phần của giao thức mới, nhưng cũng có khả năng tạo điều kiện cho tác nhân xấu tạo ra các dự án lừa đảo bằng cách đánh cắp tất cả tiền thông qua một cửa sau ẩn.
Tóm lại, kỷ nguyên của các giao thức DeFi sẽ còn rất hấp dẫn trong tương lai. Chúng giống fork blockchain như Bitcoin với Bitcoin Cash hoặc Ethereum với Ethereum Classic nhưng là với các ứng dụng thay vì blockchain. Tương tự như fork, các ứng dụng này phải nhanh chóng thu hút được cộng đồng, thể hiện một sản phẩm vượt trội và hy vọng sẽ vượt qua các ứng dụng đương nhiệm. Nhưng cũng giống như chúng ta đã thấy với các fork blockchain, chúng không thể fork cộng đồng, các nhà phát triển, sự tin tưởng đã được xây dựng hoặc thương hiệu và cách chia sẻ tư duy.
Điều này báo hiệu tốt cho tương lai của DeFi. Bởi lẽ, những người sáng lập xây dựng các dự án độc đáo và làm việc chăm chỉ để giành được vị trí dẫn đầu trong cộng đồng sẽ phải có một số khả năng tự vệ trước các cuộc chiến giao thức. Cuối cùng, khuyến khích nhiều nhà xây dựng tạo dự án mới và thúc đẩy DeFi tiến lên.
![[LIVE] ĐHĐCĐ Kienlongbank: Trình phương án trả cổ tức tỷ lệ 50%, tăng vốn gấp đôi trong năm 2025](https://image.vndailyfx.com/2025/04/25/live-dhdcd-kienlongbank-trinh-phuong-an-tra-co-tuc-ty-le-50-tang-von-gap-doi-trong-nam-2025.png)
